بررسی طرح صیانت امروز ۱۸ آبان ۱۴۰۰ رسما آغاز می‌شود

پس از آنکه نمایندگان در صحن علنی مجلس با بررسی طرح صیانت براساس اصل ۸۵ قانون اساسی موافقت کردند، کمیسیون ویژه‌ای برای این کار ایجاد شد. براساس اصل ۸۵ قانون اساسی، مجلس می‌تواند بررسی و تصویب هریک از طرح‌ها و لوایح را به یک کمیسیون داخلی سپرده و بعد از تایید شورای نگهبان، آن قانون را به مدت محدودی اجرایی کند. اکنون کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت قرار است چنین اقدامی را انجام دهد. این کمیسیون در طول یک ماه و با برگزاری پنج جلسه، آیین‌نامه داخلی خود را تصویب کرده. آیین‌نامه‌ای که هم روند تصویبش حاشیه داشت و هم متنش.

جلسه اول؛ پشت درهای بسته

اولین جلسه کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت، ۱۸ مهر ماه و به‌دوراز نگاه رسانه‌ها برگزار شد. پس از این جلسه، غلامرضا منتظری، یکی از اعضای این کمیسیون، اعلام کرد هیات رئیسه کمیسیون مشترک انتخاب شده‌اند. مهم‌ترین نام در جمع، رضا تقی‌پور انواری بود. وزیر اسبق ارتباطات و فناوری اطلاعات که از زمان مطرح شدن طرح صیانت، دفاع جانانه‌ای از آن کرده و گاهی حتی به تنهایی در برابر همه مخالفان داخل و بیرون مجلس، ایستاده بود. تقی‌پور که در زمان وزارتش، محدودیت پهنای باند 128Kb/s برای کاربران خانگی، ادامه یافته بود، در دوران نمایندگی‌اش نیز از افزایش پهنای باند اینترنت انتقاد کرد.

در کنار تقی‌پور، علی یزدی‌خواه و حسن نوروزی به عنوان نواب رئیس انتخاب شدند و لطف‌الله سیاهکلی نیز سمت سخنگویی این کمیسیون را برعهده گرفت.

ترکیب کمیسیون مشترک و به خصوص هیات رئیسه آن با واکنش کاربران اینترنت روبه‌رو شد و آنها عنوان کردند که اکثریت در این کمیسیون، با موافقان طرح صیانت است و مخالفان این طرح، در اقلیت هستند. کمیسیونی که قرار است به صورت ویژه و براساس اصل ۸۵ قانون اساسی، طرح حمایت از حقوق کاربران و خدمات پایه کاربردی فضای مجازی یا آن‌طور که در میان عموم شهرت دارد، طرح صیانت را بررسی کرده و به صورت آزمایشی برای ۵ تا ۷ سال برای اجرا به نهادهای ذی‌ربط ارائه کند.

برگزاری اولین جلسه کمیسیون مشترک طرح صیانت پشت درهای بسته، انتقادها را دو چندان کرد. به گونه‌ای که مجلس تصمیم گرفت برای جلسات آینده روش دیگری را برگزیند.

جلسه دوم؛ رئیس وارد می‌شود

از همان روز که بررسی طرح صیانت براساس اصل ۸۵ قانون اساسی مطرح شد، یکی از انتقادات مخالفان این طرح، پنهان بودن روند بررسی از چشم کارشناسان و رسانه‌ها بود. برگزاری اولین جلسه کمیسیون مشترک طرح صیانت به دور از چشم رسانه‌ها به این انتقادات دامن زد و کار را به جایی رساند که اعلام شد دومین جلسه این کمیسیون ۲۵ مهر ماه با حضور محمدباقر قالیباف، رئیس مجلس برگزار می‌شود. در این جلسه که به صورت زنده از اینستاگرام پخش شد، اعضای کمیسیون بررسی آیین‌نامه داخلی کمیسیون را آغاز و در اولین گام تصویب کردند جلسات کمیسیون به صورت زنده پخش شود.

در ماده ۴ آیین‌نامه داخلی این کمیسیون مقرر شده است خبرگزاری خانه ملت و صداوسیما در مذاکرات جلسات کمیسیون حضور پیدا کنند تا مذاکرات جلسات کمیسیون به صورت زنده پخش شود.

در همین جلسه، قالیباف در حمایت از طرح صیانت، سخنرانی کرد. رئیس مجلس که در ماه‌های گذشته تلاش کرده بود موضع بی‌طرفی درباره این طرح داشته باشد، این بار تمام قد به حمایت از آن برخاست و با انتقاد از فضاسازی‌ها و فشارهایی که از داخل و خارج کشور در مورد طرح صیانت شده است، تاکید کرد مجلس به دنبال بستن پلتفرم‌های اجتماعی نیست و به دنبال قانون‌گذاری و پر کردن خلأهای قانون‌گذاری است.

او حتی از بررسی این طرح براساس اصل ۸۵ قانون اساسی نیز دفاع کرد و گفت: «در قانون اساسی ظرفیت خوبی به نام اصل ۸۵ درنظر گرفته شده است. از طریق این اصل می‌توان موضوعاتی که کار تخصصی‌تر، عمیق‌تر و دقیق‌تر می‌طلبد را بررسی و تصویب کرد.»

او ادامه داد: «متاسفانه جریان‌های خاصی در داخل و خارج این موضوع را مطرح کردند که مجلس قصد دارد پشت درهای بسته قانون‌گذاری کند. مگر می‌شود پشت درهای بسته یک اصل از اصول قانون اساسی را اجرایی کرد؟»

رئیس مجلس با بیان اینکه نباید تحت تاثیر فضاسازی گروه‌های خاص و فشارهای خارج از کشور قرار بگیرند، گفت: «آنها مدام می‌گویند مجلس قصد دارد پلتفرم‌ها و شبکه‌های بزرگ اجتماعی را ببندند. درصورتی که این کمیسیون به دنبال چنین مسائلی نیست و به دنبال قانون‌گذاری و پر کردن خلأهای قانون‌گذاری است.»

و بدین ترتیب کمیسیون مشترک، با اعتماد به نفس بیشتری کار خود را ادامه داد.

جلسه سوم؛ رسانه‌ها بیایند

جلسه سوم کمیسیون مشترک، در حالی برگزار شد که برخی از ناظران که برای اولین بار چنین جلساتی را دنبال می‌کردند، از برخی بحث‌های مطرح شده، تعجب کردند. به عنوان مثال، بحث نمایندگان در زمینه قرائت قرآن در ابتدای جلسات این کمیسیون که برای دقایقی ادامه یافت، یکی از موضوعات تعجب‌برانگیز بود.

در این جلسه که ۸ آبان برگزار شد، نمایندگان بندهای دیگری از آیین‌نامه داخلی را تصویب کردند که براساس یکی از آنها مشروح مذاکرات تمام جلسات کمیسیون به صورت زنده از طریق صداوسیما و همچنین از طریق تارنمای خبرگزاری خانه ملت برای اطلاع عموم پخش می‌شود. نمایندگان رسانه‌ها و جراید داخلی که مجوز ورود به مجلس را دارند و به ویژه صداوسیما می‌توانند با حضور در جلسات علنی کمیسیون گزارش روند بررسی و مصوبات را تهیه و پخش کنند.

در این جلسه همچنین مقرر شد در کلیه جلسات کمیسیون، نماینده رسمی مرکز پژوهش‌ها و نماینده رسمی دیوان محاسبات و نماینده رسمی دولت و نماینده رسمی اتاق بازرگانی صنایع و معادن و کشاورزی ایران به عنوان بخش خصوصی برای حضور و اظهار نظر در جلسات صحن علنی کمیسیون حاضر شوند و هرکدام می‌توانند حداکثر یک نفر مشاور را به همراه داشته باشند. نادیده گرفتن سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در بند، یکی از نکات مورد توجه بود.

جلسه چهارم؛ فقط یک ماده

جلسه چهارم کمیسیون ویژه طرح صیانت ۱۱ آبان ماه برگزار شد و تنها یک ماده از آیین‌نامه داخلی به تصویب رسید؛ اما همان یک ماده، اهمیت زیادی داشت.

در این جلسه که با بی‌نظمی زیادی همراه بود، نمایندگان تصویب کردند کلیات طرح صیانت باید در کمیسیون ویژه به رای گذاشته شود و در صورتی که کلیات طرح رای نیاورد، ظرف ۱۰ روز باید طرح جایگزین به کمیسیون پیشنهاد شود.

این موضوع مخالفان و موافقانی داشت. مخالفان اعتقاد داشتند چنین بندی به معنای این است که این کمیسیون منحل شود. در مقابل موافقان نیز تاکید کردند نمایندگان مجلس در صحن علنی تنها به اصل هشتاد و پنجی شدن این طرح رای داده‌‌اند و باید کلیات طرح به رای نمایندگان عضو این کمیسیون گذاشته شود. به دلیل طولانی شدن بحث این موضوع و پیشنهادها و نظرات گوناگون، بررسی این ماده و تبصره‌ها و الحاقیه‌های آن به جلسه بعد کمیسیون موکول شد.

جلسه پنجم؛ پایان آیین‌نامه

۱۶ آبان و در پنجمین جلسه کمیسیون مشترک بررسی طرح صیانت، سرانجام تصویب آیین‌نامه داخلی این کمیسیون به پایان رسید.

براساس ماده ۱۶ این آیین‌نامه، مصوبات کمیسیون غیرقابل تجدیدنظر است.

پس از پایان بررسی آیین‌نامه، تقی‌پور رئیس کمیسیون اعلام کرد با شروع بررسی طرح صیانت، طبق روال مجلس فقط پیشنهادهای مجلس که از قبل ثبت شده باشد، در جلسات خوانده می‌شود و سپس موافق و مخالفان ثبت نام می‌کنند.

در پایان جلسه سیدعلی محسنیان، یکی از کارشناسان مرکز پژوهش‌ها توضیحات کوتاهی از سوابق طرح و قوانین این حوزه در کشورهای دیگر و مقررات عمومی حفاظت از داده‌ اتحادیه اروپا ارائه کرد.

حالا بررسی کلیات و مواد طرح صیانت آغاز خواهد شد. همان زمانی که ناظران مختلف از ماه‌ها پیش منتظر و شاید نگرانش بودند.

لطف‌الله سیاهکلی سخنگوی کمیسیون مشترک گفته است در جلسه آینده این کمیسیون پس از شنیدن ادامه گزارش مرکز پژوهش‌های مجلس، وارد دستور کار رأی به کلیات طرح خواهند شد.