وقتی ورق برگردد

خبر کوتاه بود و ناخوشایند؛ ام‌تی‌ان به مرور زمان سهام ۴۹ درصدی خود در ایرانسل را وگذار می‌کند. همین خبر کافی بود تا موج بزرگ‌تری از ناامیدی فضای کسب‌وکار ایران را فرا گیرد. اینکه تنها سرمایه‌گذار بزرگ خارجی در حوزه ارتباطات کشور که تاکنون با وجود تمام تحریم‌ها و فشارهای آمریکا در بازار ایران مانده و حتی شروع به سرمایه‌گذاری در استارت‌آپ‌ها هم کرده بود حالا تصمیم گرفته بر اساس آنچه خودش «شرایط پیچیده در خاورمیانه» نامیده‌ این بازار را ترک کند، برای عده بسیاری فعالیت در بازار ارتباطات و فناوری اطلاعات را غبارآلوده‌تر از گذشته کرد.
گمانه‌زنی‌ها در مورد سرنوشت اپراتور طلایی که به کمک همین سرمایه و البته تخصص‌ خارجی توانسته از پس رقیب مسلط و قدرتمند خود در بازار تلفن‌ همراه یعنی شرکت ارتباطات سیار برآید شروع شد و همه از این گفتند که ایران قفس سرمایه‌‌گذاران خارجی است. در کنار نگرانی بابت سرنوشت ایرانسل، نگرانی‌ برای فرزندخوانده این اپراتور یعنی اسنپ نیز شروع شد. رفته‌رفته اوضاع عجیب‌تر هم شد و برخی خبرگزاری‌ها اعلام کردند که سهامدار ایرانسل در راستای خروج از بازار خاورمیانه، قصد دارد سهام خود در اپلیکیشن تاکسی آنلاین ایرانی اسنپ را به فروش برساند. در نهایت پس از اما و اگرهای بسیار در مورد اینکه اسنپ را چه کسی خواهد خرید،‌ ام‌تی‌ان و ایرانسل در بیانیه رسمی و مشترک اعلام کردند که ام‌تی‌ان برنامه‌ای برای خروج سریع از ایران ندارد.
در حالی که برخی از کارشناسان ارتباطی خبر خروج ام‌تی‌ان از ایران را یک سیاست حساب‌شده و هوشمندانه برای خرید زمان با هدف کاهش فشارهای تحریمی آمریکا علیه این اپراتور بین‌المللی می‌دانند، اما از طرفی دیگر می‌توان گفت با توجه به تصمیم این شرکت خارجی برای خروج پله به پله و بدون عجله از بازار ایران که در بیانه‌ مشترک این شرکت با ایرانسل نیز به آن اشاره شده، به نظر می‌رسد این خروج حساب‌شده به سبب تغییرات سریع در خاورمیانه و البته ایران حتی رخ ندهد؛ در حقیقت در بازه زمانی‌ای که به نظر می‌رسد ام‌تی‌ان تصمیم گرفته از بازار ارتباطات ایران خارج شود با توجه به روند سریع اتفاقات در کشور از آن نمی‌توان به عنوان یک خروج واقعی یاد کرد.
تجربه‌های همکاری‌های اندک بین‌الملل در فضای ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران نشان می‌دهد این همکاری‌ها هرچند در بسیاری از مواقع به دلایل مختلف از جمله تحریم، سیاست‌های سختگیرانه داخلی و نوسانات نرخ ارز و غیره با خونریزی فراوان ممکن شده، اما هیچ‌گاه این اتفاقات باعث خروج کامل این شرکت‌های خارجی از بازار ایران نشده است. نمونه بارز این اتفاق را هم می‌توان در همکاری هواوی با ایران دید؛ شرکت بزرگ چینی که یکی از دو غول بازار تلفن‌ همراه است با وجود هشدارهای مختلف از سوی آمریکا اگرچه بارها از پایان همکاری‌اش با ایران خبر داده ولی همچنان دفتر این شرکت در کشور در حال فعالیت و ارائه خدمات است. این مساله در مورد فعالیت دفتر سامسونگ و بسیاری از شرکای کلیدی دیگر فناوری در ایران نیز کم و بیش صدق می‌کند.
بنابراین هرچند خبر تصمیم ام‌تی‌ان برای خارج کردن سهام خود از ایرانسل و بازار ایران خبر ناخوشایندی در این روزهای سخت و تاریخی فناوری و ارتباطات کشور است، اما نباید این تصمیم را به معنای پایان همکاری تنها شرکت بزرگ سرمایه‌گذاری در بازار ارتباطات ایران قلمداد کرد. چه بسا می‌توان خوش‌بین بود با توجه به تغییرات چند ماه آینده که به دنبال انتخابات ریاست‌جمهوری در آمریکا و همچنین ایران رقم می‌خورد ورق برای همیشه بازگردد: ام‌تی‌ان شریک ارزشمند خود در خاورمیانه یعنی ایران را که با وجود همه فشارهای خارجی و داخلی توانسته در یک دهه اخیر برای این شرکت سود خوبی به‌ ارمغان آورد به سادگی ترک نخواهد کرد.