مدیر بازارهای مشتقه بورس کالا: پازل گمشده بورس بلاک‌چین است

به گزارش پیوست، در پنل کاربرد کریپتو در تجارت و سرمایه‌گذاری که در رویداد «گذشته و آینده پول با نگاهی به چشم انداز رمزارزها»، مدیر بازارهای مشتقه و ابزارهای مالی بورس کالای ایران اعلام کرد محکوم به رفتن به سمت بلاک‌چین هستیم و در غیر این صورت نمی‌توانیم ابزارهای مورد نیاز اقشار مختلف و نسل جدید را ایجاد کنیم. همچنین فعالان اقتصادی هم معتقد بودند از پیامدهای در دست دولت بودن انحصار پول جنگ و تجاوز به حقوق مردم بوده است و امروزه بلاک‌چین می‌تواند بسیاری از این خدمات را به صورت شفاف، سریع و ارزان انجام دهد.

بزرگ‌ترین مصادره تاریخ شکل‌گیری پول فیات بود

امیرحسین خالقی، پژوهشگر اقتصاد سیاسی در پاسخ به این سوال که اگر در گذشته پول خصوصی وجود داشته و بعدها بانک‌های مرکزی جای آن را گرفته‌اند، آیا تاریخ اشتباه رفته و اکنون می‌خواهیم آن را اصلاح کنیم یا اینکه ماجرا ایده‌ای کاملاً جدید است؟ گفت: اگر تاریخ پول را دقیق بخوانیم، متوجه می‌شویم در دوره‌ای انحراف بزرگی رخ داد. پول و زبان از آن دست نهادهایی هستند که طراحی نمی‌شوند، بلکه در طول تاریخ و در میان جوامع انسانی تکامل پیدا می‌کنند. طلا نیز به همین ترتیب تبدیل به استاندارد شد. چون مردم به‌طور طبیعی دریافتند طلا واحد حساب و ذخیره ارزش مناسبی است. عرضه محدود طلا، قابلیت پیش‌بینی آن در بلندمدت و مقاومتش در برابر چاپ دل‌بخواهی، دلیل انتخاب آن بود. حدود صد سال استاندارد طلا برقرار بود تا اینکه جابه‌جایی و نگهداری طلا سخت شد و بانک‌های خصوصی و سپس بانک مرکزی وارد شدند.

به گفته او، اما در ادامه بزرگ‌ترین مصادره تاریخ رخ داد. زمانی که دولت آمریکا مردم را از تبدیل دلار به طلا منع کرد و سرانجام در دهه هفتاد میلادی، دلار کاملا از طلا جدا شد و پول فیات پدید آمد.

خالقی تأکید کرد که پیامد این تحول، دو جنگ جهانی و مداخله‌های گسترده دولت‌ها در اقتصاد بود. او سپس سه راهی را که در تاریخ برای کنترل عرضه پول پیشنهاد شده را شرح داد. نخست اینکه اجازه داده شود پول‌های مختلف با یکدیگر رقابت کنند و بازار تصمیم بگیرد کدام پول پذیرفته می‌شود. دوم اینکه عرضه پول به‌صورت کاملاً قابل‌پیش‌بینی و ثابت (مثلاً دو یا سه درصد در سال) رشد کند و سوم اینکه برای پول قوانین محکمی نوشته شود تا قدرت دولت در چاپ پول محدود شود.

او گفت: برخلاف کسانی که به بوروکرات‌ها و سیاستمداران اعتماد می‌کنند، هیچ باوری به استقلال بانک مرکزی ندارد و آن را یک افسانه می‌داند. چراکه در عمل، سیاستمداران همواره به بانک مرکزی فشار وارد می‌کنند و تصمیمات پولی در هیچ جای دنیا از سیاست جدا نیست. به همین دلیل از نظر او تنها امید واقعی، پول خصوصی و رقابت پول‌هاست. خالقی در ادامه نیز هشدار داد که با گسترش ارزهای دیجیتال بانک مرکزی، دولت‌ها به شکل بی‌سابقه‌ای قدرت کنترل زندگی مردم را خواهند داشت و در چنین فضایی بیت‌کوین و دیگر پول‌های خصوصی مهم‌ترین امید برای حفظ آزادی مالی انسان‌ها هستند.

بلاک‌چین می‌تواند خدمات بانکی را شفاف، سریع و ارزان ارائه دهد

امیر بهزادی‌نیا، مدیر دپارتمان بیزنس آبان‌تتر با اشاره به اینکه آمارها نشان می‌دهد حدود هفتاد درصد استفاده از کریپتو حالت سفته‌بازانه دارد این سوال را مطرح کرد که کریپتو دقیقاً چه کمکی به اقتصاد واقعی می‌کند و آیا با یک بازی مالی روبه‌رو هستیم یا با یک ابزار واقعی که مسئله‌ای را حل می‌کند؟

بهزادی‌نیا پاسخ داد که قبل از هر چیز باید سؤال را درباره بلاک‌چین مطرح کرد، نه کریپتو. بلاک‌چین می‌تواند نظام پرداخت، تسویه و انتقال ارزش را کاملا متحول کند. او توضیح داد که اگر مثلا در یک منطقه مانند جزیره کیش، تمام پرداخت‌ها روی یک بلاک‌چین خصوصی انجام شود، شفافیت، ردیابی، امنیت و رفع تخلف به شکل چشمگیری افزایش می‌یابد. علاوه بر بخش پرداخت، بلاک‌چین در حوزه‌هایی مانند حواله‌ها و اعتبار اسنادی نیز کاربرد دارد. تصور اینکه بانک‌های گشایش‌دهنده و ذی‌نفعان یک اعتبار اسنادی روی یک شبکه بلاک‌چینی مشترک کار کنند، کاملا امکان‌پذیر است و بسیاری از هزینه‌ها و کاغذبازی‌ها را حذف می‌کند.

او سپس به حوزه دیفای پرداخت و گفت: پلتفرم‌هایی مثل Aave کارکردهایی را که بانک‌های تجاری با مجموعه بزرگی از نیروها انجام می‌دهند، بدون هیچ کارمند و بروکراسی انجام می‌دهند. میلیاردها دلار سپرده‌گذاری و وام‌گیری هر روز در این پلتفرم‌ها انجام می‌شود و این موضوع نشان می‌دهد که دیفای نه‌تنها واقعیت اقتصادی دارد، بلکه یکی از جدی‌ترین رقبای بانکداری سنتی است. بهزادی‌نیا توضیح داد که حتی ایران نیز می‌توانست از این فرصت استفاده کند و سرمایه خارجی جذب کند. مثلا این موضوع از حدود سال ۲۰۱۳ مطرح شده که بانک مرکزی ایران بخشی از ذخایر خود را بیت‌کوین نگهداری کند که محقق نشده تاکنون.

باید ابزارهای نوین مالی را نه با نگاه جهانی بلکه بومی‌سازی شده ارائه کنیم

رحمان آراسته، مدیر بازارهای مشتقه و ابزارهای مالی بورس کالای ایران گفت: در بورس کالا سال‌هاست که تجربه‌های موفقی از اوراق مبتنی بر دارایی‌های فیزیکی مانند طلا، زعفران، مس و حتی خودرو داشته‌ایم. این‌ها ابزارهایی هستند که به‌صورت بومی برای ساختار اقتصاد ایران طراحی شده‌اند. به همین دلیل، اگر قرار باشد بیت‌کوین وارد بازار سرمایه شود، باید ابزاری انتخاب شود که با ساختار بومی سازگار باشد.

به گفته رحمانی پس از بررسی‌های متعدد، بورس کالا به این نتیجه رسید که گواهی سپرده بیت‌کوین بهترین گزینه است. چون هم با قوانین شرعی قابل هماهنگ‌سازی است، هم پشتوانه واقعی دارد و هم می‌تواند ارتباط صرافی‌ها و بازار سرمایه را شکل دهد. به اعتقاد او قطع ارتباط بازار سرمایه با صرافی‌ها اشتباه است و باید این دو جریان به یکدیگر وصل شوند. او گفت بلاک‌چین برای بازار سرمایه ایران حکم یک پازل گمشده را دارد. پازلی که اگر تکمیل نشود نسل جدید اصلا وارد بورس نخواهد شد.

مهندسان از سیاست‌مداران قابل اعتمادترند

خالقی در پاسخ به این سوال که آیا واقعاً ما با یک سیستم غیراخلاقی طرفیم یا برعکس با سیستمی که در مقابل ساختارهای غیراخلاقی از مردم دفاع می‌کند؟ توضیح داد: بسیاری از اصطلاحات مانند پول‌شویی در سال‌های اخیر بار معنایی سنگینی گرفته‌اند، در حالی که اصل شفافیت باید نسبت به دولت باشد نه نسبت به مردم. مردم حق دارند تراکنش خصوصی داشته باشند و این نه غیراخلاقی است و نه مشکل‌زا. او گفت: آمارها نشان می‌دهد سهم جرائم مالی در کریپتو بسیار کمتر از سیستم بانکی سنتی است. از نظر او، فناوری می‌تواند در عین حفظ حریم خصوصی افراد، تراکنش‌های مشکوک را تشخیص دهد.

خالقی تأکید کرد که تورم نوعی مالیات پنهان است و بانک مرکزی در واقع با چاپ پول، از جیب پس‌اندازکنندگان برمی‌دارد. او گفت: اگر بیت‌کوین روزی به واحد حساب تبدیل شود، مسئله نوسان‌پذیری فعلی آن هم از میان می‌رود، زیرا همانند طلا، معیار سنجش ارزش‌ها خواهد شد. او افزود که انتخاب نهایی میان دو گزینه است: اعتماد به سیاستمداران یا اعتماد به مهندسان و بازار. و از نظر او، گزینه دوم قابل‌اعتمادتر است.

توکن‌سازی ابزار تامین مالی شرکت‌های کوچک و متوسط

بهزادی‌نیا در مورد کاربرد کریپتو و این فناوری برای کسب‌وکارها گفت: استفاده عملی از بیت‌کوین و توکن‌سازی برای کسب‌وکارها بسیار روشن است. یک شرکت می‌تواند بخشی از نقدینگی خود را در بیت‌کوین نگه دارد، همان‌طور که قبلاً در طلا نگه می‌داشت. همچنین شرکت‌ها می‌توانند از طریق توکن‌سازی تأمین مالی کنند و سهام یا پروژه‌های خود را توکن کرده و راحت‌تر سرمایه جذب کنند. به‌ویژه شرکت‌های کوچک و متوسط که ورود به بورس برایشان دشوار است، می‌توانند از مسیر توکن‌سازی به سرمایه‌گذار دسترسی پیدا کنند. طبیعی است که در این بین ریسک سرمایه‌گذاری متفاوت است اما این موضوع را باید به عنوان یک انتخاب در اختیار مردم قرار داد. افزون بر این، اگر فردی بیت‌کوین دارد اما به ریال نیاز دارد، می‌تواند بیت‌کوین را وثیقه بگذارد و بدون فروش آن وامی بگیرد و همچنان از رشد احتمالی بیت‌کوین بهره‌مند شود. از نظر او، اگر پرداخت و تأمین مالی خرد به سمت کریپتو منتقل شود، بانک‌ها آزاد خواهند شد تا روی وظایف اصلی و ارزش‌افرین خود تمرکز کنند.

آراسته نیز در پایان گفت، بلاک‌چین برای ایران یک موهبت است، مخصوصاً در شرایط تحریم. اگر بازار سرمایه با این جریان همراه نشود، از نسل جدید و از تحولات جهانی عقب می‌ماند. به همین دلیل، او معتقد است که کشور محکوم است از این ابزارها استفاده کند و تأخیر در این مسیر به ضرر اقتصاد ملی تمام خواهد شد.