زنگ‌ها برای که به صدا درمی‌آیند؟*

از سال ۱۳۶۰ که آخرین شرکت بزرگ آمریکایی فناوری اطلاعات با توافقی با شورای انقلاب، دارایی‌ها و تجهیزات خود را به دولت واگذار کرد و برای همیشه از ایران رفت، ۴۰ سال می‌گذرد. در تمام سال‌های این چهار دهه که دوران شکوفایی انفجاری فاوا بود، تحریم بودیم. در دوران جنگ و صلح، عصر برجام و پس از آن، در هیچ زمانه‌ای نه مایکروسافت به ایران آمد، نه اپل و گوگل و نه چون سایر صنایع، سازندگانی چون سیسکو و اچ‌پی به فکر کسب‌وکار در اینجا افتادند. در نقشه جغرافی شرکت‌های بین‌المللی برای فرار از مقررات دولت‌هایشان، میزان کسب‌وکار با ایران را با عدد بزرگ صفر نمایش می‌دهند. هنوز برای ثبت‌نام در بسیاری از درگاه‌های خارجی چون نام ایران را نمی‌یابیم، به ناچار خود را از کشوری بیگانه می‌نامیم.
هرچه را می‌شد خود ساختیم که در بسیاری از موارد کم از وارداتی‌اش نداشت. در تجهیزات و سخت‌افزار مردم و مصرف‌کنندگان تحریم‌ها را حس نکردند. بازرگانان بخش خصوصی، این کولبران تجارت جهانی، از مسیرهای صعب و دشوار کالاهای مورد نیاز کشور را تامین کردند. در این راه هم سقوط به دره‌های ژرف بود و هم گمشدگانی که ره به مقصد نیافتند. هم قربانیانی که یا مال‌شان توسط گزمه‌ها و راهزن‌های بین‌المللی ضبط شد و هم کسانی که در نقل‌وانتقال‌هایی به سبک قرون وسطی، پول و منابع مالی‌شان طعمه گرگ‌ها شد.
بر تحریم‌ها پوزخند زدیم. هر ابزار جدیدی، تنها هفته‌ای پس از رونمایی آن در کشور سازنده و زودتر از اروپا و آسیا، در بازارهای کامپیوترمان در تیراژ تجاری وجود داشت. ده‌ها مرکز داده و شبکه‌های بزرگ را از همین مسیر‌ها تامین کردیم و ساختیم. کم و بیش نیازهای جامعه بزرگ‌مان را تامین کردیم و مردم کمتر کمبود یا فاصله‌ای با جهان را در ابزارهای فناوری اطلاعات حس کردند.
به جز دوره‌ای محدود، آن هم به فریب تولید داخلی، بیشتر واردات با ارز آزاد تامین شده و تا امروز سنگینی قیمت‌ها بر دوش مصرف‌کنندگان بوده و هست. تامین نیازهای جامعه ثروت‌ساز بوده و با هر نیتی همسو با منافع ملی است.
آنچه آزار‌دهنده است عزم برخی دستگاه‌های حاکمیتی در مانع‌تراشی و سنگ‌اندازی در این مسیر است. سختی کار ده‌چندان می‌شود زمانی که تجهیزاتی که با مشقت فراوان و طی مخاطرات به دروازه‌های کشور رسیده، در هزارتوی وزارت و بانک و گمرک و آزمایشگاه و سایرین در انبارها می‌ماند، در حالی که در این سوی مرز مشتاقانی تشنه‌لب در انتظارند.
بر اساس برآوردی، حجم تولید داده هر سال چهار برابر می‌شود. کرونا هم میزان وابستگی‌مان به فناوری اطلاعات و ارتباطات را چند برابر کرده، هم دلبستگی‌مان را و هم آسیب‌پذیری‌مان را. بدون تامین نیازهای فوری‌مان و با توجه به چرخه عمر کوتاه محصولات فاوا، به روزهای بحران نزدیک می‌شویم. حوادث پراکنده‌ای که این روزها اتفاق افتاده و آثار ویرانگر آن بر خدمات عمومی و کسب‌وکارها، هشدار و زنگ خطری جدی است!

*نام رمانی از ارنست همینگوی