هشت PSP ایرانی در میان ۵۰ پذیرنده برتر جهان پیشتازی با اختلاف ایران در اکوسیستم پرداخت منطقه

به گزارش پیوست، داده‌های نیلسون ریپورت نشان می‌دهد که ۱۵۰ پذیرنده برتر جهان در سال ۲۰۲۴ بیش از ۵۵۰ میلیارد تراکنش را پردازش کرده‌‌اند که نشاندهنده رشد ۶.۱ درصدی تعداد تراکنش‌ها نسبت به سال ۲۰۲۳ است.

در این بین پذیرندگان ایرانی در مجموع ۴۶.۳۸۵ میلیارد تراکنش (در مقایسه با مجموع ۵۶.۵۷ میلیارد تراکنش در منطقه خاورمیانه و آفریقا) را به خود اختصاص داده‌اند که بیشترین سهم آن یعنی حدود ۱۰ و نیم میلیارد تراکنش متعلق به پرداخت الکترونیک سامان یا سپ است. شرکت به‌پرداخت ملت نیز در میان پذیرندگان ایرانی جایگاه دوم را با بیش از ۸.۸ میلیارد تراکنش در اختیار دارد.

با این حال گزارش نیلسون نشان می‌دهد که یکی از دلایل سهم بالای پذیرنده‌های ایرانی می‌تواند نبود رقابت جهانی در بازار ما باشد زیرا در نگاه بین‌المللی نیز حالا اسبربانک روسیه از جی‌پی‌مورگان چیس آمریکا که یکی از بزرگترین پذیرندگان با بازار بین‌المللی است پیشی گرفته و در جایگاه اول جهانی با بیش از ۵۲ میلیارد تراکنش قرار دارد.

یکی از دلایل پیشتازی این بانک بدون شک خروج پذیرندگان بین‌المللی از بازار روسیه و نوعی انحصار اسبربانک بر پرداخت‌های داخلی این کشور است.

این گزارش که معتبرترین منبع آماری در صنعت پرداخت جهانی است وجایگاه کشورها و شرکت‌های فعال در نظام پرداخت را بر اساس تعداد تراکنش‌های خرید مورد بررسی قرار می‌دهد.

پذیرندگان ایرانی و صنعت پرداخت: سپ اولین نماینده ایران در میان ۱۰ پذیرنده برتر

براساس جدولی که نیلسون ریپورت از ۱۵۰ پذیرنده برتر جهان ارائه کرده‌ است، سه نماینده اصلی ایران را به ترتیب پرداخت الکترونیک سامان، به‌پرداخت ملت و تجارت الکترونیک پارسیان تشکیل می‌دهند که هر سه در جمع ۲۰ پذیرنده برتر و به ترتیب در رتبه ۱۰، ۱۳ و ۱۷ جهانی قرار دارند.

طبق این گزارش حجم تراکنش‌های پرداخت الکترونیک سامان ۱۰.۵۸۱ میلیارد تراکنش و به‌پرداخت ملت و تجارت الکترونیک پارسیان نیز به ترتیب ۸.۸۶۴ و ۷.۴۵۶ میلیارد تراکنش است.

این ارقام پذیرندگان ایرانی را در جایگاهی معادل بانک‌های بزرگ بین‌المللی چون بارکلیز، الاوون (Elavon)، Getnet و حتی بخش خدمات کسب‌وکار سیتی‌بانک «Citi Merchant Services» قرار می‌دهد.

ایران در مجموع هشت پذیرنده در میان ۴۰ شرکت برتر جهان از لحاظ تعداد تراکنش داد که روی هم رفته بیش از ۴۶ میلیارد تراکنش را پردازش کرده‌اند:

پذیرندگان ایرانی و پیشتازی در اکوسیستم منطقه‌ای

با احتساب این داده‌های فعالان ایرانی با پردازش بیش از ۴۶ میلیارد تراکنش پیشتازی منطقه را با اختلاف در اختیار دارند و اکوسیستم پرداخت ایران از نظر حجم تراکنش حتی از بسیاری کشورهای عضو G20 نیز جلوتر است.

یکی از دلایل اصلی این مساله،‌ اقتصاد کارت‌محور کشور ما است. تقریبا تمامی پرداخت‌های روزمره، خدمات، خرید کالا و حتی فعالیت‌های کوچک در ایران از طریق کارت‌ها انجام می‌شود که دلایل متعددی از جمله کاهش چشمگیر ارزش پول ملی و در نتیجه دشواری استفاده از پول نقد و همچنین نبود گزینه‌های نوین فین‌تکی را در بعد منفی و نفوذ بسیار بالای خدمات پرداخت کارتی در بعد مثبت دارد.

شبکه پرداخت یکپارچه (شاپرک) نیز یکی از منظم‌ترین و کامل‌ترین زیرساخت‌های پرداخت منطقه است و برخلاف کشور‌های همسایه سیستم کامل‌تری را در اختیار پذیرندگان داخلی قرار داده است.

در کشورهای منطقه (مانند ترکیه، امارات و عربستان)، کیف پول‌های موبایلی و پرداخت‌های چندمنظوره سهم بالایی دارند، اما بخش اصلی پرداخت‌های ایران همچنان از فیلتر پرداخت کارتی، چه در پرداخت آنلاین و چه آفلاین، عبور می‌کند.

جایگاه ایران در مقایسه با رقبای منطقه‌ای (خاورمیانه و آفریقا)

داده‌های نیلسیون ریپورت نشان می‌دهد که منطقه خاورمیانه و آفریقا (MEA) در سال ۲۰۲۴ با ۵۶.۵۷ میلیارد تراکنش سهم ۱۰.۳ را از مجموع تراکنش‌های جهانی به خود اختصاص داده است.

در نتیجه شرکت‌های ایرانی با پردازش بیش از ۴۶ میلیارد تراکنش بخش عمده این تراکنش‌ها را به خود اختصاص می‌دهند و ایران به تنهایی چندین برابر دیگر رقبای منطقه‌ای تراکنش داشته است.

پس از شرکت‌های ایرانی، نماینده بعدی منطقه‌ای شرکت Yapi Kredi ترکیه در جایگاه ۴۱ جهانی با حجم ۲.۹۷ میلیارد تراکنش است و پس از آن نیز شرکت Network International امارات با ۱.۰۲۲ تراکنش و Riyad Bank عربستان سعودی نیز با ۵۱۴ میلیون تراکنش قرار دارند.

با این تفاسیر براساس داده‌های نیلسون ریپورت، ایران از منظر حجم تراکنش، تعداد PSPها و ایجاد اکوسیستم داخلی از تمامی کشورهای منطقه (حتی ترکیه) جایگاه بهتری دارد.

با این حال همانطور که گفتیم پیشتازی پذیرندگان ایرانی در منطقه و حتی اسبربانک روسیه در جایگاه اول جایگاه اول جهان، برآمده از نبود برند‌های مهم پرداخت بین‌المللی به ویژه ویزا و مسترکارت در این بازارها است. همین مسله یکی از دلایل قدرت گرفتن و چیرگی شبکه‌های پرداخت داخلی و وابستگی به کارت‌های شتابی شده است.

همچنین رقابت شدید میان PSPها باعث رشد سریع سامانه‌های پرداخت اینترنتی، موبایلی و دستگاه‌های کارتخوان شده است و کارمزد بسیار پایین تراکنش‌های کارتی و اینترنتی در مقایسه با عرف جهانی، باعث افزایش چشمگیر تعداد تراکنش‌های خرد شده است.