پرونده‌ای درباره دورخیز غولهای صنعتی برای حضور در بازار استارتآپها؛ نفوذ به هسته سخت ثروت
دادههای اقتصادی بهار امسال وقتی از سوی مرکز آمار ایران منتشر شد به نحو نگرانکنندهای…
۹ آبان ۱۴۰۳
مراکز داده عمومی همگی در تهران متمرکز شده‌اند؛ دیتاسنترها در انحصار پایتخت
قطب مراکز داده پروژه‌ای است که قرار بود با هدف تمرکززدایی مراکز داده از استان تهران در مناطق مختلف ایران اجرا شود اما به نظر می‌رسد به طور کامل متوقف شده است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات نتوانسته این پروژه را پیش ببرد یا به بخش خصوصی منتقل کند.
وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات قطب‌های مراکز داده را به عنوان بخشی از زیرساخت اطلاعاتی شبکه ملی اطلاعات طراحی کرد اما گویا موفق نشد این پروژه را فراتر از اختصاص دادن محلی برای اجرای آن در استان‌های مختلف پیش ببرد.
این وزارتخانه کوشید جلساتی با حضور بخش خصوصی و دستگاه‌های اجرایی برگزار کند تا مشوقی برای سرمایه‌گذاری این بخش در پروژه قطب مراکز داده استان‌ها باشد اما این اقدام هم کافی نبود و هنوز شرکت‌های خصوصی به طور جدی وارد این پروژه نشده‌اند.
به نظر می‌رسد پروژه قطب مراکز داده در استان‌های اصفهان و شیراز به طور کامل متوقف شده و در استان خراسان رضوی تا حدودی پیش رفته است. با این حال جدا از این پروژه، استان‌های مختلف وضعیت مناسبی در خصوص مراکز داده ندارند و به‌جز شرکت‌های خصوصی یا شرکت‌هایی که دیتاسنتر خودشان را راه‌اندازی کرده‌اند، دادها همچنان در استان تهران متمرکز هستند.
پروژه قطب مراکز داده متولی خاصی ندارد
محمد خادمی‌راد، رئیس کمیسیون شبکه و مراکز داده سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان خراسان رضوی، درباره دلیل پیشرفت نکردن پروژه در این استان می‌گوید: «در پروژه قطب مراکز داده هنوز هیچ اتفاقی نیفتاده و مانع اصلی آن بودجه است. الان محل اجرای پروژه مشخص شده اما بودجه‌ای نیست که بخواهند مرکز داده را با آن بسازند. از سرمایه‌گذاران هم دعوت به همکاری شده اما هنوز کسی پیدا نشده است.»
او ادامه می‌دهد: «طرح‌هایی از این قبیل طرح‌هایی نیستند که اگر تصویب شوند بتوان همان لحظه آنها را اجرایی کرد. مثلاً شهرداری تصمیم می‌گیرد مرکز داده‌ای احداث کند که در آن هزار رک باشد و مکان آن را مشخص می‌کند. طرح تصویب می‌شود اما زمانی که بودجه‌ای به آن اختصاص پیدا نکرده، هیچ اتفاقی نمی‌افتد. شهرداری هم ترجیح می‌دهد مبلغی را که قصد داشته به این کار اختصاص دهد در بخش‌هایی که اولویت بیشتری برایش دارد، مثل پروژه قطار شهری مشهد، خرج کند.» به گفته خادمی‌راد، یکی از اصلی‌ترین مشکلات در موضوع مراکز داده نداشتن متولی است. او دراین‌باره توضیح می‌دهد: «دیتاسنتر مبحثی است که تازه وارد ایران شده و افرادی که در قدرت هستند دیدگاهی درباره آن ندارد. برای همین هیچ‌کس متولی آن نشده و پروژه پیش نمی‌رود.»
با این حال، به گفته او، سازمان نظام صنفی رایانه‌ای خراسان رضوی در حال هماهنگی جلسه‌ای با سازمان پدافند غیرعامل است تا بتواند با استفاده از قدرت این سازمان، مسئولیت مرکز داده قطب خراسان رضوی را بر عهده گیرد.
خادمی‌راد درباره این پروژه می‌گوید: «در حال حاضر محل پروژه مشخص شده است، برق و فیبر نوری آن هم کشیده شده اما هنوز به نتیجه کافی نرسیده است. مثلاً یکی از مشکلات ما این است که به یک برق مجزا از نیروگاه توس احتیاج داریم تا به این مرکز داده بیاید اما هنوز تفاهمی در مورد آن صورت نگرفته است.»
به گفته رئیس کمیسیون شبکه و مراکز داده سازمان نظام نصفی رایانه‌ای خراسان رضوی، جدا از پروژه قطب مراکز داده، دیتاسنترهای سازمان فناوری اطلاعات و ارتباطات شهرداری مشهد، دانشگاه فردوسی، حرم امام‌رضا، اداره کل صنعت و معدن و اداره کل پست استان خراسان رضوی از بهترین مراکز داده این استان به شمار می‌روند.
اگر دولت تصدی را کنار بگذارد
حمید غفاری‌راد، نایب‌رئیس سازمان نظام صنفی رایانه‌ای اصفهان، اصلی‌ترین دلیل پیش نرفتن پروژه قطب مرکز داده در این استان را مشکل راهبردی می‌داند و می‌گوید: «چند سال است که باید قطب داده اصفهان در فولاد شهر راه‌اندازی شود. ما پیشنهادهای خود را به وزارتخانه و اداره کل فناوری اطلاعات برای پیشبرد پروژه ارائه دادیم و قرار بود امسال مقدمات واگذاری‌ها و بهره‌برداری آن تکمیل شود اما هنوز زیرساختهای اولیه مثل برق، فیبر نوری و… محل مورد نظر تکمیل نشده است و مدل کسب‌وکاری آن هم مشخص نیست.» به گفته او حل مسائل زیرساختی این محل کار چند ماه است و نباید چند سال زمان ببرد اما به دلیل گیر افتادن در بوروکراسی دولتی و اداری و نگاه نکردن به آن با رویکرد بخش خصوصی، این پروژه عقب افتاده است.
غفاری‌راد ادامه داد: «مخابرات، شرکت‌های خصوصی و چند بانک در اصفهان مرکز داده دارند یا در حال ایجاد آن هستند. همه اینها فرصت‌هایی است که از دست وزارت ارتباطات می‌رود. زمانی که هیچ اتفاقی برای مرکز قطب داده نمی‌افتد، هر کدام از این پروژه‌ها به صورت مجاز پیش می‌رود و موازی‌کاری و اتلاف هزینه به وجود می‌آید.»
به باور او اگر مدل کسب‌وکار درست شود و دولت تصدی‌گری را کنار بگذارد، پروژه پیش خواهد رفت. او افزود: «در ساختار دولتی به دلیل تغییر دولت‌ها و افراد وزارتخانه چنین چیزی ممکن نیست. باید یک نقشه راهبردی ۱۰ ساله ایجاد شود و دولت به جای تصدی‌گری فقط تسهیل‌گری کند. اگر چنین اتفاقی بیفتد می‌توانیم یک قطب مرکز داده خوب در استان اصفهان ایجاد کنیم.»
دستگاه‌های اجرایی همدلی ندارند
احسان راهنما، دبیر سازمان نظام صنفی رایانه‌ای فارس، پروژه قطب مراکز داده در این استان را متوقف‌شده می‌خواند و درباره آن می‌گوید: «این پروژه در استان فارس متوقف شده است و من فکر می‌کنم دلیل اصلی آن فقدان همدلی بین دستگاه‌های اجرایی استان است. متولی این پروژه دولت بوده و باید زمینی را به عنوان محل اجرای آن در اختیار اداره کل فناوری اطلاعات قرار می‌داد اما این همدلی وجود نداشت و باعث شد پروژه کلاً متوقف شود و روی زمین بماند.»
به گفته او، مراکز داده در استان فارس وضعیت مناسبی ندارند و تنها مرکز داده غیردولتی این استان، یک مرکز داده مربوط به بخش خصوصی است. راهنما توضیح می‌دهد: «دو شرکت خصوصی عضو سازمان نظام صنفی رایانه‌ای استان فارس، یک مرکز داده در استان فارس در محل برج IT شهر شیراز راه‌اندازی کرده‌اند که البته این مرکز داده هم خیلی گسترده نیست.»
او ادامه می‌دهد: «به‌جز دیتاسنتر برج IT شیراز که در محل آن برج راه‌اندازی شده است، در بخش خصوصی دیتاسنتر دیگری وجود ندارد. اداره کل ارتباطات و فناوری اطلاعات استان فارس یک دیتاسنتر در اداره پست استان داشت که چون پشتیبانی و به‌روزرسانی نشد، تعطیل شده است. تنها دیتاسنتر دولتی استان فارس متعلق به شرکت ارتباطات زیرساخت است که آن هم ظرفیت کمی دارد.»
راهنما بی‌توجهی به اهمیت زیرساختهای فناوری اطلاعات و ارتباطات را از اصلی‌ترین دلایل پیش نرفتن مراکز داده در ایران به حساب می‌آورد اما ابراز امیدواری می‌کند با توجه به رویکرد جدید در سال‌های آینده بتوانند در استان فارس چند مرکز داده راه‌اندازی کنند.
ماکو شاهراه انتقال داده
منطقه آزاد ماکو یکی از اولین مناطقی است که قرار بود قطب مرکز داده در آن راه‌اندازی شود. با این حال به نظر می‌رسد هدف از ایجاد مرکز داده در این منطقه و در منطقه آزاد چابهار، بیش از اینکه تمرکززدایی داده‌ها از تهران باشد، ترانزیت داده از خارج کشور است.
قاسم جلیلی‌نژاد، مدیر کل ارتباطات و فناوری اطلاعات آذربایجان غربی، باور دارد این منطقه به دلیل مجاورت با کشورهای آذربایجان، ارمنستان و ترکیه می‌تواند به شاهراهی در زمینه تاسیس مراکز داده تبدیل شود. او درباره وضعیت مرکز داده شمال غرب کشور می‌گوید: «تفاهم‌نامه پروژه ساخت و راه‌اندازی بزرگ‌ترین مرکز داده شمال غرب کشور در منطقه آزاد ماکو بین شرکت انتقال داده آسیاتک و سازمان منطقه آزاد ماکو امضا شده است. این مرکز هزار رکی در چهار فاز عملیاتی با سطح استاندارد Tier 3 بر اساس استانداردهای TIA942 طراحی شده و به بالاترین ضریب دسترسی اتصال به نقاط فیبر بین‌الملل و فیبر سرزمین اصلی یعنی ایران رسیده است.» به گفته جلیلی‌نژاد، قرار است نسل سوم توسعه خدمات مرکز داده، که معطوف به ورود شبکه بین‌المللی به داخل کشور است، در ماکو راه‌اندازی شود. او اضافه می‌کند: «منطقه آزاد ماکو زمین احداث مرکز داده را تامین کرده است و سایر مراحل اجرایی از جمله برنامه عملیاتی، جدول زمان‌بندی و هزینه احداث را معاونت سیاست‌گذاری و برنامه‌ریزی توسعه فناوری اطلاعات و ارتباطات وزارت ارتباطات پیگیری می‌کنند.»
داده‌ها همچنان در تهران هستند
فرشاد اکبرزاده، سرپرست اداره کل مهندسی شبکه و مجری پروژه قطب مراکز داده، در گفت‌وگو با ایسنا هدف این پروژه را رفع چالش‌های تبادل محتوا و داده بین اپراتورها و تامین‌کنندگان محتوا و کاهش هزینه‌های مراکز داده اعلام کرده بود و قرار بود با اجرای این پروژه، داده‌هایی که در تهران متمرکز شده است در استان‌ها و قطب‌های مختلف توزیع شود.
یکی دیگر از مزایای پروژه قطب مراکز داده، خروج داده‌ها یا خروج حداقل نسخه‌ای از آنها از تهرانی است که همواره خطر وقوع زلزله تهدیدش می‌کند. با وجود این، به نظر می‌رسد هنوز به قدر کافی اهمیت وجود مرکز داده در هر استان درک نشده یا اگر سازمان‌های دولتی متوجه ضرورت وجود آن شده‌اند، موانعی از جمله نبودن سرمایه‌گذار و بودجه کافی و رفتن زیر سایه بوروکراسی‌های دولتی باعث توقف فعلی این پروژه شده است.
سایر مطالب این پرونده را می‌توانید در لینک‌های زیر بخوانید: پرونده‌ای درباره مراکز داده در ایران؛ جزیره‌های پایتخت‌نشین وضعیت مراکز داده در ایران؛ قطعی برق دیتاسنترها را فلج کرد مدیرعامل آسیاتک: غلط است که هر شرکتی برای خودش دیتاسنتر بسازد مراکز داده عمومی همگی در تهران متمرکز شده‌اند؛ دیتاسنترها در انحصار پایتخت مدیرعامل فناپ زیرساخت: خدمات مرکز داده در کشور ما مقرون‌به‌صرفه نیست دشواریِ روشن نگه داشتن چراغ دیتاسنتر در ایران؛ درباره مهم‌ترین مشکلات صنفی مراکز داده در کشور چشم‌انداز مراکز داده در خاورمیانه، پرتعداد و متمرکز
این مطلب در شماره ۱۲۷ پیوست منتشر شده است.
ماهنامه ۱۲۷ پیوست
ارسال دیدگاه