پرونده‌ای درباره مراکز داده در ایران؛ جزیره‌های پایتخت‌نشین

وضعیت مراکز داده در ایران و اقتصاد آنها موضوعی جدا از کلیت اقتصاد و صنعت کشور نیست. همچنان که در بخش‌های دیگر موضوع توسعه نامتوازن و ناترازی خودنمایی می‌کند، اینجا نیز بی‌برقی، نبود مگادیتاسنترها و جمع شدن تقریباً تمام دیتاسنترهای عمومی در تهران کم‌کم تبدیل به معضل شده است. وجود اسناد متعدد در زمینه نگهداری داده نیز نتوانسته است گره‌ای از مشکلات باز کند و شاید حتی خود به مشکلی جدید تبدیل شده است. در همین حال توان اندک بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاری نیز معمولاً در نبود یک نقشه راه مشخص، صرف ایجاد جزایری کوچک، کم‌ظرفیت و با استاندارد پایین می‌شود. جزایر پراکنده اولین مشکل این است که آماری از تعداد و ظرفیت دیتاسنترهای اختصاصی و عمومی کشور وجود ندارد. هیچ‌کس نمی‌داند بخش‌های حاکمیتی چه تعداد دیتاسنتر دارند؛ اما بدتر اینکه حتی نمی‌دانیم خصوصی‌ها در این زمینه چه می‌کنند. آمارگیری از دیتاسنترهای موجود نه‌تنها در تلاش رسانه‌ها که در فراخوان سازمان نظام صنفی رایانه‌ای نیز شکست خورده است و دارندگان مراکز داده با چنین اطلاعات ساده‌ای مانند امنیتی‌ترین موضوعات برخورد می‌کنند. این در حالی است که تقریباً هر ماه خبری از هک اطلاعات یک شرکت بزرگ یا کوچک منتشر می‌شود و در آخرین نمونه، زمزمه هک اطلاعات بیش از ۲۰ بانک، تیتر یک رسانه‌ها شد. در غیاب اطلاعات موثق، می‌توان تخمین زد ده‌ها مرکز داده کم‌ظرفیت در زمین شرکت‌های خصوصی، خصولتی و بانک‌ها وجود دارد که برخی از آنها اصلاً استفاده نمی‌شوند. همچنین برخی از بانک‌ها که زیرمجموعه‌هایی مانند شرکت پرداخت الکترونیکی، بیمه و... دارند نیز برای هر کدام از بخش‌های خود یک دیتاسنتر راه انداخته‌اند. کوچک بودن دیتاسنترها هم اتلاف منابع در سمت سازمان‌هاست و هم افزایش هزینه‌های عمومی در زمینه برق و تجهیزات و... اما مثل پدربزرگ‌ها که دوست داشتند سند خانه‌شان زیر سرشان باشد یا مادربزرگ‌ها که ترجیح می‌دادند پس‌اندازشان در بالش زیر سرشان باشد، مدیران ایرانی...