بچه‌‌غول‌هایی که هیولا شدند

این روزها مساله انحصار شرکت‌های فناوری بزرگ بیشتر از همیشه در اروپا، ایالات متحده آمریکا، و به ‌تازگی در چین، برجسته شده است. همه ما این شرکت‌ها را می‌شناسیم؛ همان شرکت‌هایی‌ که دوست‌شان داریم، کارمان را راه می‌اندازند، ارتباطات‌مان را سهل‌تر کرده‌اند، سرگرم‌مان می‌کنند و سرانجام اینکه در بحبوحه پاندمی به دادمان رسیده‌اند. آیا واقعاً چنین انحصاری در بیگ‌تک وجود دارد یا رسانه‌ها اغراق می‌کنند؟ شاید صرفاً لج سرمایه‌دارهای جامانده از بازی درآمده و دارند رگولاتورها را تحریک می‌کنند؟ یا رگولاتورها همیشه بدقلق بوده‌اند؟ کنگره ایالات متحده آمریکا در یکی از گزارش‌هایش راجع به رقابت در بازارهای دیجیتالی می‌نویسد: «امروز گوگل در سراسر اقتصاد دیجیتالی حضور دارد و به منزله زیربنای محصولات و خدمات آنلاین اصلی خدمات ارائه می‌دهد. گوگل با کروم محبوب‌ترین مرورگر دنیا را دارد که دروازه‌ای مهم به اینترنت است... گوگل با گوگل‌مپز 80 درصد از بازار خدمات نقشه‌های آنلاین را در اختیار دارد... با Google Cloud پلتفرم دیگری در اختیار دارد که با خریداری و ادغام، بر بازار اینترنت اشیا سلطه می‌یابد...» سرراست‌تر اگر بخواهیم بگوییم، این شرکت‌ها در واقع با چنان سرعتی تا این اندازه بزرگ شده‌اند که بی‌سابقه است؛ در دوره‌ای کوتاه با محصول یا خدمات خود کنترل بازار را در دست گرفته‌اند و توانسته‌اند جزو 10 شرکت برتر S&P500 باشند، بیشترین ارزش سهام را به خود اختصاص دهند و سهم بزرگی از بازار جهانی را از آن خود کنند. در پس این غول‌های دوست‌داشتنی و سخاوتمند، سهامداران، سرمایه‌گذاران و مدیرانی نقش بازی می‌کنند که سیاهه اموال‌شان سر به فلک می‌کشد.‌ ثروت بنیان‌گذاران در دوره همه‌گیری به نرخ بی‌سابقه‌ای رسید: در سال 2020، بزوس و ماسک بیش از 100 میلیارد دلار سود کسب کرده‌اند، یا حدود سه هزار دلار در هر ثانیه. چنین قدرت اقتصادی‌ای نه لزوماً اما در اکثر موارد، علاوه بر قدرت کنترل بازار، کنترل بر بوروکراسی و دور زدن قوانین را...