سردبیر دیامبرد: ابزارهای مرتبط با داده دیجیتال مارکتینگ در ایران ضعیف است
نقشه جامع ابزارهای بازاریابی برای اولین بار در ایران منتشر شد؛ با این حال سردبیر…
۲۳ شهریور ۱۴۰۱
مهراد عبدالرزاق رییس هیات مدیره اسنپفود در دومین هفته از شبانههای پیوست:
۱۰ دی ۱۳۹۹
زمان مطالعه : ۱۶ دقیقه
تاریخ بهروزرسانی: ۱۱ دی ۱۳۹۹
«همهگیری ویروس کرونا موجب شد تا اسنپفود تقریبا در یک بازه زمانی کوتاه، ۸۰ درصد از تقاضای خود را از دست بدهد؛ هر چند که این موضوع پس از گذشت زمان اکنون بهبود یافته است.» این گفته مهراد عبدالرزاق، رئیس هیات مدیره اسنپفود است در دومین هفته از فصل دوم شبانههای پیوست. او در این گفتوگوی لایو اینستاگرامی سعی کرد به تمامی سوالات و حواشی از جمله موضوع اعتصاب پیکهای اسنپفود که طی ماههای گذشته مطرح بوده پاسخ دهد. او هرچند موضوع انحصار اسنپفود را رد کرد، اما امکان تضعیف رقابت در صورت بزرگ شدن بیش از حد یک سرویس را رد نکرد.
فایل صوتی کامل این گفتوگو را از اینجا گوش کنید:
به گزارش پیوست، موسس و رئیس هیاتمدیره اسنپفود، مهراد عبدالرزاق در دومین گفتوگوی اینستاگرامی از فصل دوم شبانههای پیوست که از حمایت شرکت خدمات انفورماتیک برخوردار است، کرونا را یکی از دلایلی برشمرد که نه تنها روی اسنپفود بلکه روی تمامی کسبوکارهای فعال در بازار تاثیرگذار بوده و موجب آسیب جدی به آنها شده است.
نحوه برخورد با کرونا، اولین سوالی بود که پیش روی رئیس هیاتمدیره اسنپفود قرار گرفت. عبدالرزاق پیش از پرداختن به جزئیات مساله اعلام کرد که کرونا به لحاظ اقتصادی و نیروی انسانی، ضربه شدیدی به این مجموعه وارد کرد. او در خصوص اقدامات صورت گرفته برای برگرداندن اسنپفود به بازار از جمله قرار دادن دوربین در رستورانها جهت نظارت مستقیم مردم و همچنین ارسال غذای نیمهآماده به مشتریان صحبت کرد. به گفته او قرار دادن دوربین بیشتر تاثیر درونتیمی داشت و تاثیر چندانی در فروش نگذاشت اما برعکس ارسال غذای نیمهآماده بهطور خاصی مورد استقبال مردم قرار گرفت. طبق اعلام عبدالرزاق، از دیگر اقدامات صورتگرفته در اسنپفود برای فعالیت موثر در دوران کرونا ارزیابی غذای تولیدی و تولید غذایی با برچسب غذای ایمن بود.
آنطور که رئیس هیاتمدیره اسنپفود اعلام کرد، اسنپفود اوایل دوران کرونا، بیش از ۸۰ دصد از تقاضای خود را از دست داد. و ادامه داد: «اوایل اسفندماه تا حدود ۲ هفته، بیش از ۸۰ درصد از تقاضا در حوزه غذا را از دست دادیم. تا یک هفته بعد از آن تلاش سنگینی برای بازگرداندن سرویس غذا به حالت قبل کردیم و تقریبا از اواخر اسفندماه، برنامه توسعه سریع روی سرویسهای دیگر خصوصا سرویس سوپرمارکت را شروع کردیم.»
به گفته عبدالرزاق، تا پیش از کرونا، سرویس سوپرمارکت، تنها در تهران و بهصورت خیلی محدود در مشهد و اصفهان فعال بود. اما پس از کرونا، قم، کرج، تبریز، اهواز، مشهد، اصفهان، شیراز، اهواز و کرمان در کمتر از دو ماه به محدوده تحت پوشش این سرویس اضافه شد.
طبق توضیحات عبدالرزاق، با توجه به نیاز به آموزش برای سوپرمارکتها، یکپارچهسازی نرمافزار، مدیریت موجودی و مواردی از این دست، راهاندازی این سرویس در کمتر از دو ماه کار بسیار دشوار و پیچیدهای بود. رئیس هیات مدیره اسنپفود، از بازگشت این سرویسها به چرخه درخواستهای مردم از اواخر اردیبهشتماه خبر داد. آنطور که عبدالرزاق اعلام کرد، پس از آن سرویس غذا هم رونق گرفت و از آنجایی که انتظار این موضوع را در آن برهه از زمان نداشتند، در فرآیندهای اجرایی با مشکل مواجه شدند. بهصورت کلی و بر اساس گفتههای عبدالرزاق، سرویس سوپرمارکت اسنپفود در دوران کرونا، شاهد رشد بوده، سرویس غذا رشد چندانی نداشته و سرویسهای جدید مانند ارسال نان سنتی، رشد زیادی کرد و بسیار وسیع گسترش یافت.
رئیس هیاتمدیره اسنپفود در پاسخ به این سوال که چرا غذا و شیرینی را به خارج از محدوده در شهر تهران ارسال نمیکنید گفت: «تضمین سرویسدهی در یک سطح مشخصی، برای سرویسهای on-demand delivery کار سخت و پیچیدهای است. برای مثال سرویسهای مختلف اسنپفود، در شهر تهران، روزانه بیش از ۶۰ هزار ارسال را انجام میدهند.»
به گفته عبدالرزاق، محدوده ارسال در سرویسهای دلیوری در سطح جهانی یک موضوع کاملا جا افتاده است. او در این خصوص توضیح داد: «مساله ارسال کالا و محدوده ارسال، در مورد غذا که میتواند با افت کیفیت همراه باشد، جدیتر است. اما ما سعی کردیم در مورد سرویسدهی اقلامی که افت کیفیت در آنها مطرح نیست محدوده را گستردهتر کنیم.»
او در این خصوص سرویسدهی بدون محدوده در شب یلدا را مثال زد و گفت: «برای آن که نیاز مردم به اقلامی مانند خشکبار و شیرینیجات در شب یلدا تامین شود، ارسال از سمت برخی از فروشندهها را به کل شهر آزاد کردیم.» البته آنطور که عبدالرزاق اعلام کرد، این تصمیم تجربههای زیادی را به همراه داشته از جمله این که پیشبینیپذیری این سرویس در یک کلان شهر مانند تهران بسیار پایین میآید.
یکی از سرویسهایی که اسنپفود به ویژه در دوران کرونا، روی آن تمرکز کرده، سرویس سوپرمارکت است. این در حالی است که درمجموعه گروه اسنپ، سرویس اسنپمارکت، بهصورت خاص و ویژه سرویس خرید فروشگاهی ارائه میدهد. آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست، در خصوص تفاوت این دو سرویس و ایجاد اختلال در سرویسدهی پرسید و رئیس هیاتمدیره اسنپفود در پاسخ اینگونه توضیح داد: «شاید مدل کسبوکاری این دو سرویس از دیدگاه کاربران یکی در نظر گرفته شود؛ اما با اهداف کاملا جداگانهای ایجاد شدهاند.»
او ادامه داد: «اسنپمارکت با هدف دسترسی کاربران به تنوع وسیع کالایی تا حدود ۱۰ هزار کالا با قیمت ارزان ایجاد شده اما سوپرمارکت اسنپفود با هدف سرویسدهی سریع آن هم از طریق سوپرمارکتهای محلی است.» این در حالی است که در بخش اسنپ مارکت نیز امکان انتخاب گزینه ارسال سریع و خرید از سوپرمارکت وجود دارد.
در دوران کرونا، اخبار مختلفی در مورد تعدیل نیروی اسنپفود در فضای مجازی مطرح شد. به همین علت از رئیس هیاتمدیره اسنپفود خواسته شد تا در این خصوص توضیح کاملی ارائه کند. عبدالرزاق بهصورت کلی اعلام کرد که تعداد نیروهای جداشده را دقیق بهخاطر نمیآورد اما مجموعا عددی کمتر از ۱۰۰ نفر از این مجموعه جداشدهاند.
اودر توضیح این صحبت خود گفت: «در اوایل دوران کرونا بحث تعدیل نیرو برای جبران خسارتهای مالی در فضای استارتاپی کشور بسیار پررنگ شد. اما با توجه به ابعاد اسنپفود و تعداد نیروی کاری حدودا هزار نفره که در اسنپفود شاغل هستند، آن تعداد نیرویی که از اسنپفود جدا شدند هیچ تاثیری در جبران خسارتهای مالی نداشت. از طرف دیگر اسنپفود به دلیل سیاست کاری و اخلاقی خود، شاید آخرین کسبوکار ایرانی باشد که برای جبران خسارتهای مالی به سراغ تعدیل نیروی انسانی برود.»
آنطور که عبدالرزاق توضیح داد حدود ۳۰۰ تا ۵۰۰ نفر از نیروهای کاری اسنپفود، در بخش پشتیبانی فعال هستند که آخر هرسال بر اساس میزان عملکرد و شاخصهایی که وجود دارد، ممکن است قرارداد برخی تمدید نشود و این یک امر طبیعی سالانه است و ارتباطی به کرونا ندارد.
در یک بازه زمانی، اپلیکیشن اسنپفود با خرابی همراه شد و بسیاری از کاربران امکان ثبت سفارش نداشتند یا با مشکلاتی در این زمینه مواجه میشدند. علت و چرایی این موضوع، سوال بعدی سردبیر ماهنامه پیوست بود که رئیس هیاتمدیره اسنپفود، پیش از آن که به توضیح این مورد بپردازد، بابت این موضوع از طرف خود و تیم اسنپفود، از تمامی کاربران، عذرخواهی کرد.
عبدالرزاق در این خصوص اینگونه توضیح داد: «علت عمده مشکلات پیش آمده روی اپلیکیشن، اضافه شدن سرویسهای متعدد و همزمانی آن با تغییراتی بود که در لایه دیتاسنتر اتفاق افتاد.» او ادامه داد: «ما برنامهریزی کرده بودیم که زیرساخت خود را جابهجا کنیم و به فضای هاستینگ قابل اعتمادتری مهاجرت کنیم. اما از آنجایی که تنوع سرویسدهی ما با تغییراتی که در دیتاسنتر اجارهای که از آن استفاده میکردیم همراه شد، این مشکلات به وجود آمد.»
رئیس هیات مدیره اسنپفود با اعلام اینکه چنین مواردی حتی در حد یک دقیقه برای تیم گروه اسنپ و تیم اسنپفود قابلقبول نیست اعلام کرد: «شخصا قول میدهم که در این زمینه عملکرد بهتری را ارائه کنیم و در آینده سرویس قابل اعتمادتری به مردم ارائه دهیم.»
در ادامه این ماجرا، موضوع کنسلی درخواستها هم مطرح شد که عبدالرزاق در توضیح آن اعلام کرد، در سرویسهای این چنینی که چندین عامل، از جمله فروشنده و ارسالکننده در آن دخیل هستند، چنین اتفاقاتی اجتنابناپذیر است و با توجه به ابعاد و اندازه این سرویس، چنین مواردی کاملا به چشم میآید و امکان به صفر رساندن آن هم وجود ندارد. اما اسنپفود در تلاش است که تک تک این موارد را بررسی کرده و هرکدام را ریشهیابی کند.
سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به علاقه و عطش اسنپفود به بزرگکردن بازارش این سوال را مطرح کرد که آیا مشکلاتی از این دست، به دلیل گسترش سرویسدهی و ناتوانی اسنپفود در پاسخگویی به تمامی این خواستهها نیست؟ عبدالرزاق در پاسخ توضیح داد: «زمانی که در ابعاد و اندازه کوچکتری هم فعالیت میکردیم، مشکلات اجتنابناپذیری از این دست وجود داشت اما کمتر دیده میشد و جامعه آماری که با ما در تماس بودند هم کمتر بود. ما حتما باید در زمینه گسترش ابعاد و اندازه این موارد را در نظر بگیریم و احتیاط کنیم، ضمن آن که توسعه ما علاوه بر افزایش سرویسها، افزایش نیروها و کارکنان را هم دربر میگیرد.»
او ادامه داد: «در هر لایهای که بزرگتر میشویم سعی میکنیم در مشکلات به وجود آمده عمیقتر شویم و ضمن ریشهیابی و اصلاح فرآیند، جلوی تکرار آنها را بگیریم.»
مدیر اسنپفود در مورد توسعه سرویس کافهها نیز اعلام کرد: «سرویس دلیوری کافهها چندان در ایران شکل نگرفته بود و این موضوع با اسنپفود آغاز شد و از آنجایی که تعدد و تنوع محصول بالایی دارند و همچنین مانند کترینگها و رستورانها محدودیت زمانی برای سرویسدهی ندارند ما بسیار علاقهمند به توسعه این سرویس هستیم.»
آذر ماه امسال، تعدادی از پیکهای اسنپفود در مورد مشکلات خود دست به اعتصاب زدند که نهایتا با مذاکراتی که انجام شد به کار برگشتند. سردبیر ماهنامه پیوست در مورد علت اعتراض و علت راضی شدن این افراد سوال پرسید و رئیس هیاتمدیره اسنپفود ضمن خودداری از ورود به جزئیات ماجرا اعلام کرد: «در یک مقطعی با توجه به مشکلات پیش آمده در کشور، دو موضوع تورم و قدرت خرید، تاثیر بسیار زیادی روی کل سیستم اسنپفود نه فقط بخش دلیوری گذاشت. خواسته اصلی این افراد هم بحث تعادل بین هزینهها و پرداختیها بود.»
عبدالرزاق ادامه داد: «سیستم دلیوری اسنپفود از ۳ محل دریافتی دارند. یکی از سمت فروشنده، یکی از سمت کاربران و یکی هم از سمت خود اسنپفود به اسم یارانه یا سوبسید. همزمان تعادل بین این دریافتیها و تعداد سفرهای روزانه و درآمد ماهانه همکاران شبکه ارسال، موضوعی است که اسنپفود باید آن را مدیریت کند، نه درآمد حاصل از هر سفر.»
رئیس هیاتمدیره اسنپفود نهایتا ماجرای اعتصاب نیروهای ارسال را اینطور توضیح داد: «ما موظفیم، برای نیرویی که در بخش ارسال به ما اعتماد کرده و دست همکاری با مجموعه داده، بهصورت هفتگی مبلغی را واریز کنیم. همچنین موظفیم پرداختیها را طوری مدیریت کنیم که مجموع دریافتی سالانه او نسبت به سال گذشتهاش بیش از ۲ برابر شده باشد. این اتفاقی است که در اسنپفود میافتد. اما یک زمانی ممکن است نیروهای ارسال با توجه به شرایط کشور به این موضوع اعتراض کنند که هزینههای جاریشان بیشتر شده و باید سفرها را با مبلغ بالاتری انجام دهند، که اسنپفود باید این موضوع را بسجند که این عدد بالاتر توسط مجموعه قابل تامین است یا خیر.»
عبدالرزاق در مورد نحوه راضی کردن این افراد توضیح داد: «لیستی از درخواستها وجود داشت که تنها به موضوع پرداختیها ختم نمیشد و ما در مجموع در مورد برخی از موارد این لیست به توافقی رسیدیم.»
سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به سرویسهای متعددی که اسنپفود اضافه کرده از جمله سرویس آرایشی بهداشتی، سرویس خشکبار و شیرینی و سرویس نان سنتی، این سوال را مطرح کرد که آیا اضافه کردن سرویسهای متعدد نشانه موفقیت اسنپفود در شاخههای دیگر است؟ عبدالرزاق ضمن اشاره به موفقیت در حوزه محصولات تندگردشها از توقف توسعه سرویسهای جدید خبر داد و گفت: «سرویسی مانند غذا، برای اسنپفود سرویس شناختهشدهای است. اما سرویسهای جدید مانند بازار میوه، هنوز برای ما ناشناخته است و با آن آشنایی کامل نداریم. برای توسعه بهتر این سرویسها، دست نگه داشتیم تا ابتدا با این بازارهای جدید، خواستهها و نیازهایش آشنا شویم و سپس اقدام به توسعه در این زمینه کنیم.»
او در کنار ابراز امیدواری نسبت به آینده این سرویسها، اعلام کرد که سرویسهای جدید فعلا در حال آزمون و خطا قرار دارد و قرار است روی آنها مطالعه صورت گیرد. رئیس هیاتمدیره اسنپفود در مورد وضعیت سرویسهای جدید اعلام کرد: «سرویس نان توسعه قابل قبولی داشته که البته فعلا جلوی پیشروی آن را گرفتیم. سرویس شیرینیفروشی هم که نسبت به باقی سرویسهای جدید، قدیمیتر است، جایگاه خود را پیدا کرده و وضعیت خوبی دارد. در توسعه باقی سرویسها شانهبهشانه پیش خواهیم رفت.»
عبدالرزاق با اعلام اینکه در حال حاضر سرویس رستوران از سرویسهای دیگر با اختلاف جلوتر است، پیشبینی کرد که سرویس سوپرمارکت در آینده از سرویس غذا عبور خواهد کرد.
رئیس هیاتمدیره اسنپفود، در مورد ورود به حوزه دارو اعلام کرد: «قصد ورود به حوزه دارو را به هیچ عنوان نداریم اما در ارسال کالاهای بهداشتی و مراقبتی در دوران کرونا با برخی داروخانهها همکاریهایی داشتیم که گویا لایههای تامین از این اتفاق ترسیدند. حساسیتهای زیادی در حوزه غذادارو وجود دارد که قابل درک است اما حداقل مسئولان و فعالان این حوزه بیایند و در مورد این موضوع صحبت کنیم. متاسفانه در این مورد صورت مساله بهطور کامل پاک میشود که اصلا جای هیچ بحثی را باقی نمیگذارد.»
ماجرای شکایت چیلیوری از اسنپفود برای ایجاد انحصار و پس از آن ورشکست شدن چیلیوری و نهایتا پیوستن مدیرعامل و موسس این مجموعه به گروه اسنپ و لغو شدن حکم صادر شده برای اسنپفود، ماجرای عجیب و پیچیدهای بود که موضوع بعدی این گفتوگوی زنده اینستاگرامی قرار گرفت. رئیس هیاتمدیره اسنپفود، برای ایجاد شفافیت در مورد این ماجرا توضیح داد: «رایی که ما از شورای رقابت گرفتیم و رد شدن آن توسط دیوان عالی اداری ارتباطی با سایر اتفاقات ندارد.»
عبدالرزاق در مورد موضوعات پیش آمده در مورد انحصار اسنپفود معتقد است زمانی اسنپفود میتواند درگیر انحصار شود که روی قانونگذاری یا قیمتگذاری در این حوزه نقش تعیین کننده داشته. در حالی که برای مثال اسنپفود امکان بستن سایر مسیرهای تامین غذا را ندارد و از طرفی هرکس دیگری میتواند یک کسبوکار شبیه به اسنپفود راهاندازی کند و موفق شود و این نشان میدهد انحصاری در کار نیست.
عبدالرزاق در مورد تمکین از رای صادر شده و اعتراض به همان رای نیز توضیح داد: «این که ما از یک رای تمکین کنیم به این معناست که تا زمانی که این رای معتبر است ما به آن پایبندیم. اما به این معنا نیست که تلاش نمیکنیم تا رای را تغییر دهیم. این دو کاملا با هم متفاوت است.»
سردبیر ماهنامه پیوست در ادامه سوالی را مطرح کرد که آیا مالکیت گروه اصلی اسنپ روی بسیاری از کسبوکارهای حوزه تجارت الکترونیکی ایران، خطر ایجاد انحصار ندارد؟ رئیس هیاتمدیره اسنپفود در پاسخ گفت: «این مساله وجود دارد که یکی از بازیگران یک حوزه به قدری بزرگ شود که دچار انحصار طبیعی شود؛ اما به نظر من این موضوع میتواند موجب تضعیف رقابت شود نه خطر انحصار مصنوعی؛ چرا که همین الان در همه زمینهها دیگران میتوانند کسبوکار خود را راهاندازی کنند و رقیب گروه اسنپ شوند.»
نهایتا عبدالرزاق در پاسخ به این سوال که آیا وجود سرمایهگذاران بسیار قدرتمندی مانند MTN در گروه اسنپ باعث نمیشود که رقیبی برای سرویسی مانند اسنپفود به وجود نیاید، توضیح داد: «در هر حوزهای که یکی از رقبا از حدی بزرگتر باشد، این نگرانی به وجود میآید که قابل اعتناست اما این ارتباطی به مجموعه اسنپ و سرمایهگذار بالا دستی ندارد. من با مفهوم سخت شدن ورود رقبای جدید به این حوزه موافقم اما با این که بگوییم هیچ رقیبی نمیتواند در این حوزه به وجود بیاید اصلا موافق نیستم.»
او برای اثبات این مورد، نمونههایی را در ترکیه، آلمان و هند مثال زد که در آن، استارتاپهایی وارد حوزههای شدند که تنها یک فعال بسیار قدرتمند حضور داشته اما پس از مدتی این استارتاپها توانستهاند سهم قابل توجهی از آن بازار را برای خود کنند.
رئیس هیاتمدیره اسنپفود، در مورد اعتراض کاربران به ارسال پیش از حد پیامکهای تبلیغاتی و عدم امکان لغو آن توضیح داد: «ما یک سیاست عدم ارسال اسپم در مجموعه داریم و بازخورد مردم در این زمینه را هم رصد میکنیم. موضوع این است که سرویسهای مختلف علاقه دارند برای خدمات جدید و تخفیفات به کاربران پیامک ارسال کنند. برای لغو سرویسها هم ما یک فرآیند استاندارد داریم که در مواقع مشخصی پیامهای مشخصی ارسال میشود. این که گزینه لغو کامل را نداریم از سمت ما باید بررسی شود و من الان حضور ذهن ندارم. اما قول میدهم حداقل تا یک ماه آینده سیاستهایی را تنظیم کنیم که امکان مدیریت پیامکهای ارسالی فراهم شود و اگر امکان لغو کامل سرویس وجود ندارد اضافه شود، چرا که هیچ توجیهی ندارد که این امکان برای کاربران فراهم نباشد.»
عبدالرزاق در توضیح حمله دیداس که برای این مجموعه در اردیبهشت ماه گذشته اتفاق افتاد گفت: «حمله دیداس بهقدری گسترده بود که ما به مرز استیصال رسیدیم. چرا که ترافیک بسیار زیادی از آیپیهای خارجی روی فایروالهای ما ریخته میشد که با تغییراتی که در لایه دیتاسنتر داشتیم همزمانی پیدا کرده بود. عکسالعمل ما میتوانست در این زمینه سریعتر باشد اما آیپیهایی که از دست داده بودیم دسترسی برای ریکاور کردن را بسیار سخت کرده بود.»
رئیس هیات مدیره اسنپفود در پاسخ به آخرین سوال مطرح شده، در مورد چرایی محبوبیت پایین اسنپفود در اکوسیستم استارتآپی کشور توضیح داد: «این که چرا اسنپفود بین عدهای از فعالان محبوب نیست را باید از همانها پرسید و علتیابی کرد. و شاید شما با این افراد بیشتر صحبت میکنید یا بیشتر این افراد حرف میزنند. از طرفی ضعفهای عملیاتی که در بازههای مختلف به دلیل گستردگی و تنوع خدمات اسنپفود و وابسته بودن این خدمات به زمان، پیش آمده باعث شده تا از جایگاهی که باید در میان این افراد، دور مانده باشیم. بهصورت کلی ما باید خیلی بیشتر روی روابطعمومی و برند خود کار کنیم و ارتباط بیشتر و بهتری با بازار بگیریم.»
ویدئوی کامل این گفتوگو را از طریق لینک زیر و در اینستاگرام پیوست مشاهده کنید:
قسمت دوم از فصل دوم شبانههای پیوست با حضور مهراد عبدالرزاق، رئیس هیاتمدیره اسنپفود
فصل دوم شبانههای پیوست با حمایت شرکت خدمات انفورماتیک، با حضور حمید محمدی، مدیرعامل دیجیکالا آغاز شد که از طریق لینک زیر قابل تماشا است.
قسمت اول از فصل دوم شبانههای پیوست با حضور حمید محمدی، مدیرعامل دیجیکالا – بخش اول
قسمت اول از فصل دوم شبانههای پیوست با حضور حمید محمدی، مدیرعامل دیجیکالا – بخش دوم