زنده‌باد مالکیت، زنده‌باد انحصار

خبر ماه در حوزه حقوق فناوری اطلاعات ایران، این بود که دیوان عدالت اداری حکم شورای رقابت در خصوص تشخیص وجود رویه ضدرقابتی در رفتار شرکت اسنپ‌فود را باطل کرده است. شورای رقابت حدوداً یک سال پیش و بعد از شکایت چیلیوری، دیگر بازیگر میدان سرویس‌های آنلاین غذا، به این رأی رسیده بود. دلیل دیوان عدالت برای این رأی آن بوده که چیلیوری دلایل روشنی برای ادعای خود یعنی وجود انحصار نداشته است. بد نیست که چند کلامی در مورد این رأی صحبت کنیم. موضوع به اصطلاح حقوقی‌های فرنگی، by case اهميت خاصي ندارد. چیلیوری حالا مدت‌هاست که دیگر جمع شده و اسنپ‌فود تقریباً تنها بازیگر بازار است. از حیث صلاحیت دیوان عدالت برای ابطال آرای شورای رقابت هم موضوع اهمیتی ندارد چون دیوان خود را در این زمینه صاحب صلاحیت دانسته و این به صورت یک رویه درآمده است. از این روست که به نظر می‌رسد ماجرا از یک نظرگاه دیگر حائز اهمیت باشد و آن موضع‌گیری کلی نظام حقوقی ایران در قبال رویه‌ها و نهادهای ضدکاپیتالیستی است. ممکن است ارتباط ماجرا در وهله نخست مشخص نباشد اما به زودی منظور خود از این موضوع را توضیح خواهم داد. حقوق رقابت، دست‌کم در نگاه نخست، یک رویه ضد نگاه اقتصادی بازار آزاد است چرا که در آن دستی از دخالت دولت و نه دست پنهان بازار دیده می‌شود. این درست همان چیزی است که در نهادهای دیگری چون سازمان حمایت از حقوق مصرف‌کنندگان (متولی حقوق مصرف)، سازمان تعزیرات (متولی برخورد با گرانی) و حتی اتحادیه‌های کارگری و وزارت کار (متولی حقوق کار) دیده می‌شود. با این حال واقعیت این است که دخالت دولت در هیچ یک از این رویه‌ها نتوانسته هدف غایی از این دخالت را تامین کند. نه تعزیرات توانسته گرانی را برطرف کند و نه قاطبه مردم تصویر روشنی از یک مداخله توسط سازمان حمایت از حقوق...