مشکل اکوسیستم کارآفرینی کشور نبود ایده‌های جسور است

کلانتری‌نژاد در لایو اینستاگرامی پیوست و در گفت‌وگو با آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست از وضعیت فعلی کارخانه نوآوری در این روزهای کرونا زده گفت و اینکه سرآوا به عنوان یک هلدینگ سرمایه‌گذاری در شکل‌گیری اکوسیستم استارت‌آپی کشور چقدر تاثیر گذار بوده و حالا جای وجود چنین نهادهای بزرگ سرمایه‌گذاری و البته افراد تاثیرگذار در این فضا خالی است. همچنین کلانتری‌نژاد در این گفت‌وگو از برنامه‌ریزی کارخانه نوآوری برای ورود به بورس تا سال ۱۴۰۲ خبر داد.

کارخانه خالی در روزهای کرونایی

این روزها اگر به کارخانه نوآوری، در خیابان آزادی سر زده باشید و فضای آن را با دوران قبل از شیوع ویروس کرونا مقایسه کنید، حتما متوجه خالی بودن بسیاری از بخش‌های این کارخانه که با هدف توسعه زیست بوم و فرهنگ کارآفرینی نوآورانه، پرورش و رشد کسب و کارهای نوپا و … راه‌اندازی شده، خواهید شد. البته رضاکلانتری‌نژاد، مدیرعامل هم‌آوا در گفت‌وگو زنده اینستاگرامی خود با پیوست اعلام می‌کند که دلیل خالی بودن این روزهای کارخانه نوآوری تنها به دلیل کرونا نیست. او با اعلام اینکه وضعیت فعالیت در سوله‌های مختلف کارخانه نوآوری در یک شرایط کاملا دوگانه قرار دارد، گفت:‌ «وضعیت سوله‌ها در این کارخانه کاملا با یکدیگر متفاوت است، یعنی ممکن است در یک سوله گروه‌ها مشغول به فعالیت باشد و در یک سوله دیگر نه. برخی از بخش‌ها به دلیل کرونا تعطیل شده و از طریق دورکاری به کارشان ادامه می‌دهند و برخی دیگر با رعایت پروتکل‌های بهداشتی به سر کارهایشان آمده‌اند.»

او با اعلام اینکه خالی ماندن بخش‌هایی از کارخانه تنها به دلیل کرونا نیست توضیح داد: «کرونا تنها پارامتر اثرگذار خلوت شدن کارخانه نیست. میزان فعالیت هر کدام از ساکنان و شرکت‌ها در کارخانه بستگی به سیاست‌ها و آدماهایی دارد که نهادهای فعال در این فضا را اداره می‌کنند.»
کلانتری‌نژاد تاکید می‌کند که کارخانه نوآوری مجموعه خیره‌‌کننده‌ای از امید و استعداد جوانان این کشور است و خالی ماندن بخش‌هایی از آن عمیقا او را افسرده کرده است. او با اعلام اینکه به صورت جدی برای استفاده از تمام فضای کارخانه برنامه دارند گفت:‌ «اخیرا به سراغ چند تا از مجموعه‌هایی که با آنها کار می‌کنیم و آنها به صورت مستقیم با ما رابطه مالی دارند رفته‌ایم و از آنها خواهش کرده‌ایم که به ما اجازه بدهند از فضاهای موجود برای راندمان بیشتر استفاده کنیم.»
او ادامه داد: «امیدواریم به زودی بخشی از فضای کافه رستوران «لوخ قدیم» را تبدیل به فضای کار اشتراکی کنیم. با اضافه شدن ۳۰۰ تا ۴۰۰ متر این فضا به فضای کار اشتراکی می‌توانیم از بخش‌های کارخانه به روش‌های موثرتر استفاده کنیم.»

کلانتری‌نژاد در پاسخ به یکی از کاربران حاضر در لایو اینستاگرامی پیوست در مورد اینکه تا چه حد حضور نهادهای بیمه‌ای و بانکی در این کارخانه واقعی و برای کمک‌ به شرکت‌های استارت‌آپی است توضیح داد: «شهادت می‌دهم که حضور تمامی این نهادها واقعی است. برای نمونه شرکت خدمات انفورماتیک که یک نهاد ارائه خدمات مالی است به صورت خیلی فعال در این فضا کار و در حال جذب تیم‌های خوب در این حوزه است. تا کنون این شرکت هم ۶ تیم را برای سرمایه‌گذاری جذب کرده است. از سمت دیگر به کمک نهادهای مهم خودرویی هم توانسته‌ایم همکاری‌های خوبی برای راه‌اندازی مراکز شتابدهی مربوط به صنعت خودرو را راه‌اندازی کنیم.»

کلانتری‌نژاد در مورد برنامه‌های این کارخانه برای جذب سرمایه از حوزه‌های تخصصی‌تر مانند خودرو اعلام کرد: «کاملا شرایط مشخص است که برای جذب سرمایه‌گذاری با مشکل مواجه هستیم، بنابراین یکی از کارهایی که انجام داده‌ایم این است که ما به کنار صنایع بزرگ می‌رویم و برایشان مراکز نوآوری تاسیس می‌کنیم. مانند کاری که برای شرکت خدمات انفورماتیک کردیم با دوستان شرکت «بسا پارس صنعت» که یک شرکت خودروسازی است نیز انجام داده‌ایم. یعنی با آنها به توافق رسیده‌ایم و برایشان یک مرکز شتاب‌دهی راه‌اندازی کرده‌ایم. الان هم فراخوان حضور در این مرکز شتاب‌دهی منتشر شده و تیم‌هایی که ایده‌هایی در حوزه خودرو دارند، این شانس را خواهند داشت که وارد این حوزه شوند و با ارائه ایده خود امکان جذب سرمایه و توسعه کسب‌وکارشان را داشته باشند.» همچنین کلانتری‌نژاد از مصوب شدن طرحی جدید در هیات مدیره این کارخانه خبر می‌دهد که براساس آن قرار است با کمک یک مجموعه کشاورزی مهم کشور، مرکز شتابدهی در این زمینه به زودی راه‌اندازی شود.

براساس توضیحات او تا پایان سال ۹۸، نزدیک به ۸۸ کسب‌وکار در پرتفولیو این کارخانه نوآری قرار داشته‌اند که حتی برخی از آنها با اینکه تازه‌کار هستند همین حالا فروش ارزی دارند و بسیار موفق هستند. کلانتری‌نژاد از تمرکز این کارخانه برای جذب تیم‌های خوب و فعال در حوزه‌های متنوع مانند بهداشتی و درمانی هم خبر می‌دهد و اعلام می‌کند که ۶ تا ۷ درصد استارت‌آپ‌هایی که به آنها مراجعه می‌کنند را برای سرمایه‌گذاری جذب می‌کنند و تقریبا از ۲۰۰ استارت‌آپی که در سال ۹۸ دیده‌‌اند نزدیک به ۱۰ تا ۱۲ تیم را جذب کرده‌اند.

سکوت یک آوای خوش

هم‌آوا از جمله مجموعه‌هایی است که سرآو روی آن سرمایه‌گذاری کرده و در واقع هم‌آوا یکی از پرتفولیو‌های این هلدینگ سرمایه‌گذاری به حساب می‌آید که زمانی از آن به عنوان موثرترین بازیگر بازار استارت‌اپی کشور یاد می‌شد؛ هلدینگ سرمایه‌گذاری که حالا و بعد از خروج سعید رحمانی، مغز متفکر این مجموعه و تغییر پی‌در پی مدیرعاملی آن تنها در یک سال گذشته باعث شده بی‌فروغ‌تر از هر زمان دیگری در سکوتی کاملا خبری به فعالیت خود آن هم با اما و اگرهای بسیار ادامه دهد. در گفت‌وگویی که تیر ماه سال گذشته با رضا کلانتری‌نژاد داشتیم، او در یک توصیف جالب هم‌آوا را در امتداد سرآو معرفی کرد که می‌خواهد تمام ماموریت‌های این هلدینگ بزرگ در زمینه سرمایه‌گذاری مرحله اول رشد، مدیریت نوآوری و سرمایه‌گذاریروی نوآوری را بر عهده بگیرد.

برخی از فعالان بازار استارت‌آپی شکل نگرفتن نسل دوم استارت‌اپی در کشور و فروکش کردن آن تب چندسال پیش در راه‌اندازی استارت‌آپ‌ها را به ضعیف شدن مجموعه‌های سرمایه‌گذاری همچون سروآ ارتباط می‌دهند که هرچند مثبت یا منفی توانسته‌ بود در توسعه بخش قابل توجه‌ای از کسب‌وکارهای این حوزه تاثیر گذار باشد. حالا رضا کلانتری‌نژاد در نهمین شبانه پیوست، به صورت تلویحی اعلام کرد که حذف آدم‌های بزرگ از این بازار قطعا یکی از دلایلی بوده که به ضعیف‌تر شدن فعالیت‌ها در بازار کارآفرینی کشور لطمه وارد کرده است. او در این مورد گفت: «من همیشه معتقد بوده‌ام که نقش آدمها در کارها بسیاری کلیدی است، مخصوصا در حوزه که ما در آن کار می‌کنیم. به باور من این آدماها هستند که تعیین می‌کنند که رفتار یک بیزنس به چه شکل باشد.» او ادامه داد:‌ «اتفاقی که در حداقل یک سال اخیر شاهد آن بودیم این است که تغییراتی در بافت آدم‌های فعال اکوسیستم کارآفرینی کشور رخ داده و این خیلی روی توسعه  بازار تاثیر گذار بوده است.»

کلانتری‌‌نژاد به حداقل دو نقش مهم سرآوا روی شرکت‌های بزرگ فعلی بازار استارت‌آپی کشور اشاره می‌کند و توضیح می‌دهد: «یک نقش مهم سرآو این بود که رویکرد خاصی برای سرمایه‌گذاری داشت و اولویت‌ این شرکت همیشه تیم‌ها بودند. یعنی اگر به دنبال منفعت خودش هم بود می‌فهمید که تیم خوبی که می‌تواند برایش منفعت به دنبال داشته باشد کدام تیم است. از سمت دیگر سرآوا در یک بازه زمانی ۲ ساله حجم زیادی سرمایه‌گذاری روی برخی شرکت‌ها انجام داد و همین عامل هم باعث شد تا مجموعه‌های دیگر برای انجام سرمایه‌گذاری تشویق شوند.»
کلانتری‌نژاد حرکت‌های سرآوا در این بازار را اصیل و واقعی می‌داند، هرچند تاکید می‌کند که این شرکت هم همچون هر نهاد یا سازمانی اشتباهاتی در این بازار داشته است.

کلانتری‌نژاد در ادامه این گفت‌وگو تاکید می‌کند که اگر تا کنون نسل دوم شرکت‌های استارت‌آپی شکل نگرفته و سرمایه‌های جدیدی به این بازار سرازیر نشده تنها به خاطر کمرنگ شدن حضور مجموعه‌ای مانند سرآوا نبوده است؛ بلکه نبود ایده خاص و جذاب حالا باعث شده که سرمایه جدی هم به این بازار تزریق نشود. کلانتری‌نژاد در این مورد گفت: «بزرگترین مشکل اکوسیستم کارآفرینی ما که باعث می‌شود سرمایه‌ هم به اندازه کافی به آن جذب نشود، نبود ایده‌هایی به اندازه کافی جسور و بدیع است.»
کلانتری‌نژاد با اعلام اینکه مشکلی با گسترده شدن مراکز نوآوری و شتابدهی ندارد اعلام کرد: «هرکسی آزاد است برای راه‌اندازی مراکز مخصوص رشد شرکت‌های استارت‌آپی کاری کند؛ اما از بیرون که به این فضا نگاه می‌کنیم مشخص می‌شود که در دامی به نام عدالت و مساوات افتاده‌ایم. یعنی به جای آنکه سرمایه لازم روی هزار تیم سرمایه‌گذاری شود روی ۱۰ تیم که مشخص نیست مستعد رشد است یا نه سرمایه‌گذاری می‌شود. از سمت دیگر هم متاسفانه مدام این سیگنال را به آنها که مشتاق ورود به این حوزه هستند می‌دهیم که شما هر طور شده می‌توانید و داشتن یک ایده کافی است.»
به باور او در حال حاضر بازار از حضور ایده‌های تکراری و دم دستی اشباع شده و هرچقدر هم که در بین این هزاران ایده بچرخید نمی‌توانید یک ایده نو و خلاقانه پیدا کنید.

همچنین کلانتری‌نژاد نبوده ایده خلاقانه را به دلیل مشکلات اقتصادی کاملا رد کرد و گفت:‌« کشور هزینه تحصیل همین جوان‌‌ها را داده که در نهایت همین جوان‌ها به کشور کمک کنند. اینکه وقتی شرایط اقتصادی نابه سامان می‌شود، من اولین نفری باشم که بهم می‌ریزم قابل قبول نیست.»

ورود به بورس تا ۱۴۰۲

این روزها که تب ورود شرکت‌های استارت‌اپی صاحب نام به بورس بالا گرفته، مدیرعامل هم‌آوا هم از برنامه‌های این شرکت برای ورود به بازار سرمایه خبر می‌دهد. البته کلانتری‌نژاد تاکید می‌کند که برنامه‌ ورود آنها به بورس یک برنامه بلند مدت است و قرار نیست آنها حالا وارد این بازار شوند.
او در این زمینه گفت:‌ «ما برای یک بازه زمانی معقول برنامه‌ریزی کرده‌ایم که به بازار بورس برویم. براساس برنامه‌ریزی‌های احتمالا تا سال ۱۴۰۲ امکان ورود به بورس را خواهیم داشت.» کلانتری‌نژاد با اشاره به اینکه ورود شرکت‌های نوآور به بازار بورس اهمیت بالایی دارد توضیح داد: «یکی از دلایل آمدن سرمایه به اکوسیستم این است که سرمایه نقد‌پذیر باشد. در واقع نقد شوندگی عامل اصلی ورود سرمایه به یک کسب‌وکار است. وقتی سرمایه یک شرکت بزرگ نقد نشود و سرمایه‌گذاران آن موفق نشوند در زمانی که می‌خواهند سهامشان را معامله و تبدیل به پول کنند در نتیجه این شرایط تاثیر منفی روی سرمایه‌گذار دارد و باعث می‌شود سرمایه‌ به چنین بازاری جذب نشود.» به باور او اگر شرکت‌ها در یک شرایط معقول امکان ورود به بورس را داشته باشند قطعا حضورشان در بورس اتفاق درستی خواهد بود.

کلانتری‌نژاد در پایان این گفت‌وگوی زنده اینستاگرامی یادآور شد تا زمانی که تمام تمرکز ایده‌ها روی حوزه فناوری اطلاعات و ارتباطات باشد نباید انتظار ظهور نسل دوم شرکتهای استارت‌آپی را داشت. به باور او همین حالا‌ هم ایده‌های موفقی در حوزه‌های دیگر وجود دارند؛ اما چون مربوط به حوزه تکنولوژی نیستند دیده نمی‌شوند.  او در این مورد گفت: «به نظر من باید چشم خود را از حوزه ICT و ایده‌های صرف تکنولوژی به سمت حوزه‌های دیگر ببریم. در حال حاضر کسب‌وکارهای موفقی در حوزه بهداشتی و سلامتی داریم که می‌توانند در چند سال آینده کل بازار نوآوری در کشور را متحول کنند.» کلانتری‌نژاد با تاکید اینکه صرف ایده‌ها را در چارچوب فناوری اطلاعات دیدن باعث می‌شود که از دیدن فرصت‌های رشد در حوزه‌های دیگر باز بمانیم اعلام کرد: «ظرفیت فناوری به تنهایی برای حل مسائل کافی نیست و با باقی ماندن در ارایه سرویس، امکانی برای رشد باقی نمی‌گذارد.»

*برای دیدن نهمین شبانه‌های پیوست که با حضور رضا کلانتری‌نژاد مدیرعامل هم‌آوا برگزار شد به لینک مراجعه کنید:

لینک: نهمین شبانه پیوست با حضور رضا کلانتری‌نژاد مدیرعامل هم‌آوا

لینک: هشتمین شبانه‌های پیوست با حضور میلاد منشی‌پور مدیرعامل تپسی

لینک: هفتمین شبانه‌های پیوست با حضور یاسر رضاخواه مدیرعامل رایتل

لینک: ششمین شبانه‌های پیوست با حضور حمید فتاحی معاون وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و مدیرعامل و رییس هیات مدیره شرکت زیرساخت

لینک: پنجمین شبانه‌های پیوست با حضور امیرحسین فصیحی مدیرعامل استودیو فن‌افزار، قسمت اول

لینک: پنجمین شبانه‌های پیوست با حضور امیرحسین فصیحی مدیرعامل استودیو فن‌افزار، قسمت دوم