دو سال عملکرد وزیر جوان کابینه دوازدهم زیر ذره‌بین یک حامی منتقد

ماهنامه پیوست از بنده خواست که این یادداشت را در ارزیابی عملکرد وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات دولت دوازدهم در حدود دو سال گذشته تقدیم کنم. کار سختی است؛ باید تلاش کنم که رعایت اعتدال را در ارزیابی داشته باشم و این امر در مورد یک وزیر با ویژگی‌های مهندس محمدجواد جهرمی که گذر زمان ایشان را بیشتر به ما می‌شناساند بسیار حساس است. امیدوارم خوانندگان محترم و شخص ایشان و علاقه‌مندان به ایشان و منتقدان از ایشان با بازخوردهای کارشناسی مستقیم (غیررسانه‌ای) یا غیرمستقیم (رسانه‌ای) ولی منصفانه بنده را ارشاد کنند. اجازه می‌خواهم از سه منظر اجرایی، دانشگاهی، و سیاست‌گذاری ارزیابی‌ام را تقدیم کنم.

الف: از منظر اجرا و حرفه‌ای‌گری: مهم است که یک مدیر مراحل رشد خود را از پایین به بالا طی کرده و با بدنه سخت مدیریت خود زبان مشترک داشته باشد. آقای جهرمی از وسط مسیر «کارآموزی تا وزارت» به سمت بالا را تجربه کرده است و از این نظر تسلط خوبی بر بخشی از قلمرو موضوعات وزارتخانه متبوع خود داشته و دارد. اگر وزارت متبوع به دو بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات تقسیم شود، تجربه ایشان به حوزه ارتباطات برمی‌گردد و بر این اساس زبان و فهم مشترکی را با همکاران‌شان، پیمانکاران‌شان و صنعتگران داشته‌اند. مصاحبه‌های ایشان، سخنرانی‌های فنی و دفاع‌های ایشان از وزارتخانه و عملکرد با ادبیاتی حرفه‌ای و عاری از حواشی بیان شده است. با نگاه کارشناسی و تیزبینی حرفه‌ای به مسائل بخش ارتباطات در وزارتخانه برخورد داشته‌اند. این غلظت در بخش فناوری اطلاعات وجود نداشته و ندارد که انتخاب سکانداران اخیر سازمان فناوری اطلاعات و عملکرد نامتمرکز و بعضاً واگرای این سازمان می‌تواند شاهدی بر این ادعا باشد. به ‌علاوه:
۱- راه‌اندازی سامانه ملی «ثبت‌نام گوشی‌های تلفن همراه» که از زمان معاونت ایشان شروع و در زمان وزارت ایشان به سرانجام رسید، از افتخارات عملکردی ایشان به شمار می‌رود.
۲- وَنِ مدیران همراه ایشان در وزارتخانه مسافران جوان و نخبه و ارزشمندی داشته است که به برکت استمرار حضور آنان در وزارتخانه امیدوار هستم.
۳- جایگزینی گوشی کُره‌ای وزیر با یک گوشی ایرانی تلفن همراه، بسیار قابل تقدیر است. مدیران سطح عالی کشور باید سمبول اقتصاد مقاومتی باشند تا مردم الگو بگیرند.
۴- صنعت ارتباطات و فناوری اطلاعات وضعیت خوبی را نمی‌گذراند؛ وزارتخانه نتوانسته است بازار بزرگ دولت و حاکمیت را به عنوان امکانی در شادابی و ایجاد تقاضا برای عمده شرکت‌ها در هر دو بخش ارتباطات و فناوری اطلاعات به خدمت درآورد؛ هرچند فشار دشمن خارجی تلنگری را در این مورد باعث شده است، امیدوارم مقطعی نباشد.
۵- وزارتخانه اخیراً به رقابتی درون دولتی در موضوع نوپاها و نوآوری، به جای تمرکز روی گسترش بازار دولت و حاکمیت برای شرکت‌های بسیاری که توان ارتزاق کارکنان خود را ندارند، پرداخته است.
۶- حس نیاز به رسانه، بیش از آنچه رسانه ملی پوشش می‌دهد، وزیر جوان کابینه را به صرف وقت قابل توجهی در شبکه‌های اجتماعی خارجی (که برخی قانوناً فیلتر هستند) سوق داده است. یادمان نمی‌رود که وزرایی در برخی دول قبلی تلفن همراه خود را در برنامه صبحگاهی رادیو برای ارتباط با مردم اعلام کردند و پس از مدتی قابل ادامه ندانستند. صحبت با مردم به زبان فارسی در رسانه دشمن چه توجیهی دارد؟
اما وزیر محترم یک پاشنه آشیل مانده از دولت‌های قبلی و تا حدودی سیاسی شده هم دارد و آن «مرکز تحقیقات مخابرات ایران (پژوهشگاه ارتباطات و فناوری اطلاعات)» است. مرکز تحقیقات مخابرات زندگی خود را به روش یکی دو دهه اخیر دارد و وزیر محترم در این خصوص برنامه‌ای اعلام یا اجرا نکرده‌اند. این مرکز کارکرد خود را از دست داده است و نیاز به شخم زدن و بازکاری محصولی دیگر با شیوه‌ای دیگر دارد.

ب: از منظر دانشگاهی: وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یکی از وزارتخانه‌های تخصصی دولت محسوب می‌شود که ارتباط تنگاتنگی با بدنه دانشگاهی و موضوعات و حتی عنوان رشته‌های دانشگاهی دارد. در تابستان ۱۳۹۶ که معرفی کابینه دولت دوازدهم جمهوری اسلامی مطرح بود حساسیت انتخاب وزیر برای این وزارتخانه در سطح اساتید دانشکده‌های برق (مخابرات) و مهندسی کامپیوتر (فناوری اطلاعات) مطرح و تا سطح تهیه نامه در مخالفت و موافقت به مجلس محترم پیش رفت. حال که دانشگاه‌ها و دانشگاهیان مرتبط با موضوع حساس هستند می‌توان از این زاویه هم به عملکرد و ارزیابی عملکرد نگریست. به عنوان یک دانشگاهی، ارزیابی بنده از تعامل وزارتخانه در دو سال گذشته با دانشگاه از به حساب‌آوری دانشگاهیان، ارتباط با ظرفیت پژوهشی و آموزشی دانشگاه‌ها، و قبول مسئولیت در خصوص درس و مشق و فراغت از تحصیل و اشتغال حجم بزرگی از ظرفیت دانشگاه‌ها در حوزه فضای مجازی؛ غیرقابل قبول است. حضور بیشتر در رویدادهای علمی داخلی مرتبط و استماع نظرات استادان به بهانه‌های مختلف می‌تواند این فقدان را کاهش دهد. نقطه مشترک این منظر با منظر قبلی، مرکز تحقیقات مخابرات ایران است که شاید با طرحی بتوان دو موضوع را متفقاً ارتقا داد.

ج: از منظر سیاست‌گذاری: شورای عالی فضای مجازی، کسب اقتدار کشور در فضای مجازی و انجام تعدادی پروژه بنیادین شامل شبکه ملی اطلاعات را در سرلوحه برنامه‌های کشور وضع کرده است. همه دولت‌های اخیر و بالطبع وزرای مربوطه ادعای عملکرد مطلوبی در این رابطه دارند ولی با لحاظ کردن شیب بسیار مثبت رشد فناوری و گسترش استفاده از آن، زیان کشور از کم‌توجهی وزیر حال نسبت به مصوبات شورا بسیار بیشتر از وزرای قبلی است. آمارهای ارائه‌شده در کمیسیون صنایع و معادن مجلس در مورد پیشرفت شبکه ملی اطلاعات در ۱۸ ماهه این دولت مورد تشکیک است. از نظر اقتدار کشور در فضای مجازی، نمره کمتری به وزارتخانه تعلق می‌گیرد. وضعیت اسفبار پیام‌رسانی بر محمل خدمات خارجی در هر صورت به حساب عملکرد آقای جهرمی، از معاونت تا وزارت،‌ نوشته می‌شود. هرچند دیگرانی هم در این تقصیر شریک هستند.
در مجموع، مهندس جهرمی جوان است و دارای انرژی، به شفافیت حاصل از الکترونیکی کردن فرایندها باور دارد، کارهای بزرگی در سر دارد ولی خود را مشغول جزئیات کرده است، به رسانه بیش از نیاز بها می‌دهد و فکر می‌کند قضاوت مردم و نخبگان تنها از طریق بصر شکل می‌گیرد،‌ به جوانان بها داده است و باور به تولید ملی دارد. برای توفیق ایشان دعا می‌کنم و امید دارم با قبول عقل جمعی، مشورت بیشتر، تحمل بالاتر نقدها و پذیرش خوب‌هایش، دوران موفقی از تاریخ وزارت ارتباطات جمهوری اسلامی را در پرونده کاری خود ثبت کنند و تلاش کنند تا پایان عمر لیاقت لقب سربازی را برای نایب‌الامام و امام (عج) داشته باشند. خداوند تعالی ما و ایشان را مشمول دعای «اللهم اجعل مماتنا شهاده فی سبیلک» بگرداند، الهی آمین.