اثر منفی ویدیو‌های کوتاه بر تمرکز و بازه توجه، به ویژه در کودکان

به گزارش پیوست، محققان می‌گویند این سبک محتوای سریع و به شدت اعتیاد‌آور باعث شده تا هرچیز دیگری برای کاربران و به ویژه کودکان خسته‌کننده شود.

گلوریا مارک، استاد انفورماتیک دانشگاه اروین کالیفرنیا که کتابی درمورد بازه زمانی توجه (attention span) منتشر کرده است، می‌گوید: «وقتی کودکان زمان زیادی را برای تماشای ویدیو‌های کوتاه صرف کنند، انتظار دارند که دائما با تغییر سریع محتوا تحریک شوند.»

درنتیجه تمرکز روی فعالیت‌های آهسته‌تری مثل تکالیف و حتی مشاهده فیلم برای چنین افرادی به شدت دشوار است. در این سبک محتوایی دیگر خبری از یک موضوع جدید، آنهم هر چند ثانیه یک بار، نیست و به نظر ارزش توجه شما را ندارد.

عزیزکرده شبکه‌های اجتماعی که راه فراری از آن نیست

عجیب نیست که این نوع محتوا به عزیز کرده بیشتر شبکه‌های اجتماعی تبدیل شده است. ویدیو‌های کوتاه امروزه بخش مهمی از تمام شبکه‌های اجتماعی هستند.

در اینستاگرام بخش ریلز به طور کامل به محتوای کوتاه ویدیویی اختصاص دارد، یوتیوب تمرکز خود روی Shorts را افزایش داده و حتی توییتر هم امکانی را در اختیار کاربران قرار داده تا پس از مشاهده یک ویدیو کوتاه، خیلی سریع و از طریق الگوریتم این شبکه اجتماعی محتوای جدید را با یک حرکت رو به پایین دریافت کنند و به عبارتی در دریای محتوای ویدیویی غرق شوند.

والدین و کاربرانی که پیشتر تنها نگران تیک‌تاک و تبعات مخرب آن برای کودکان بودند، حال راهی برای فرار از این محتوا ندارند و شبکه‌های اجتماعی هم به برای جذب کاربران بیشتر و به تبع آن درآمد بیشتر، نه تنها از ویدیو‌های کوتاه دست‌بردار نیستند بلکه برای جذب مخاطبان نسل زد توجه بیشتری به آن دارند.

متا، شرکت مادر اینستاگرام اردیبهشت ماه امسال اعلام کرد که بخش ریلز باعث شده تا کاربران ۲۴ درصد زمان بیشتری را به این شبکه اجتماعی اختصاص دهند. به گفته مارک زاکربرگ، کاربران بیش از ۲ میلیارد بار در روز با یکدیگر ریلز به اشتراک می‌گذارند. همین آمار به تنهایی اهمیت ویدیو‌های کوتاه در شبکه اجتماعی بزرگی مثل اینستاگرام با بیش از ۲ میلیارد کاربر فعال را نشان می‌دهد. کاربرانی که دانسته یا ندانسته به تدریج و با مصرف این سبک محتوا به بازه توجه و تمرکز خود ضربه می‌زنند.

ذهن تیک‌تاکی والدین را کلافه کرده است

گزارشی از وال‌استریت ژورنال می‌گوید که والدین به حدی از کاهش بازه توجه کودکان خود در نتیجه ویدیو‌های کوتاه کلافه‌ شده‌اند که ترجیح می‌دهند فرزندانشان به جای مشاهده ریلز، تیک‌تاک یا ویدیو‌های کوتاه یوتیوب به بازی ویدیویی مشغول شوند. وال‌استریت ژورنال پدیده کاهش بازه توجه کاربران و تاثیر ویدیو‌های کوتاه بر مغز آن‌ها را «ذهن تیک‌تاکی» می‌نامد.

پیش از عرضه Shorts، یوتیوب یکی از گزینه‌های مناسب برای فرار «ذهن تیک‌تاکی» بود. کاربران از این پلفترم بیشتر برای مشاهده ویدیو‌های بلند استفاده می‌کردند و گذشته از ارزش آموزشی آن، حداقل توان تمرکز روی یک محتوای ۱۰ دقیقه‌ای را داشتند.

اما حالا یوتیوب هم به دردسری مشابه بدل شده است. پدر یکی از کودکان ۱۴ ساله‌ای که به دلیل غرق شدن در همین سبک محتوایی به کمتر چیز دیگری توجه می‌کند، می‌گوید پسرش در گذشته هنگام بازی از یوتیوب برای آموزش بازی ویدیویی استفاده می‌کرد، اما در یک سال گذشته بیشتر وقتش را صرفا جهت سرگرمی به مشاهده ویدیو‌های کوتاه اختصاص می‌دهد.

به گفته او پسرش حتی وقتی که هدفون درگوش ندارد هم به حدی غرق در ویدیو‌های کوتاه غرق شده که حتی صدایش را نمی‌شنود.

مشکل دیگر اینجا است که راهکاری هم برای غیرفعال کردن این سبک محتوایی در یوتیوب وجود ندارد و حتی نمی‌توان محدوده زمانی برای آنها در نظر گرفت.

البته به گفته آیوی چوی، سخنگوی یوتیوب، این پلتفرم برای کاربران ۱۳ تا ۱۷ ساله دائما هشدار استراحت یا زمان خواب ارسال می‌کند و والدین هم می‌توانند برای کودکان زیر ۱۳ ساله حساب تحت نظارت ایجاد کرده و سبک محتوایی و محدود زمانی آن را مشخص کنند. با این حال راهکاری که از طریق آن بتوان به طور خاص ویدیو‌های کوتاه را مسدود کرد وجود ندارد.

مخرب‌تر از ویدیو‌های کوتاه؛ ترند جدید شبکه‌های اجتماعی

ویدیو‌های کوتاه خود به تنهایی برای بازه توجه و تمرکز کاربر تا حد زیادی مضر هستند اما روند جدیدی در این سبک محتوا پا را از این همه فراتر گذاشته و توجه کاربر را در همان بازه کمتر از ۶۰ ثانیه هم چند پاره می‌کند.

این سبک که به گفته بلومبرگ به محتوای «Sludge» یا «لجن» شهرت دارد، دو یا حتی در برخی موارد چهار بخش را شامل می‌شود. در یک سمت ویدیو یا محتوای خاص کانال و در سمت دیگر آن تصویری که بدون بار محتوایی، چشم بیننده را به خود می‌‌دوزد.

هرچقدر هم عجیب به نظر برسد شما توان چشم برداشتن از بخش دوم محتوا را ندارید. این بخش معمولا ویدیویی از بازی Subway surfers یا بازی‌های مشابهی است که در آن شخصیت بازی برای جمع‌ کردن سکه از روی موانع می‌پرد و چشم شما ناخودگاه آن را دنبال می‌کند و در بخش دیگر و در حالی که شما غرق ویدیو دوم هستید، محتوای اصلی پخش می‌شود.

این سبک از محتوای دو بخشی و حتی در برخی موارد چهار بخشی، به تازگی در تیک‌تاک و بخش‌های تیک‌تاک مانند دیگر شبکه‌های اجتماعی به شهرت رسیده است، چند پاره شدن توجه کاربر باعث می‌شود که پس از مدتی حتی تمرکز روی محتوای کوتاه یکپارچه هم برای کاربران دشوار شود. این سبک محتوایی به دلیل سادگی تولید محتوا به شهرت رسیده و ارائه دهندگان معمولا از آن برای کسب درآمد آسان استفاده می‌کنند.

محققان چه می‌گویند؟

با اینکه شبکه‌های اجتماعی خود پدیده‌ جدیدی به حساب می‌آیند و ویدیو‌های کوتاه حتی از آنها هم جوان‌تر هستند، اما چند مطالعه تاثیر سوء این محتوا بر تمرکز کاربران و به ویژه کودکان را تایید می‌کنند.

مطالعه‌ای با همکاری یک دانشگاه چینی و دانشگاه میشیگان که در ماه جاری (آگوست) با عنوان «کامپیوتر‌ها در رفتار انسان» (Computers in Human Behavior) منتشر شد و بر جنبه روانشناختی تکنولوژی تمرکز دارد، نگرانی‌های والدین و کاربران از تاثیر ویدیو‌های کوتاه بر تمرکز را تایید می‌کند.

محققان این مطالعه دانش‌آموزان کالج چین و آمریکا را تحت بررسی قرار داده تا دریابند که چرا کاربران ویدیو‌های کوتاه را بیش از حد مشاهده می‌کنند. یافته‌ها نشان می‌دهد که کاربران برای سرگرمی، یادگیری چیز‌های جدید و حفظ و توسعه هویت اجتماعی به این سبک محتوایی وابسته می‌شوند.

به گفته محققان یکی از راه‌های فرار از این گرداب محتوایی، محدود کردن آن با افزایش فعالیت‌های آفلاین است. به گفته آنها، فعالیت‌های آنلاین، از جمله بازی‌های ویدیویی، نیازمند توجه بلند مدت و مداوم هستند و از این رو باعث اعتیاد می‌شوند.

مطالعات قدیمی‌تر هم نشان می‌دهد که این ویدیو‌ها باعث می‌شوند تا کودکان در انجام درست وظایف خود به مشکل خورده و در کنترل امیال‌شان ناتوان شوند.

راهکار‌هایی برای تقویت تمرکز

از آنجایی که تمرکز و توجه ما هدف‌محور است. باید یک هدف روشن داشته باشید. از این رو به کودکان خود در هدف‌گذاری برای زمان کمک کنید. موضوعاتی مثل بازی دیگران یا وقت گذراندن در بیرون از خانه اهداف مناسبی برای کودکان به حساب می‌آیند.

افزون بر این شبکه‌های اجتماعی از جمله یوتیوب و متا، ابزارهایی را در اختیار والدین می‌گذارند که از طریق آن می‌توانید فعالیت فرزندانتان را در شبکه‌های اجتماعی زیر نظر بگیرید.

با استفاده از Google Family Link هم می‌توانید زمان کلی استفاده از یوتیوب را برای فرزندتان محدود کنید.