مدیرعامل بورس تهران: بانک مرکزی و سازمان بورس نقشی کلیدی در موفقیت هر ابزار رمزارزی دارند

به گزارش پیوست، محمود گودرزی مدیرعامل بورس تهران در نخستین همایش «بورس‌های اوراق بهادار در عصر رمزارزها» توضیح داد، ماهیت دارایی‌ها در جهان در حال تغییر است. او اشاره کرد که در بیش از ۲۶ بورس دنیا صندوق‌های بیت‌کوینی راه‌اندازی شده و عمده دغدغه مدیران این بورس‌ها همچنان بر دو محور «ریسک» و «شفافیت» متمرکز است. حتی بورس نیویورک با تمام تنوع ابزارها و سابقه طولانی فعالیت، بخش زیادی از نگرانی‌های خود را حول همین دو مفهوم بیان می‌کند.

گودرزی تأکید کرد که بورس تهران با رویکرد «نوآوری مسئولانه» وارد این بحث شده است؛ رویکردی که از نظر او تنها زمانی معنا دارد که ثبات و اعتماد سرمایه‌گذاران در بازار سرمایه حفظ شود. او توضیح داد که هر ابزار جدیدی، از جمله صندوق‌های رمزارزی، پیش از آنکه وارد بازار شود، باید با این دو اصل سازگار باشد. به گفته او، رابطه بانک مرکزی و سازمان بورس نقشی کلیدی در موفقیت هر نوع ابزار رمزارزی دارد و تنظیم‌گری بدون مشارکت فعال این دو نهاد به نتیجه نخواهد رسید.

مدیرعامل بورس تهران در ادامه به یک خلأ مهم اشاره کرد. از نگاه او، نبود ابزارهایی که بتوانند نوسانات قیمت دلار را برای سرمایه‌گذاران ایرانی پوشش دهند. او گفت که در بازار ایران، کلاس دارایی‌هایی که بتوانند چنین نقشی بازی کنند اندک‌اند و به همین دلیل ورود ابزارهای رمزارزی می‌تواند یک فرصت برای کاهش ریسک و افزایش گزینه‌های سرمایه‌گذاری باشد. گودرزی این همایش را آغاز یک گفت‌وگوی گسترده‌تر میان فعالان بازار سرمایه و فعالان رمزارز دانست. گفت‌وگویی که از نظر او باید جایگزین رویارویی‌های گذشته شود.

رمزارز؛ ظرفیتی که حاکمیت چاره‌ای جز پذیرش آن ندارد

در پنلی که در این همایش برگزار شد، سعید بداغی کارشناس بازار سرمایه رابطه میان رمزارز و اقتصاد واقعی را با اعداد و شواهد توضیح داد. او گفت که بانک‌ها در مجموع حدود ده هزار همت تسهیلات داده‌اند و بورس تنها هزار همت تأمین کرده، در حالی که نیاز صنایع بسیار بیشتر از این ارقام است. صندوق توسعه ملی نیز نتوانسته بیش از یک میلیارد دلار تزریق کند. او نتیجه گرفت که حاکمیت ناچار است به سمت حوزه رمزارز بیاید زیرا یکی از معدود حوزه‌هایی که سرمایه مردم در آن باقی مانده، بازار رمزارز است. بداغی با اشاره به ۲۰ میلیون کاربر ایرانی و حجم معاملاتی که بیش از دو برابر بورس است، معتقد است استفاده از این ظرفیت می‌تواند به حل بخشی از نیازهای اقتصادی کمک کند.

او در بخش دوم صحبت‌های خود بر تجربه کاربری تأکید کرد. بداغی به عنوان مثال به یک پلتفرم‌های داخلی اشاره کرد که در بخش کریپتو پنج میلیون کاربر دارد و در بخش طلا دوونیم میلیون کاربر، اما اشتراک این دو گروه تنها سیصد هزار نفر است. به باور او، این مثال نشان می‌دهد هر بازار مخاطب خاص خود را دارد و بورس نیز باید ابزار و تجربه کاربری متناسب با مخاطبانش طراحی کند.

در این پنل، امیرحسین راد، مدیرعامل نوبیتکس تأکید کرد مقایسه آمار معاملات بین بورس و کریپتو گمراه‌کننده است، چون بورس محدودیت زمانی و تعطیلی دارد. او گفت صندوق طلای بورس نیز اثر مستقیمی بر اقتصاد واقعی ندارد، اما ثروت ایرانیان را افزایش داده است. همان منطقی که برای ETFهای رمزارزی نیز صادق است.

او با اشاره به اینکه دو مدل تنظیم‌گری داریم توضیح داد: محدودکننده و توسعه‌گرا. به باور او، سیاست ایران همواره کپی‌برداری از چین و روسیه بوده که نگاه بسته دارند. در نتیجه ایران نمی‌تواند به جایگاه جهانی برسد. او هشدار داد اقتصاد آینده، با فتح حوزه‌های مختلف توسط هوش مصنوعی، غیرمتمرکزتر می‌شود و باید قانون‌گذاری با نگاه «منافع ملی» انجام شود.

امیرحسین مردانی رئیس هیات‌مدیره بیت‌پین هم در این پنل گفت: اگر تعریف اقتصاد واقعی را محدود به فولاد و سیمان بدانیم، رمزارز ارتباط مستقیمی با اقتصاد واقعی ندارد اما این تعریف غلط است. او تأکید کرد در اقتصاد دیجیتال «ارزش خلق می‌شود»، حتی مفاهیمی مانند دوج‌کوین، به‌عنوان پول خصوصی، بازتابی از تحولات اقتصاد دیجیتال است. در ادامه، او به نسل سوم پلتفرم‌ها مثل HyperLiquid اشاره کرد که امکان معاملات مشتقه با حجم بالا را به‌صورت غیرمتمرکز فراهم می‌کنند.

در بخش دوم، مردانی به سیاست‌گذاری انتقاد کرد و گفت از زبان برخی مسئولان بانک مرکزی شنیده‌ایم: «ما از خدا می‌خواهیم شما تحریم شوید یا زمین بخورید تا صورت‌مسئله پاک شود». او مقایسه کرد: مؤسسات دارای مجوز بانک مرکزی پول مردم را پس ندادند، اما در هک نوبیتکس پول مردم برگشت. به گفته او تصمیمات کوتاه‌مدت، مانع توسعه می‌شود.

بردیا احمدنیا، رئیس هیات مدیره والکس هم در این پنل ابتدا به رویکردهای پیش روی حاکمیت در مقابل رمزارزها اشاره کرد، به گفته او، حاکمیت‌ها می‌توانند دو رویکرد داشته باشند. یکی پذیرش و استفاد از آن و یکی انکار و تعریف آن در ساختار سلب حاکمیتی است. اگر انتخاب دومی انجام شود مردم دیگر اقبالی به استفاده نخواهند داشت و معاملات غیرمتمرکز می‌شوند.

او در ادامه گفت: استقبال میکنیم از قانون‌گذاری اما چه قانون‌گذاری؟ برای کریپتو قانون‌گذار نوآور محور می‌خواهیم که در کشور نداریم. آیا بستن درگاه‌های پرداخت شفافیت ساخته یا نوآوری؟ این سوال‌ها باید جواب داده شوند. برخلاف وارا امارات یا بورس آمریکا، در ایران به شکل تهدید به رمزارز نگاه می‌شود. برخی احساس می‌کنند رمزارز باعث افت ریال است در صورتی که قبل از رمزارز هم همین وضعیت بوده است.

به گفته احمدنیا، چه در حوزه اقتصاد دیجیتال و چه رمزارز هدف گذاری نداریم. امارات برای ۲۰۵۰ هم هدف‌گذاری دارد. به نظر می‌رسد بردارهای ما با قانون‌گذار همراستا نیست و دلیل این است که هیچ‌گاه جلسه مشترکی برای کارشناسی نبوده و جلسات بر مبنای تصمیمات گرفته شده بوده. در این شرایط، قابل فهم است که یک رئیس بانک بترسد از ریسک و سعی کند چشمش را ببندد.

چالش تحریم و ایده استیبل‌کوین یورویی در داخل

علی رحمانی مدیرعامل اسبق بورس تهران صحبت خود را با روایت خاطره‌ای از سال ۱۳۹۸ شروع کرد. زمانی که به یکی از فعالان بازار توصیه کرده بود تنها ۱۰ تا پانزده درصد دارایی‌اش را در بیت‌کوین سرمایه‌گذاری کند، اما آن فرد همه دارایی خود را وارد کرده و سود قابل‌توجهی برده بود. او این مثال را نشانه‌ای از تغییر نسل سرمایه‌گذاران دانست. نسلی که به‌صورت طبیعی به سمت دارایی‌های دیجیتال حرکت می‌کند، در حالی که سیاست‌گذاران همچنان با نگاه سنتی به این عرصه می‌نگرند.

رحمانی به فعالیت نهادهای بین‌المللی مثل IOSCO اشاره کرد که از سال ۲۰۲۲ کارگروه ویژه دارایی‌های دیجیتال تشکیل داده‌اند. او توضیح داد که در ایران مطالعات دانشگاهی بیشتر حول حسابداری، حسابرسی و مالیات رمزارز متمرکز بوده است. سپس به مثال‌هایی مانند تسلا پرداخت که بیت‌کوین را به‌عنوان دارایی نامشهود ثبت می‌کند و گفت نگاه جهانی به رمزارز در حال تبدیل شدن به «نوعی سرمایه‌گذاری» است.

او نگرانی‌های مربوط به تحریم را نیز مطرح کرد. رحمانی گفت اگر بیت‌کوین خریداری شود، پول از کشور خارج می‌شود؛ بنابراین باید الگوهایی مانند «استیبل‌کوین سرمایه‌ای داخلی» بررسی شود. بخش مهمی از سخنان او به تشریح ۱۸ محور IOSCO در تنظیم‌گری رمزارز اختصاص داشت که شامل تعارض منافع و یکپارچگی بازار تا دستکاری قیمت، ریسک‌های فناوری و کاستودی می‌شود. او تأکید کرد که بسیاری از این مسائل در بازار سهام حل شده اما در رمزارزها نیازمند ساختارسازی‌اند.

رحمانی در پایان پیشنهاد داد که یک مدل داخلی برای دارایی رمزی طراحی شود تا هم با شرایط ایران سازگار باشد، هم نگرانی‌های مربوط به پول‌شویی و نظارت‌پذیری را کاهش دهد.

بازار ۳ تریلیون دلاری؛ موتور رمزارز در تعقیب بورس

رضا کیانی، مدیر تحقیق و توسعه بورس تهران، روایت خود را با مرور تاریخچه رمزارز آغاز کرد. از تولد بیت‌کوین در سال ۲۰۰۸ تا ظهور اتر، NFTها و دیفای. او گفت دارایی‌های دیجیتال ویژگی‌هایی دارند که آن‌ها را از هر دارایی دیگری متمایز می‌کند: شبانه‌روزی بودن معاملات، غیرمتمرکز بودن و تسویه سریع.

کیانی سپس تصویری آماری از بازار ارائه داد؛ بازاری با بیش از هجده هزار رمزارز و بیش از هزار و چهارصد صرافی، با سلطه ۶۱ درصدی بیت‌کوین و ارزشی بیش از سه تریلیون دلار. او برای نشان دادن سرعت رشد رمزارزها از تشبیه قدیمی خود استفاده کرد: اگر بورس مانند یک ون منظم در جاده حرکت می‌کرد، بیت‌کوین مانند یک موتور هارلی دیویدسون بود که از پشت با سرعت نزدیک می‌شود.

او به تفصیل روند جهانی توکن‌سازی را شرح داد. از پروتکل‌های سینتتیک مانند Mirror که بدون پشتوانه مستقیم سهام فعالیت می‌کردند و در نهایت متوقف شدند، تا پلتفرم‌هایی که توکن‌های مبتنی بر سهام واقعی منتشر می‌کنند. کیانی هشدار داد که اگر توکن‌سازی حقوق سرمایه‌گذار مانند حق رأی را منتقل نکند، می‌تواند موجب سردرگمی و حتی زیان سرمایه‌گذاران شود.

در مسیر دوم تحولات، یعنی صندوق‌های رمزارزی، او مسیر جهانی شکل‌گیری ETFهای بیت‌کوینی مانند نمونه‌های انجام شده در سوئیس و شیکاگو و نیویورک و توکیو را شرح داد. سپس به بخش ایران پرداخت و گفت حدود ۱۸ میلیون نفر در بازار رمزارز فعال‌اند. به گفته او، بسیاری از پلتفرم‌های داخلی حتی خدماتی مانند اعطای اعتبار و وام خرید کالا ارائه می‌کنند.

کیانی به قوانین جدید نیز اشاره کرد: قانون مالیات بر سوداگری که رمزارز را به‌عنوان دارایی شناسایی کرده، سیاست‌های بانک مرکزی درباره رمزپول و آیین‌نامه کارگزاران رمزارز. او در نهایت مدل پیشنهادی بورس تهران برای صندوق رمزارزی را توضیح داد. مدلی که در آن کارگزار رمزارزی مجاز، بیت‌کوین واقعی را نگهداری می‌کند، صندوق رمزارزی واحدهای سرمایه‌گذاری منتشر می‌کند و نهاد امین تحت نظارت بانک مرکزی نقش کاستودی را بر عهده دارد. بازارگردانی فعال نیز تضمین می‌کند فاصله قیمت‌ها در بازار کنترل شود.