موضوع استفاده سیستم آموزشی کشور از اپلیکیشن شاد و در کل، آموزش مجازی در این روزها بارها محل بحث بوده و احتمالاً در آینده نیز این بحث‌ها ادامه خواهد یافت. در این میان، مساله‌ای که مغفول مانده و کمتر درباره‌اش سخنی به میان می‌آید تامین هزینه‌های این سیستم است. از نگاه مردم عادی، دولت موظف است هزینه‌ها را بر عهده گیرد؛ اما توجه نمی‌شود که خزانه دولت چشمه‌ای نیست که از زیر زمین بجوشد. نه در ایران و نه در هیچ ‌جای دیگر دنیا دولت پولی ندارد و هرچه دارد از بودجه عمومی است. بودجه عمومی یعنی پولی که به همه مردم یک کشور تعلق دارد و بدین ترتیب وقتی می‌گوییم دولت پول فلان کار را تامین کند، یعنی می‌گوییم دولت از جیب تک‌تک ما هزینه کند. در مورد اخیر، هزینه دسترسی دانش‌آموزان و معلمان به اپلیکیشن شاد موضوعی بود که از ماه‌ها پیش نگرانی‌هایی را در میان افراد مختلف به وجود آورده بود و در نهایت اعلام شد استفاده از شاد رایگان است. اما واقعیتی که عموم مردم در نظر نمی‌گیرند این است که دولت نمی‌تواند به اپراتورهای غیردولتی دستور دهد خدمات خود را رایگان در اختیار شهروندان قرار دهند. رایگان شدن شاد برای مردم، یعنی دولت باید پول آن را به اپراتورها بپردازد. محل این تامین هزینه کجاست؟ شاید از بودجه وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات یا منابع دیگری که به هر صورت تاکنون نهایی نشده است که این یعنی همه مردم ایران هزینه استفاده از شاد را می‌پردازند؛ چه دانش‌آموز و معلم باشند و چه نباشند. این موضوع گرچه در ظاهر حساسیت‌برانگیز است، اما در واقع مساله‌ای است که در قانون اساسی به آن اشاره شده؛ اصل سی‌ام قانون اساسی دولت را موظف کرده است: «وسایل آموزش و پرورش رایگان را برای همه‌ ملت تا پایان دوره‌ متوسطه فراهم سازد.» و رایگان بودن شاد هم می‌تواند مصداق...