تحول دیجیتال چیست؟ هرآنچه باید درمورد تغییرات تکنولوژی در کسب‌وکار بدانید

با این تعریف شاید تحول دیجیتال ساده به نظر برسد اما فرایندی پرهزینه، بلند‌مدت و پیچیده‌ است که همیشه هم طبق برنامه‌ پیش‌ نمی‌رود.

حوزه‌های اصلی تحول دیجیتال کدامند؟

با توجه به صنعت و پروژه مورد نظر، تحول دیجیتال تعریف متفاوتی خواهد داشت. با این حال اجزای اصلی آن را احتمالا موضوعاتی مثل بازنگری مدل‌های تجاری، تغییر تکنولوژی زیرساختی، نوآوری در تجربه کاربری و حتی احتمال بازسازی فرهنگ شرکتی تشکیل می‌دهند.

تحول دیجیتال چه مواردی را شامل می‌شود؟

تحول دیجیتال می‌تواند تکنولوژی‌های مختلفی را شامل شود اما در حال حاضر داغ‌ترین تکنولوژی‌ها عبارتند از رایانش ابری، اینترنت اشیا، کلان داده و هوش مصنوعی. طی چند سال آینده می‌توان انتظار داشت که توجه به یک سری از موضوعات داغ روز از جمله متاورس، بلاک‌چین و ارزهای دیجیتال هم بیشتر شود.

با این حال تکنولوژی تمام ماجرا نیست: تغییر فرایند‌های تجاری و فرهنگ شرکتی هم در موفقیت چنین طرح‌هایی نقش حیاتی دارند. پروژه‌های تحول دیجیتال معمولا راهکاری برای سازمان‌های بزرگ و تثبیت شده است. این پروژه‌ها که عظیم و بلند‌پروازانه هستند، عاری از خطر محسوب نمی‌شوند.

با اینکه تحول دیحیتال یکی از پرکاربرد‌ترین عبارت‌های صنعت IT است، اما تعاریف و برداشت‌های مختلفی برای آن وجود دارد. با این حال یک وجه اشتراک تمام این تعاریف و برداشت‌ها را به هم متصل می‌کند و آن اینکه در پشت این همه سروصدا و سردرگمی، تحول دیجیتال تغییرات مهمی را برای فرهنگ کسب‌وکار رقم می‌زند.

یک پروژه تحول دیجیتال شامل چه چیزهایی است؟

دیجیتالی‌سازی برخلاف باور عموم با صِرف استفاده بیشتر از سیستم‌ها و خدمات فناورانه تفاوت دارد. در یک پروژه صحیح تحول دیجیتال، مدل‌ها و فرایند‌های تجاری را باید به صورت بنیادی بازنگری کرد و تغییرات جزئی و بهبود آنها به تنهایی کافی نیست.

چنین خواسته‌ای به مذاق رهبران تجاری خوش نمی‌آید. براساس تحقیقات مدرسه تجاری کاس (Cass Business School)، بیشتر سازمان‌ها با خلق ایده‌های جدید مشکلی ندارند اما بسیاری از شرکت‌ها در مرحله اجرای مدل‌های نوین تجاری یا تبدیل ایده‌های خوب به اهداف سازمانی به بن‌بست می‌خورند.

وجود چنین شکافی ما بین نوآوری و اجرا نشان می‌دهد که چرا دیجیتال سازی و تحول از گذشته خاص استارت‌آپ‌ها کوچک و با چابکی بیشتر بوده است، در حالی که نباید این‌گونه باشد-البته که نمونه‌های بزرگی از تحول دیجیتال در بخش تجاری نیز به ثبت رسیده است.

نمونه‌هایی از تحول دیجیتال

یکی از مثال‌هایی که اغلب مواقع در تحول دیجیتال به آن اشاره می‌شود انتقال سیستم‌های سنتی به پلتفرم‌های ابری است. با انتقال سیستم‌های قدیمی به ابر، سازمان‌ها به راحتی می‌توانند اپلیکیشن‌های خود را براساس تقاضای جدید کاربران بروزرسانی کرده و تغییر دهند. در این مورد، تحول دیجیتال به چابکی و انعطاف عملیات‌های IT کمک می‌کند-به طور خلاصه می‌توان گفت که درنتیجه این تغییرات، بهره‌وری و بازدهی روند پیشین افزایش می‌یابد.

استفاده از تکنولوژی برای تغییر یا حذف یک فرایند ناکارآمد هم مثال خوبی از تحول دیجیتالی است. برای مثال دیجیتالی شدن مستندات کاغذی را در نظر بگیرید. با دیجیتالی شدن ثبت اطلاعات در سازمان‌ها، امکان جستجو در مستندات دیجیتال و ارائه گزارش به نحوی فراهم شده که در دوران مستندات کاغذی تصورش هم غیرممکن بود.

در حالی که تحول دیجیتال معمولا استفاده از پلتفرم‌ها و خدمات ابری را شامل می‌شود، اما گاه استفاده از تکنولوژی‌های نوپا را نیز در بر می‌گیرد. در حالی که تکنولوژی متاورس از آزمایشگاه به سمت جهان گام برمی‌دارد، می‌توان انتظار داشت که در آینده چیزهای بیشتری از بکارگیری متاورس نیز در تحول دیجیتال به گوش برسد. براساس تحقیقات شرکت گلوبال دیتا (GlobalData)، متاورس به روشنی یکی از مباحث داغ تکنولوژی است و شرکت‌هایی که در مستندات سه ماهه اول سال ۲۰۲۲ خود به متاورس اشاره کرده‌اند تا ۴۰ درصد بیشتر شده است.

پیشرفت این بخش از همین حالا شروع شده. برای مثال خرده‌فروشی را در نظر بگیرید که با استفاده از اپلیکیشن‌های واقعیت مجازی به مشتریان اجازه می‌دهد از خانه محصول مورد نظر خود را مشاهده و تداعی کنند. دیجیتالی شدن در این نمونه خاص، ساز و کار فیزیکی خرده‌فروش سنتی را به یک رابطه مجازی تغییر می‌دهد و مشتریان در چنین فضایی امکان امتحان کردن و خرید محصول را دارند.

تحول دیجیتال تا چه اندازه اهمیت دارد؟

بسیاری از آنهایی که فواید تحول دیجیتال را باور نداشتند احتمالا با همه‌گیری کرونا تغییر عقیده داده‌اند.

با آغاز قرنطینه و فاصله اجتماعی، تحول دیجیتال به کسب‌وکارها اجازه داد تا در این شرایط سخت هم به فعالیت خود ادامه دهند-و بار مسئولیت سنگینی بر دوش مراکز IT گذاشته شد. تیم‌های IT باید برای مشکلاتی که یک شبه پیش روی کسب‌وکارها قرار گرفته بود راه‌حلی پیدا می‌کردند.

استراتژی‌های تحول دیجیتال با سرعت زیادی به اجرا گذاشته شدند و تیم‌های مدیریتی که پیشتر درمورد سرمایه‌گذاری چند‌ساله در کنفرانس ویدیویی و تکنولوژی‌های همکاری تردید داشتند، دفاتر IT خود را موظف کرده بودند تا طی چند روز و حتی چند ساعت استراتژی‌هایی را برای دورکاری در نظر بگیرند.

از این رو مدیران ارشد اطلاعات (CIOها) و تیم‌های IT تحت مدیریتشان با تمام قوا وارد عمل شده و به درخواست‌ها پاسخ دادند-از پشتیبانی دورکاری و تسهیل یادگیری آنلاین گرفته تا ایجاد کانال‌های جدید تجارت الکترونیک و ایجاد مدل‌های نوین تجاری:

• ایجاد زیرساخت مناسب، لپتاپ‌های جدید و تغییر کاربری ابزارهای قدیمی توانست خیلی سریع کارکنان یک شهر را برای دورکاری آماده کند.
• دانشگاهی سرعت اجرای یک استراتژی پنج ساله تحول دیجیتال را افزایش داد و ۲۲ هزار نفر طی یک هفته دور کار شدند.
• کلوپ گلف R&A که سازماندهی مسابقه گلف آزاد را برعهده داشت با استفاده از داده و ویدیو توانست مسابقات گلف را به صورت مجازی برگذار کند.

بیشتر متخصصان حوزه تکنولوژی معتقدند که مدیران ارشد اطلاعات با پیشبرد تحول سریع دیجیتال باعث شدند تا تصور همگان درمورد IT به طور کامل تغییر کند. حال به جای اینکه تکنولوژی خدمتی در اختیار بخش‌های دیگر، از جمله فروش و امور مالی، به حساب بیایید، به فاکتور مهمی برای موفقیت بلند مدت کسب‌وکار تبدیل شد.

در حال حاضر چه روند‌های تحول‌ها دیجیتالی را شاهد هستیم؟

پس از اثبات اهمیت تحولات دیجیتال در دوران سخت، هدف فعلی سازمان‌ها پیدا کردن پروژه‌های جدید تکنولوژی است.

گارتنر می‌گوید مدیرعامل‌ها می‌دانند که باید سرعت دیجیتال سازی را در کسب‌وکار خود افزایش دهند و برای ارتباط با مشتریان خود به دنبال راهکارهای دیجیتالی مستقیم‌تری هستند. اما مدیران با نیم نگاهی به خطرات اقتصادی به دنبال بهره‌وری بیشتر و محافظت از حاشیه سود و جریان نقدینگی می‌گردند. از جمله روند‌های فعلی تحول دیجیتال می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:

• رایانش ابری– دسترسی فوری به تکنولوژی اطلاعات همواره در چند سال گذشته در قلب تحول دیجیتالی قرار داشته است. در حالی که بسیاری از سازمان‌ها رویکرد ابر-محور را هدف گرفته‌اند، اما تعداد کمی سیستم‌های خود را به طور کامل (۱۰۰ درصد) به ابر منتقل کرده‌اند.
• داده و هوش مصنوعی– شرکت‌ها چند سال گذشته را به جمع‌آوری مقدار زیادی اطلاعات اختصاص داده‌اند. وظیفه امروز آنها دسته‌بندی ذخایر و جمع‌آوری داده‌هایی است که بتوان از آن برای بهبود تجربه کاربری و فرایند‌های تصمیم‌گیری استفاده کرد. انتظار می‌رود که سرمایه‌گذاری در حوزه هوش مصنوعی و یادگیری ماشینی به شکل چشمگیری افزایش یابد.
• خودکارسازی– سرمایه‌گذاری مدیران در خودکارسازی فرایند روباتی بالاخره به مرحله بازدهی رسیده است. شرکت‌ها چه برای کمک به کد‌نویسی و چه در زمینه خدمات مشتریان، خودکارسازی را برای حذف وظایف تکراری به کار گرفته‌اند تا کارکنان بیشتر تمرکز خود را روی ارزش‌آفرینی بگذارند.
• تجربه کاربری- از فراهم کردن امکانات دورکاری برای متخصصان گرفته تا کمک به ارتباط مشتریان با کسب‌وکار‌ها، مسلماً سرمایه‌گذاری شرکت‌ها برای بهبود تجربه کاربری در حال افزایش است. همچنین انتظار می‌رود که سرمایه‌گذاری در حوزه متاورس نیز در آینده اهمیت بیشتری پیدا کند.
• امنیت سایبری- در پشت تمام تلاش‌های صورت گرفته برای تحول دیجیتال، ضرورت سرمایه‌گذاری برروی مکانیزم‌های دفاعی IT به چشم می‌خورد. گارتنر در همین رابطه به قدرت گرفتن مش (Mesh) امنیت سایبری اشاره می‌کند که به راه‌حل‌های جداگانه امنیتی اجازه می‌دهد تا در کنار یکدیگر قرار گرفته و امنیت کلی سازمان را تقویت کنند.

منتقدان چه می‌گویند

با اینکه بیشتر متخصصان معتقدند دیجیتال سازی شامل استفاده از تکنولوژی برای افزایش بهره‌وری و بازدهی یک فرایند است، اما به اشتباه از هر پروژه‌‌ای که استفاده از تکنولوژی‌ را شامل شده به عنوان یک طرح تحول دیجیتال یاد می‌شود.

تحول دیجیتال به عبارت مورد علاقه بازاریابان تبدیل شده و هر تکنولوژی جدیدی با همین عنوان تبلیغ می‌شود. در واقع به حدی استفاده از این عبارت گسترده می‌شود که معنای واقعی آن کمرنگ شده است. البته که وقتی سازمان‌ها طرح‌های ساده‌ای مثل نوسازی لپتاپ‌ها را نیز به عنوان تحول دیجیتال عرضه می‌کنند، چنین استفاده بیش از حدی منطقی به نظر می‌رسد.

کارکنان تکنولوژی هم از صحبت بیش از حد در این باره گله دارند. هیچ متخصص IT کار روزانه‌اش تحول دیجیتالی محسوب نمی‌شود و در واقع به کدنویسی، برنامه‌نویسی و توسعه مشغول است. گفتنی است که مدیران ارشد اطلاعات هم معتقدند استفاده از تکنولوژی تنها راهی برای رسیدن به اهداف تجاری از جمله فروش ویجت، افزایش درآمد و سطح رضایت مشتری است.

از نگاه منتقدان، تحول دیجیتال فرصتی است در دست فروشندگان تکنولوژی تا جامه تازه‌ای به پیشنهادات خود بپوشانند: عجیب نیست که امروزه یک سری سیستم‌ها و خدمات به عنوان شاه کلید تحول دیجیتال به فروش می‌رسند. چنین جنجالی بیش از پیش ادعای عیب‌جویانی را تایید می‌کند که معتقدند تحول دیجیتالی راه‌حلی است در جستجوی یک مشکل.

چنین انتقادهایی عجیب به نظر نمی‌رسد. حتی در سال ۲۰۱۷ نیز گارتنر هشدار داده بود که تبلیغ بیش از حد، تحول دیجیتال را در مسیر سرخوردگی قرار می‌دهد. حال پس از پنج سال منتقدان می‌گویند که به مرحله سرخوردگی رسیده‌ایم.

چه چیزهای دیگری را می‌توان تحول دیجیتال نامید؟

یکی از راه‌های ساکت کردن منتقدان، پیدا کردن نام دیگری برای تحول دیجیتال است. اگر کورکورانه از این عبارت استفاده نکنیم و در عوض بر روی هدف آن تمرکز داشته باشیم، لقب مفید‌تری خواهیم داشت.

جامعه مدیران ارشد اطلاعاتی با چنین موضوعی به خوبی آشنا هستند: تقریبا تمام روسای بخش IT به شما می‌گویند که سازمان آنها در حال اجرای پروژه‌های تحول تجاری است و نه تحول تکنولوژی. ناظران دیگری هم معتقدند که باید عبارت تحول دیجیتال را کمی تغییر داده و یک جایگزین متفاوت مثل «چشم‌انداز دیجیتال»، «محیط پس زمینه دیجیتال» یا «لوله‌کشی داده-محور» را استفاده کرد.

مشکل اصلی استفاده از عنوان‌های جایگزین این است که معنایی سبک‌تر از تحول دیجیتال دارند. عبارت تحول دیجیتال با وجود تمام مشکلاتی که دارد یک تصور کلی و واحد را برای همه ما تداعی می‌کند، حتی اگر چنین تصوری تنها محدود به استفاده بیشتر از ابر و ورود تکنولوژی به حوزه‌هایی باشد که پیشتر محدود به ابزارهای دستی بوده است.

بله مفهوم تحول دیجیتال نقایصی دارد اما-از یک سری لحاظ‌ها- صنعت IT باید تمرکز برروی عنوان را کنار گذشته و به اهمیتی که فعالیت تیم تکنولوژی در کسب‌وکار پیدا کرده توجه کند.

به یاد داشته باشید که دیگر بخش‌های تجاری معمولا با مفاهیم IT مشکل دارند. برای مثال عبارت «رایانش ابری»، که ده سال پیش از سوی مدیران غیر IT با تعاریف ناخوشایندی همراه بود حالا به خوبی درک و پذیرفته شده است.

ابر با اثبات ارزش خود رو به جلو حرکت می‌کند و تحول دیجیتال هم همگام با آن در حال حرکت است. بخش تجاری در سال‌های اخیر ارزش تحول دیجیتال را مشاهده کرده و حالا به دنبال افزایش آن در آینده است.

اهمیت تحول دیجیتال در چیست؟

در این عبارات گیرا، مفهوم مهمی نهفته است: دیجیتال سازی به کسب‌وکارهای هوشمند کمک می‌کند تا نظم اقتصادی موجودی را تغییر دهند-و تاثیرات آن در همه‌جا به چشم می‌خورد.

از تاثیر آمازون بر خرده فروشی و اثر فیسبوک بر نشر گرفته تا ناوگان فین‌تک‌هایی که در پی تغییر سازوکار بانکداری و بیمه هستند، موسسات سنتی از هر سو توسط فعالان چابک و دیجیتالی به چالش کشیده می‌شوند.

براساس گزارش مک‌کینزی، بسیاری از مدیران بر این باورند که مدل‌های تجاری شرکت‌ها در حال منسوخ شدن است. تنها ۱۱ درصد آنها باور دارند که مدل‌های تجاری فعلی در سال ۲۰۲۳ نیز اعتبار خود را حفظ می‌کنند و ۶۴ درصد دیگر نیز می‌گویند شرکت‌ها باید برای کمک به موفقیت خود کسب‌وکارهای دیجیتالی جدیدی بسازند.

همچنین باید توجه داشت که تحول دیجیتال تنها یک نگرانی مختص بخش IT نیست. واحدهای اجرایی کسب‌وکارها نیز در شناسایی زمینه‌هایی که دیجیتال سازی بیشترین مزایا را دارد نقش مهمی ایفا می‌کنند. بررسی مجله هاروارد بیزنس ریویو (Harvard Business review) نشان می‌دهد که بدون یک تحول دیجیتال بنیادین، دیجیتال‌سازی به تنها راه به جایی نخواهد برد.

نمونه‌ای از شکل و شمایل تحول دیجیتال

شرکت آرایشی اوون (Avon International) صد و سی سال از مدل فروش مستقیم استفاده کرده است. این شرکت در حالت عادی محصولاتش را از طریق نمایندگانی به فروش می‌رساند که به صورت حضوری و درب خانه سفارش مشتریان را براساس یک بروشور کاغذی ثبت می‌کنند. اما ادامه چنین روندی در دوران قرنطینه و همه‌گیری کرونا دیگر امکان‌پذیر نبود.

یک تحول دیجیتال فوری مساله را حل کرد و نمایندگان توانستند به فروش خود ادامه دهند. تیم IT اول از همه روی ایجاد سازوکاری تمرکز کرد که مطمئن شود سفارش‌هایی که از طریق واتساپ، پیام، ایمیل یا تماس دریافت می‌شوند، مستقیما و به صورت غیرحضوری به مشتریان شرکت تحویل داده شود. از آنجایی که این شرکت ۶۰ سیستم مختلف برنامه‌ریزی منابع تجاری و بیش از ۲۰۰ سیستم اداری در جهان داشت، برای تغییر آدرس تحویل باید یک سری فرایند‌های سفارش و صورت حساب را تغییر می‌داد. درنتیجه این تیم تنها طی شش هفته رویکرد تازه‌ای را در کنار پلتفرم‌های سنتی در ۳۰ بازار خود اتخاذ کرد.

اوون همچنین روند ساخت یک پلتفرم قدرتمند تجاریت الکترونیک را کلید زد که از طریق موبایل و وب قابل دسترسی باشد. در سه هفته‌ی پس از قرنطینه، فروش از طریق کانال‌های تجارت الکترونیک تا شش برابر افزایش یافت. این شرکت همچنین تولید بروشورهای دیجیتالی را آغاز کرد، بروشورهایی که سادگی قابل بروزرسانی و اشتراک‌گذاری بودند.

در حال حاضر ۳۰ درصد از تماس های فروش این شرکت در انگلستان به صورت آنلاین انجام می‌گیرد، سهمی که پیش از همه‌گیری تنها ۱۰ درصد بود. اوون با یافتن راهکاری برای ادامه فروش و تقویت کانال‌های تجارت الکترونیک خود در عین حفظ مشتریان و نمایندگان پیشین،‌ مشتریان بیشتری را نیز جذب خود کرد.

به طور خلاصه، تحول دیجیتال باعث شد تا مدل کسب‌وکار این شرکت تغییر کند-تغییری که برای همیشه ماندگار خواهد شد. انجلا کریتو، مدیر ارشد اوون، می‌گوید این شرکت طی چند سال آینده قصد دارد با متصل کردن روش‌های مختلف فروش فروشگاهی و حضوری، به یک «شبکه توزیع چندجانبه و همه‌گیر» تبدیل شود.

تحول دیجیتال چقدر هزینه دارد؟

IDC، تحلیلگر حوزه تکنولوژی، می‌گوید هزینه‌های تحول دیجیتال فعالیت‌ها و محصولات تجاری در سال ۲۰۲۲ به ۱.۸ هزار میلیارد دلار می‌رسد که افزایش ۱۷.۶ درصدی را نسبت به سال ۲۰۲۱ نشان می‌دهد. این شرکت تحقیقاتی همچنین یک نرخ رشد سالانه ۱۶.۶ درصدی را برای پنج سال منتهی به ۲۰۲۵ پیش‌بینی می‌کند.

کریگ سیمپسون، میدر ارشد تحقیقات IDC، می‌گوید: «همینطور که سازمان‌ها با سرعت بیشتری استراتژی دیجیتال محور را دنبال می‌کنند، این سرمایه‌گذاری‌ها به سمت عملیات‌های داخلی و مشارکت مستقیم خارجی هدایت خواهد شد. سرمایه‌گذاری‌ روی عملیات‌های داخلی عمدتا به افزایش بازدهی و استقامت اختصاص دارند و در عین حال تحول تجربه کاربر هم به اولویت تحول دیجیتال بسیاری از شرکت‌ها تبدیل شده است.»

گزارش گارتنر نیز پیش‌بینی می‌کند که مخارج تکنولوژی بیشتر سازمان‌های IT در سال ۲۰۲۲ و پس از آن افزایش خواهد یافت. طبق پیش‌بینی این سازمان، مجموع مخارج IT در سال ۲۰۲۲ به ۴.۴ هزار میلیارد دلار می‌رسد که نشانگر رشد ۴ درصدی نسبت به سال ۲۰۲۱ است.

البته باید به یک مساله توجه داشت: دیجیتال‌سازی به هیچ عنوان ساده نیست. طبق اعلام شرکت تحقیقاتی فیوچرم (Futurum Research)، یک کسب‌وکار متوسط بیش از ۲۰۰ راه‌حل تکنولوژی را بیهوده در انبار بخش خود فناوری دارند. تحلیل این شرکت نشان می‌دهد اکثریت طرح‌های تحول دیجیتالی کاربر را نادیده گرفته و درنتیجه به پذیرش ناکافی منتهی می‌شوند.

دیجیتال ترنسفورمیشن چقدر زمان می‌برد؟

از همان ابتدا، پروژه‌های تحول دیجیتال با استراتژی‌های چند ساله گره خورده‌اند. مدیران ارشد اطلاعات در اولین مرحله با همکاری دیگر مدیران بررسی می‌کنند که چطور می‌توان از تکنولوژی برای پاسخ به تغییرات دیجیتالی استفاده کرد. سپس استراتژی تجاری بلندمدتی ایجاد می‌شود که از تکنولوژی برای رسیدن به اهداف کمک می‌گیرد.

مشکل بسیاری از این استراتژی‌های بلند این است که به ثمر رسیدن‌شان زمان زیادی را می‌طلبد. اقدامات انجام گرفته شاید برای ساخت پروژه‌های دیجیتال سازی از جمله حرکت سیستم‌ها به ابر و ایجاد کانال‌های دیجیتال برای بازار مفید باشند، اما وقتی پای تحول کامل دیجیتال برای پشتیبانی از مدل‌های اجرایی جدید در میان باشد سرعت به شکل چشمگیری کاهش می‌یابد.

در عصری که سیلی از رقبای دیجیتالی هرروز به بخش‌های مختلف ورود می‌کنند، استراتژی‌های چندساله سرعت لازم را ندارند. چالش‌های گذشته از جمله مواجهه با همه‌گیری جهانی، تنش‌های ژئوپلیتیک و فشار‌های اقتصاد کلان نشان داده است که انعطاف‌پذیری و سرعت، قابلیت‌های مهم استراتژی‌های مدرن دیجیتال به حساب می‌آیند.

به گفته مک‌کینزی، فقط چند ماه پس از همه‌گیری استفاده از تکنولوژی‌های دیجیتال در بیشتر شرکت‌ها سه تا هفت سال جلو افتاد. چنین شتاب و سرعت اثر ماندگاری دارد. این شرکت مشاوره می‌گوید، آنچه چهار تا پنج سال پیش بهترین سرعت تحول برای یک کسب‌وکار به حساب می‌آمد امروزه آهسته محسوب می‌شود.

ضرورت افزایش سرعت بر رویکرد موجود نسبت به استراتژی‌های تحول دیجیتال نیز تاثیر گذاشته است. هیات‌مدیره به جای اینکه درمورد برنامه‌های پنج ساله صحبت کند، حالا خواستار پیشرفت فوری است. چنین تحولی باعث شده تا بسیاری از سازمان‌ها به یک سازوکار چابک و جدید دست پیدا کنند.

رابطه بین تحول چابک و تحول دیجیتال چیست؟

تحول دیجیتال به همان اندازه که به استفاده از تکنولوژی جدید توجه دارد، طرحی است برای تثبیت یک برنامه درست فرهنگی در سازمان. درنتیجه‌ی دیجیتال سازی، سازمان‌ها باید خیلی سریع نیاز‌های تجاری و راه رسیدن به آن را مشخص کنند. از نگاه بسیاری از مدیران، بهترین راه رسیدن به این پاسخ‌ها استفاده از روش‌های چابک است.

عبارت مدیریت چابک (Agile) به حوزه توسعه نرم‌افزار برمی‌گردد، اما مجله هاروارد بیزینس ریویو معتقد است که گستره این سبک مدیریتی از تولید و توسعه محصول فراتر رفته. با اینکه در تمام سازمان‌ها نمی‌توان چابکی را به یک شکل واحد ایجاد کرد، اما اصول پایه آن-یعنی تصمیم‌گیری نامتمرکز، تیم‌های میان سازمانی و تقویت بین تیمی-احتمالا برای بیشتر رهبران تجاری قابل استفاده است.

رهبران باتجربه دیجیتالی می‌گویند یکی از فواید اصلی رویکرد چابک، فرهنگ آن است. کارکنان IT و متخصصان اجرایی، با فعالیت در گروه‌های کوچک میان سازمانی برای بررسی چالش‌ها و ارائه راه‌حل با سرعت بالایی مساله را بررسی می‌کنند و خدمات و سیستم‌های دیجیتال را برای رفع آن به کار می‌گیرند.

تحول دیجیتال چگونه از گذار به کار ترکیبی حمایت می‌کند؟

شرکت‌ها تا همین امروز هم سرمایه زیادی را صرف ابر و تکنولوژی‌های همکاری کرده‌اند. این خدمات در سال‌های پیش‌رو که سازمان‌ها به دنبال راهکاری برای حمایت از کار ترکیبی کارکنان در خانه و داخل اداره هستند، نقش حیاتی خواهند داشت.

شواهد فعلی نشان می‌دهد که مدیریت این تحول به هیچ عنوان ساده نیست. در حالی که متخصصان حالا به کار از خانه خو گرفته‌اند-و تحقیقات به افزایش بازدهی آنها اشاره می‌کند-اما مدیران علاقه‌ای به جدایی آنها از دفتر مرکزی شرکت ندارند. بنابراین در راستای موفقیت باید حد وسطی از این دو رویکرد را به اجرا گذاشت.

از این رو مدیران باید برای ادامه کار ترکیبی در آینده بخشی از سرمایه تحول دیجیتال را به تکنولوژی‌های همین حوزه اختصاص دهند. گارتنر پیش‌بینی کرده که میزان مخارج جهانی ابر عمومی از ۴۱۰.۹ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۱ با رشد ۲۰.۴ درصدی به ۴۹۳.۷ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ می‌رسد.

چه کسی مسئولیت تحول دیجیتالی را برعهده دارد؟

مدیران ارشد اطلاعات به عنوان حافظان قدیمی سرمایه‌گذاری در بخش تکنولوژی نقش مهمی در پروژه‌های تحول دیجیتال دارند. با این حال دیگر بخش‌های مدیریتی نقش به‌سزایی در مدیریت تحول دیجیتال خواهند داشت و فشار تغییر باعث شده تا کلاس تخصصی دیگری در سطح مدیریتی شکل گیرد که از آن به عنوان مدیران ارشد دیجیتال (CDO) یاد می‌شود.

شرکت‌های تحلیل‌کننده بازار در ابتدا معتقد بودند CDOها در واقع به نقش مدیران ارشد اطلاعات در شرکت‌ها پایان می‌دهند. اولین بار گارتنر ادعا کرد که یک چهارم کسب‌وکارها تا سال ۲۰۱۵ رئیس دیجیتال خواهند داشت و IDC نیز پیش‌بینی کرده بود که مدیران ارشد دیجیتال تا سال ۲۰۲۰ جایگزین ۶۰ درصد از مدیران ارشد اطلاعات خواهند شد. اما حالا مشخص شده که چنین پیش‌بینی‌هایی فاصله زیادی با واقعیت دارد.

با این حال نمی‌توان نقش روزافزون متخصصان تجاری در تصمیمات خرید IT را نادیده گرفت. به جای اینکه بخش IT سازمان به خرید سیستم‌های مورد نیاز بپردازد، سازمان‌های مدرن افراد مختلفی را به شناسایی مشکلات مهم و سپس تصمیم‌گیری درمورد راه‌حل-یا خرید تجهیزات برای آن-اختصاص داده‌اند.

رایانش ابری باعث شده تا متخصصان هر بخشی به راحتی بتوانند خدمات IT مورد نیاز خود را خریداری کنند. در صورت تغییر نیاز هم متخصصان می‌توانند گستره آن را کاهش یا افزایش دهند-نیازی هم به یک تیم تخصصی تکنولوژی نیست.

اما در بحث تحول دیجیتالی نقش مدیران ارشد اطلاعات همچنان اهمیت بالایی دارد. در حالی که کارکنان اجرایی کسب‌وکار در خرید تجهیزات دیجیتال به صورت مجزا با مشکلی مواجه نمی‌شوند، اما این مدیران ارشد اطلاعاتی هستند که در زمینه سیستم‌ها و خدمات یکپارچه تجربه دارند. یک تحول دیجیتال کارآمد معمولا نیازمند همکاری نزدیک CIOها و همکاران بخش اجرایی است.

در حالی که شرکت‌ها در تلاش هستند تا فواید بیشتری را از پروژه‌های تحول دیجیتال فعلی استخراج کنند، تمرکز آنها روی توانمندی‌های رهبری مدیران ارشد اطلاعات نیز بیشتر شده است-که یعنی ارتباط بین این دسته از مدیران و دیگر بخش‌های مدیریتی تقویت می‌شود.

ریچارد کمبریج، مدیر ارشد اطلاعات شرکت بوتس (Boots UK)، می‌گوید مدیران تکنولوژی باید به دقت مراقب گام بعدی خود باشند: «برای من گام بعدی تبدیل شدن به یک عامل تحول است-این از نظر من فردی است که در کنار کمیته مدیریت قرار گیرد، چیزهایی که برای تحول کسب‌وکار  نیاز است را بررسی کند و نقش دیجیتال برای سرعت بخشیدن به این مسیر را آنهم با بهره‌وری بیشتر، امن‌تر و درآمد بیشتر، مشخص کند.»

دیجیتال ترنسفورمیشن چه زمانی متوقف می‌شود؟

توقفی در کار نیست. بسیاری به‌اشتباه تحول دیجیتال را پروژه‌ای با مرزبندی‌های مشخص و سخت تلقی می‌کنند. شرکت تحقیقاتی فارستر (Forrester) می‌گوید، تحول واقعی نه یک مقصد بلکه یک مسیر است. با این حال تحول دیجیتال همچنان مفهوم تغییرپذیری است که ارزش‌آفرینی برای کسب‌وکار و مشتریان به روش‌های جدید-و شاید غیرمنتظره- را در بر می‌گیرد.

همانطور که تحول دیجیتال همواره در حال تغییر است، عناصر آن هم دائما تغییر می‌کنند. در حال حاضر بیشتر تحولات تجاری به استفاده از داده ختم می‌شوند که از آن جمله می‌توان به تحلیل، اینترنت اشیا، هوش مصنوعی یا یادگیری ماشینی اشاره کرد. درنتیجه می‌توان گفت که هرچه تحول دیجیتال بیشتر تکامل یابد، نقش تغییرات داده‌محور هم بیشتر می‌شود.

بنابراین شکل و شمایل تحول دیجیتال همواره در حال دگردیسی است، یعنی تعریف دیجیتال‌سازی همچنان از پیچیدگی زیادی برخوردار است و جای بحث بسیار دارد. اما می‌توان مطمئن بود که چنین تحولی-به هر شکل و شمایلی که تصورش کنید-ماندگار خواهد شد و متخصصان IT و همتایان تجاریشان باید یک استراتژی پایدار را برای گام برداشتن در مسیر تغییر تهیه کنند.

منبع: ZDNet