ترس پلتفرم‌های سلامت آنلاین از ایجاد انحصار توسط دولت

به گزارش پیوست، سعید طاهری، مدیرعامل دکتر نکست، علت رشد استفاده از نسخه‌نویسی الکترونیکی را مربوط به اجبار وزارت بهداشت می‌داند و در این باره می‌گوید: آذر و دی ماه سال ۱۴۰۰ موضوع اجباری شدن استفاده از نسخ الکترونیکی اجرایی شد. وزارت بهداشت ۶ ماه پیش از آن، به مراکز دولتی و خصوصی و بیمه‌ها اعلام کرد که اگر برای بیماری نسخه الکترونیکی نوشته نشود، بیمه مبلغی برای آن پرداخت نمی‌کند این موضوع مبنای قانونی داشت یعنی در قانون بودجه ۱۴۰۱ این موضوع دیده شده بود و بیمه‌ها موظف شده بودند که زیرساخت الکترونیکی مورد نیاز را فراهم کنند. دکتر نکست از تیر ماه سال ۱۳۹۹ فعال بود اما زمانی که این اجباری شدن عملی شد با جهش بسیار بزرگی را در تعداد کاربران خود مواجه شدیم. در عرض یکی دو ماه شاهد رشد‌های ۲۰۰، ۳۰۰ درصدی بودیم. پس از آن به صورت ماهیانه رشد‌های ۲۰ و ۳۰ درصدی تجربه کردیم و سپس نرخ رشد کاهش یافت. امروزه رشد تعداد کاربران شیب ثابتی به خود گرفته است.

طاهری با بیان این که «این ۹۰ درصد، ۹۰ درصد تمامی ویزیت‌ها در تمامی نقاط کشور نیستند» گفت: ویزیت‌های خانه بهداشت در زیرساخت سپاس وزارت بهداشت ثبت می‌شود و این سامانه هنوز با زیرساخت بیمه اتصال برقرار نکرده است. علاوه بر این،  ویزیت‌هایی که در بخش‌های روستایی روی بیمه سلامت انجام می‌شوند، به صورت الکترونیکی ثبت نمی‌شوند.

به گفته مدیرعامل دکتر نکست، بیش از  ۷۰ درصد نسخ بیمه‌های تامین اجتماعی و سلامت به صورت الکترونیکی نوشته می‌شود.

الکترونیکی شدن برخی نسخه‌ها در مقصد داروخانه غیرقانونی است

او معتقد است بسیاری از پزشکانی که در روز تعداد بیماران زیادی را ویزیت می‌کنند، نسخه و کد ملی بیمار را روی کاغذ می‌نویسند و نسخه در مقصد داروخانه الکترونیکی می‌شود و احتمالا این آمار ۹۰ درصد با احتساب حالت دوم است.

طاهری در پاسخ به سوالی درباره این که آیا هزینه نسخه‌ای که در داروخانه الکترونیکی می‌شود هم توسط بیمه پرداخت می‌شود گفت: در حال حاضر، هزینه نسخی که در داروخانه الکترونیکی می‌شود، توسط بیمه پرداخت می‌شود اما قانونی نیست. مطابق قانون، نسخه الکترونیکی باید از مبدا پزشک نوشته شود چون داروخانه یا دارد نسخه را از طریق اکانت فرد دیگری وارد سامانه می‌کند که غیرقانونی است یا به آنها اجازه داده شده که ۱۰ الی ۲۰ درصد نسخ را به این شیوه ثبت کنند. ممکن است این عدد در شهرهای بزرگ بیشتر باشد.

مدیرعامل دکتر نکست ادامه داد: در سال ۱۴۰۱ ماهیانه نزدیک ۲ میلیون نسخه الکترونیکی صادر شده که ۳۰ درصد آن مربوط به بیمه سلامت بوده است. از سوی دیگر، ۷۰ درصد تراکنش‌های ما مربوط به بخش خصوصی است.

یک تراکنش با پزشک می‌تواند چندین نسخه‌الکترونیکی تولید کند

شاهین طبری، مدیرعامل مداریو، معتقد است هر بار نسخه‌نویسی می‌تواند چندین نسخه الکترونیکی دیگر تولید کند و بنابراین باید دیدگاه عموم راجع به نسخه‌نویسی الکترونیکی تغییر کند.

او می‌گوید: مقوله نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی باید از هم تفکیک شوند. زمانی که یک درمانگر با توجه به قوانین بتواند اقدام درمانی کند، می‌تواند نسخه صادر کند. این افراد نسخه‌نویسی می‌کنند و بعد در مراکز مختلف مانند فیزیوتراپی، آزمایشگاه، داروخانه نسخه‌پیچی انجام می‌شود. ما تصور می‌کنیم که وقتی گفته می‌شود ۹۰ درصد نسخ، الکترونیکی است یعنی از میان یک میلیون مراجعه به پزشکان مختلف، فقط ده درصد پزشکان نسخه کاغذی نوشته‌اند. این ذهنیت اشتباه است. ممکن است فردی به پزشک مراجعه کند و پزشک برای او نسخه‌ای شامل دارو، آزمایش خون و تصویربرداری بنویسد. باید بدانیم این مجموعه تجویز‌ها، یک نسخه نیست بلکه سه نسخه محسوب می‌شود.

طبری ادامه می‌دهد: البته بیمه‌های مختلف رویکردهای متفاوتی دارند مثلا بیمه تامین اجتماعی این مجموعه ذکر شده را سه نسخه در نظر می‌گیرد و بیمه سلامت عملا طی یک نسخه آن را از پزشک دریافت می‌‌کند و بعد آن را به سه قسمت تقسیم می‌کند. پس از صدور نسخه، بیمار درمان را آغاز می‌‌کند. اگر به داروخانه‌ای مراجعه کند که فقط بخشی از داروهای تجویز شده را دارد و برای تامین بخشی دیگر باید به داروخانه متفاوتی مراجعه کند، دو نسخه‌پیچی رخ می‌دهد. یعنی با نوشتن یک نسخه توسط پزشک، پنج نسخه الکترونیکی داریم. یک نسخه‌پیچی هم در مرکز تصویربرداری رخ می‌دهد و بعد با مراجعه به آزمایشگاه و با در نظر گرفتن این که همه آزمایش‌ها توسط همان آزمایشگاه انجام شود، نسخه‌پیچی دیگری انجام می‌شود. در واقع یک تراکنش با پزشک، هفت نسخه الکترونیکی تولید کرده است.

مدیرعامل مداریو با تاکید بر این که همه این تراکنش‌ها مربوط به خدمات و کالاهایی می‌شود که تحت پوشش بیمه هستند گفت: مجموعه‌ای از خدمات و داروها مانند برخی مکمل‌ها تحت پوشش بیمه نیستند. پزشک نمی‌تواند بخشی از نسخه را که شامل داروهای تحت پوشش بیمه است به صورت الکترونیکی ثبت کند و برخی دیگر را روی کاغذ بنویسد. تعداد زیادی از مکمل‌ها تحت پوشش بیمه نیستند اما باید در زیرساخت نسخه الکترونیکی پوشش داده می‌شدند علی رغم پیگیری‌های متعدد شرکت‌های دارویی و نماینده‌های آنها، این فرآیند به کندی، با تاخیر و به صورت ناقص در حال انجام است.

وزارت بهداشت آمار درستی درباره نسخ صادره در کل کشور ندارد

او با بیان این که معمولا وزارت بهداشت آمار درستی درباره نسخ صادره در کل کشور ندارد گفت: نهایتا برخی مراجع می‌توانند میزان مصرف دارو را ارزیابی کنند که مرجع خوبی برای سنجش نسخه‌های نوشته شده نیستند. ما تحقیقا دفترچه بیمه سلامت و تامین اجتماعی نداریم و ۱۰۰ درصد نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی فعلی در پلتفرم‌های سلامت دولتی و خصوصی انجام می‌شود. حدود ۳۰ درصد این بازار در دست پلتفرم‌‌های خصوصی و مابقی در اختیار سامانه‌های دولتی است. به نظر من در زمینه آموزش نسخه‌نویسی الکترونیکی، اوضاع برعکس است یعنی حدود ۲۰ الی ۳۰ درصد توسط بخش دولتی انجام شده و مابقی به وسیله بخش خصوصی به پزشکان آموزش داده شده است.

طبری با انتقاد از عملکرد سامانه‌های سازمان‌های بیمه‌گر گفت: یک قانون بالادستی وجود دارد که نه تنها بیمه بلکه شهرداری‌ها، ثبت‌احوال و نهادهای مختلف را الزام می‌کند که API و سرویس به بخش خصوصی ارائه و در صورت نیاز آن‌ها را آزمایش کنند. بر اساس این قانون، نهادهای مختلف باید اجازه دهند بخش خصوصی خدمات ارائه کند. مطابق همین قانون، بیمه‌ها زیرساخت‌ها را فراهم کردند اما بارها ددلاین گذاشتند که کنسول خود را می‌بندیم و به بخش خصوصی کمک می‌کنیم اما با گذشت زمان، بخش خصوصی بیشتر ایزوله شده است. در حال حاضر، بخش خصوصی درآمدی از این طریق ندارد.

پزشکان را از بخش خصوصی ترساند‌ه‌اند

مدیرعامل مداریو ادامه داد: قرار بود که کنسول‌های سازمان‌های بیمه‌گر کنار روند اما در حال حاضر قابلیت‌هایی به کنسول‌ها داده شده که به بخش خصوصی داده نشده است. یعنی بخش خصوصی نمی‌تواند امکاناتی که سامانه‌های بیمه‌ها برای خود فراهم کرده‌اند را ارائه دهد. به نظر من این موضوعات در کل به ضرر نسخه الکترونیکی در کشور است چون وظیفه سازمان بیمه‌ای یا یک نهاد بالادستی ارائه خدمت به مجموعه پزشکان و داروخانه‌ها نیست وظیفه آن این است که مطمئن باشد دیتای درست در مکان درست منتقل یا نگهداری می‌شود اما در واقعیت دوستان این عرصه را رها نمی‌‌کنند و دکترین درستی نیز ندارند. این رویه با محافظه‌کاری به سمتی در حرکت است که فکر می‌‌کنم به زودی حضور بخش خصوصی در زمینه نسخه‌نویسی الکترونیکی منتفی شود.

او در پاسخ به پرسشی درباره چرایی استقبال پزشکان از سامانه‌های سازمان‌های بیمه‌گر گفت: پزشکان را با طرق مختلف از بخش خصوصی ترسانده‌اند یا برخی افراد در مرکز تماس‌های بیمه‌ها گفته‌اند اگر پزشکان در کنسول نسخه را ثبت کنند، پول را زودتر دریافت می‌کنند.

کیفیت نسخه‌نویسی الکترونیکی بسیار پایین است

مهرشاد تیموری، هم‌بنیانگذار و مدیرعامل پلتفرم بقراط معتقد است آمار و ارقام اعلام شده از سوی وزارت بهداشت درباره رشد نسخه‌نویسی الکترونیکی دور از ذهن نیست اما آن چه مهم است، کیفیت صدور نسخه الکترونیکی‌ است.

او می‌گوید: به نظر من کیفیت این فرآیند بسیار پایین است و وزارت بهداشت تسلطی بر نسخه الکترونیکی ندارد. سه سامانه تامین اجتماعی، بیمه سلامت و بیمه نیروهای مسلح مشغول اجرایی کردن نسخه‌نویسی الکترونیکی هستند. بیمه سلامت و بیمه تامین اجتماعی دو مجموعه کاملا متفاوت هستند کدینگ داروها و آزمایش‌های سامانه‌های طراحی شده توسط این دو سازمان متفاوت است. نحوه اجرای نسخه‌نویسی الکترونیکی در این سامانه‌ها کاملا با یکدیگر فرق دارند. نهایتا دود قطعی‌های مکرری که ممکن است برای این سامانه‌ها پیش بیاید و آپدیت‌های ناگهانی آن‌ها به چشم پلتفرم‌های خصوصی می‌رود به همین دلیل شاید ۹۰ درصد نسخه‌ها به صورت الکترونیکی نوشته شود اما کیفیت آن‌ها اصلا قابل قبول نیست.

هم‌بنیانگذار بقراط افزود: مثلا ساعت دوازده شب سازمان تامین اجتماعی یا بیمه سلامت تصمیم می‌گیرند که کدینگ برخی داروها تغییر کند. پزشکانی که از پلتفرم‌های خصوصی استفاده می‌کنند هنگام تجویز داروهایی که کدینگ آن‌ها تغییر یافته است، با خطا روبرو می‌شوند چون تغییرات اعمال شده به پلتفرم‌های خصوصی اعلام نمی‌شود.

تیموی درباره یکی از مشکلاتی که با آن بسیار مواجه می‌شوند گفت: یکی از مشکلات این است که پزشکان با داروها یا آزمایش‌هایی سروکار دارند که در سامانه بیمه سلامت وجود دارد و در سامانه تامین اجتماعی نیست و یا بالعکس و یا پیش آمده که نام یک فرد با کد ملی مخصوصی در سامانه بیمه سلامت متفاوت از اسمی است که در سامانه بیمه تامین اجتماعی ثبت شده است. مشکلی که همواره وجود دارد این است که نماینده شرکت‌های بیمه‌ای در شهرهای مختلف همکاری لازم را با پلتفرم خصوصی ندارند. بارها مواردی پیش آمده که پزشک با نماینده سازمان بیمه‌گر تماس گرفته و مشکلی را اعلام کرده است. در چنین شرایطی هنگامی که نماینده سازمان بیمه‌گر، متوجه شده که پزشک از پلتفرم خصوصی استفاده می‌‌کند پاسخ او را نمی‌دهند.

سهم ناچیز پلتفرم‌های سلامت بخش خصوصی از بازار نسخه‌نویسی الکترونیکی

مدیرعامل بقراط با انتقاد از حضور سامانه‌های سازمان‌های بیمه‌گر در فرآیند نسخه‌نویسی الکترونیکی و با بیان این که مجموع نسخه‌های الکترونیکی ثبت شده در سامانه‌های خصوصی کمتر از ۱۰ درصد کل نسخ الکترونیکی است گفت: ما طی ۲ سال گذشته دائما با بیمه‌ها و وزارت بهداشت جلسه داشتیم و به آنها اعلام کردیم که اگر می‌خواهید سامانه‌های خصوصی نسخه‌نویسی الکترونیکی را پیاده کنید، سامانه‌های بیمه‌ها باید از این بازی خارج شوند. نه تنها چنین کاری نمی‌کنند بلکه روی بهبود UX و UI آن بیشتر کار می‌‌کنند. آنها به سامانه‌های خود فیچر‌هایی اضافه می‌کنند که دستورالعمل آن را به ما نمی‌دهند. با این وضعیت، پزشکی که دارد از پلتفرم بخش خصوصی استفاده می‌کند تصور می‌کند ما کوتاهی کرده‌ایم.

او در بخش پایانی سخنان خود با اشاره به تاثیر اختلال در اینترنت بر فعالیت این پلتفرم حوزه سلامت گفت: محدودیت‌های اینترنت که پایان شهریور ماه آغاز شده بود و قطعی اینترنت در روز کنکور باعث ایجاد یک آشفتگی شدید در فعالیت بقراط شد. براساس آماری که ما در یک بازه زمانی یک ماهه داریم، در ماهی که کنکور برگزار شد، بین ۶ تا ۱۶ درصد کاهش ثبت نسخه را تجربه کردیم. البته در این بازه به دلیل شرایط کشور مشکل قطعی و کندی نیز داشتیم.