تورم، مالیات و BNPL متهمان روند کاهشی رشد تراکنش‌های مالی مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد: وضعیت پرداخت دیجیتال بد است

کاظم دهقان، مدیرعامل شاپرک، در نشستی با عنوان «وضعیت پرداخت دیجیتال ایران و جایگاه نوآوری در اکوسیستم پرداخت» که در حاشیه نهمین همایش سالانه بانکداری الکترونیکی و نظام پرداخت برگزار شد، درباره ادعای دبیر نشست درباره افت تراکنش ابزار پذیرش موبایلی و رشد مجموع تراکنش‌های همه کانال‌ها گفت: فکر می‌کنم تراکنش‌های موبایلی رشد داشته است. روی بخش تراکنش‌ها اینترنت تا حدی افت داشتیم که آن نیز بحث فنی دارد. در یک سال مالی گذشته تعداد تراکنش‌های ما حدود ۱۳.۵ درصد رشد کرده و این در مقابل ۲۲ درصد رشد تراکنش‌ها در سال مالی گذشته است، تقریبا ۸ درصد کاهش در رشد به دلایل مختلف ایجاد شده است.

دهقان با بیان این که «پرداخت موبایلی در کشور محدود به USSD می‌شود» گفت: ما در مورد بحث هشت درصد اختلاف تراکنش‌های مالی در کانال‌ها، تحلیل‌های مختلفی داریم. برای فهم این موضوع، می‌توان به مباحث مالیاتی اشاره کرد که مردم را به سمت کارت‌به‌کارت سوق داد. محدودیت سقف پرداخت، دامنه تراکنش را محدود می‌کند و تورم باعث می‌شود بخشی از پرداخت از این شبکه خارج شود. سرویس‌های BNPL نیز می‌تواند دلیلی بر افت این تراکنش‌ها باشد.

مدیرعامل شاپرک ادامه داد: کرونا تراکنش‌ها را افزایشی کرد. از سوی دیگر، ما نرخ تورمی را در کشور شاهد هستیم که طبق آمارهای رسمی ۴۶ درصد است و فاصله آن تا ۲۴ درصد رشد مبلغ تراکنش‌ها یعنی قسمتی از تراکنش‌ها در حوزه‌های مصرف شده که از شبکه پرداخت خارج شده یا روی کارت به کارت متمرکز شده است. حدس می‌زنیم بخشی هم مرتبط به کاهش مصرف مردم در حوزه‌های مختلف بوده است.

دهقان درباره همسویی نظام پرداخت در ایران با مدل‌های جهانی گفت: آن چه در ایران وجود دارد تا حدود زیادی همسو با مدل‌های جهانی نیست و این موضوع به دلیل ماهیت خاص شکل‌گیری شبکه پرداخت در ایران است. مدل‌ها چه در سرویس چه در نظام‌ها با مدل‌های بین‌المللی متفاوت است. استانداردهای جهانی را نداریم. نوآوری این حوزه در سال‌های گذشته یا توسط بیزینس‌های مختلف بوده یا توسط سرویس‌دهنده‌های معطوف به فین‌تک‌ها شکل گرفته است هر چند که با منویات رگولاتوری فاصله داشته‌اند یا قوانین سفت و سخت این حوزه نتوانسته با فین‌تک‌ها همراهی کند.

او با بیان این که نقش رگولاتور در توسعه کسب‌وکار بسیار مهم بوده است گفت: ما یک گذاری را از تنظیم‌گری‌های جدی به خودتنظیم‌گری در جهان داشته‌ایم و اگر بخواهیم برای ایران نیز همین وضعیت را متصور شویم باید محدودیت‌های بالاسری در این حوزه در کنار صیانت از مصرف‌کننده، در خدمت توسعه کسب‌وکار قرار گیرد.

مسیح مشهدی تفرشی، مدیرعامل شرکت پرداخت الکترونیک پاسارگاد، با بیان این که «وضعیت پرداخت دیجیتال بد است» گفت: با برگزاری سمینار نمی‌توان وضعیت اکوسیستم دیجیتالی کشور را بهبود دهیم. نمی‌توانیم هر سال آرزوهایمان را در سمینارها و نشست‌ها فریاد بزنیم و سال آینده دوباره با همان وضعیت پیشین مواجه باشیم.

مشهدی تفرشی ادامه داد: جریان سال‌های آخر و رفتار حاکمیت نشان داده توجه ما به نوآوری در حوزه پرداخت، خیلی رشد‌ کرده و تسهیلات بسیار زیادی داده شده است. پارک‌های علم و فناوری شکل گرفته و استارت‌آپ‌های زیادی بنا شده‌اند. حدود ۹۰ درصد خانوارها دسترسی به اینترنت دارند. خرید دیجیتالی و فرهنگ استفاده از اینترنت به شدت افزایش یافته است و کیفیت و قیمت خریدهای اینترنتی افزایش یافت. خروج دلار برای خرید سخت‌افزارها افزایش یافت. اما هر چه تسهیلات دادیم و میزان نفوذ اینترنت افزایش یافته، پوز‌های غیردیجیتال افزایش داشته است.

روش تنظیم‌گری حاکمیت، دخالت در همه چیز است

صادق فرامرزی، دبیر سازمان نظام صنفی تهران در بخش دیگری از این نشست با بیان این که فین‌تک‌ها یک خواسته مشترک از حاکمیت دارند گفت: خواسته فین‌تک‌ها این است که حاکمیت هیچ کاری برای آن‌ها نکند. حاکمیت به دلایلی روشی از نظارت و تنظیم‌گری را اختیار کرده است که دخالت در همه چیز است. از مدل تشکیل شاپرک تا دیبا همینطور بوده است. حاکمیت همیشه علاقمند است ساختار تنظیم‌گری‌اش وسط باشد. در چنین شرایطی حرف زدن با حاکمیت شوخی است.

او ادامه داد: ارتباط میان فین‌تک‌ها و رگولاتور فرازونشیب دارد. ما دو مدل رگولاتوری در دنیا داریم یا رگولاتور تصمیم‌گیری‌های پسینی دارد و یا پیشینی. در ایران تصمیم‌گیری‌های رگولاتور پیشینی نیست. فین‌تک‌ها به دلیل ریسک‌پذیری بالا پیشرفت می‌کنند و بعد از این که از نقاط خاکستری قانون استفاده کردند، رگولاتور حالا می‌گوید باید قانون‌گذاری کند.

فرامرزی در پایان گفت: به شدت با تمایل به خروج فعالان فین‌تک مواجه‌ایم اما در حالت عادی فین‌تک‌ها نیاز به کلیات یک چارچوب دارند. این چارچوب باید کشسانی داشته باشد و حاکمیت از فضاهای خاکستری نترسد.

خروج مکانیزم پرداخت از کنترل شرکت‌های پرداخت

در بخش دیگری از این نشست، امیرحسین داودیان، معاون بانکداری شخصی بانک تجارت، در پاسخ به سوالی درباره آینده پرداخت‌های سریع در اکوسیستم داخلی و جایگاه نوآوری در اکوسیستم پرداخت گفت: در سال‌های گذشته پرداخت مبتنی بر دو حساب وابسته به داشتن دو حساب در یک یا دو بانک بوده است. نظام پرداخت با مقیاس گرفتن، حساب را از این ماجرا حذف کرد. مکانیزم پرداخت در دنیا و ایران دارد از دست شرکت‌های پرداخت خارج می‌شود و شرکت‌های پرداخت هم دیگر فقط شرکت‌های پرداخت نیستند. شرکت‌های پرداخت دارند کمک می‌کنند E-Commerce شکل بگیرد.

داودیان ادامه داد: شاید تبدیل شدن شرکت‌های پرداخت به شرکت‌هایی که اعتبارات را مدیریت می‌کنند حتی در وضعیت امروز کشور ما می‌تواند کمک‌کننده باشد اما یک مانع اساسی دارد که میراث شبکه پرداخت است و آن وابستگی به کارت و ابزارهای فیزیکی پرداخت است. این وابستگی هم در طرف عرضه هم در طرف تقاضا محدودیت‌هایی ایجاد می‌کند.

اولین چالش فین‌تک: قوانین و مقررات

احمد جعفری، مدیرعامل شرکت هلدینگ بهسازان فردا، در ادامه این نشست با مروری بر تاریخچه شکل‌گیری شبکه پرداخت گفت: تا سال‌ها کارتخوان‌ها حرف اول و آخر را می‌زدند. بحث فین‌تک‌ها طی سال‌های اخیر مطرح شد و در شرایط شیوع کرونا پرداخت‌های الکترونیکی رشد بسیاری کرد اما به اندازه کافی شرکت فین‌تک نداشتیم که فرهنگ خرید مجازی را جا بیاندازد.

جعفری ادامه داد: ما هنوز تراکنش موبایلی را به رسمیت نشناخته‌ایم. هنوز کد USSD را تراکنش موبایلی می‌دانیم. ما در حوزه فین‌تک عقب هستیم. اولین چالش ما قوانین و مقررات است باید استاندارد تعریف شود. باید فین‌تک‌ها بدانند که وقتی حرکت کنند به چه نقطه‌ای می‌رسند.

به گفته او کامل نبودن قوانین و مقررات باعث می‌شود سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک انجام نشود.