چگونه به نظام مالیاتی کشور شفافیت تزریق کنیم؟

چندین سال پیش ۱۳۷۰ توفيق این را داشتم در شرکت داده‌پردازی ایران مسئولیت فنی پروژه اطلاعات مالیاتی کشور را عهده‌دار شوم و طی چند سال با مفاهیم مالیاتی و نقش آن در عدالت اقتصادی در کشور آشنا شدم. در آن سال‌ها گزارشی برای مکانیزه کردن تمام فعالیت‌های مالیاتی در کشور ارائه شد. یکی از سامانه‌های پیشنهادی سامانه‌ای بود به نام «سامانه بینش رسیدگی». با بررسی‌هایی که انجام دادم با پیدایش مفاهیمی مانند رایانه ارادی (Autonomic Computing)، رایانه شناختی (Cognitive Computing) و سامانه‌های حکمت‌مدار (Wisdom Systems)، مطالب مطروح در آن هنوز تازه است، لذا با تغییراتی در آن مجدداً ارائه می‌‌شود. یکی از نقش های مهم نظام مالیاتی «عدالت مالیاتی» است و این یعنی مالیات به تناسب درآمد واقعی اشخاص محاسبه و دریافت شود و بتوان با ضرایب درست مالیات فعالیت اقتصادی را در جهت مناسب گسترش داد. بررسی برخی از مفاهیم مالیاتی در نظام مالیاتی کشور تمامی فعالیت‌ها بر اساس مثلثی به نام مثلث مالیاتی است که در نخستین رأس آن «مؤدی (پرداخت‌کننده مالیات)»، در دومین رأس آن «منبع درآمدی» و در سومین رأس «کادر تشخیص» قرار گرفته‌اند ( شکل یک). این سه رأس در نظام مالیاتی کشور با هم در تعامل‌اند که این، روابط مالیاتی نامیده می‌شود. این روابط بدین شرح است: رابطه درآمد این رابطه بین مؤدی مالیاتی و منبع درآمدی است و چند به چند است؛ یعنی یک مؤدی می‌تواند از چند منبع درآمد داشته باشد؛ مانند حقوق، سهام، فروشگاه و غیره، و یک منبع می‌تواند متعلق به چند مؤدی باشد. در واقع در یکی چند نفر در یک فروشگاه، بنگاه یا سازمان شریک هستند و در حالت دیگر چند مؤدی در چند منبع مشارکت دارند. رابطه رسیدگی رابطه رسیدگی بین منبع و کادر تشخیص است و رابطه‌ای است یک‌به‌یک، در واقع هر منبع درآمدی در سازمان مالیاتی کشور دارای پرونده است و توسط ممیز رسیدگی می‌شود....