اکوسیستم کسب‌وکار ایران برای کارآفرینی اجتماعی مناسب نیست

به گزارش پیوست، پیاده از جمله استارت‌آپ‌های فعال در کشور است که از  زمان شروع فعالیت رسمی خود تا کنون پستی و بلندی‌های زیادی را پشت سر گذاشته است. استارت‌آپی که در سال ۹۴ به صورت رسمی به عنوان یک پلتفرم ارائه پیشنهاد‌های متنوع برای تفریح در شهر ، شروع به کار کرده، طی این سالها به دلایل مختلف تعدیل نیرو داشته و حتی دفتر کار جذابش در انقلاب را تعطیل و به فضای کار اشتراکی در زاویه کوچ کرده است. اما با همه اینها مدیرعامل پیاده در گفت‌وگوی اینستاگرامی خود با پیوست از برنامه‌های جدید برای برگرداندن «پیاده‌» به روزهای اوجش گفت و اینکه چگونه با به دست آوردن تجربه‌های گذشته می‌خواهد این شبکه به عنوان یک پلتفرم قدرتمند در حوزه کارآفرینی اجتماعی رشد کند.

معضلات برای یک برنامه تولید محتوای شهری

لنا وفایی، موسس و مدیرعامل شبکه پیاده در گفت‌وگوی خود با آرش برهمند، سردبیر ماهنامه پیوست از روند تغییرات فعالیت این استارت‌‌‌آپ در ۵ سال گذشته گفت و اینکه حیطه کاری این استارت‌آپ در زمان شروع تولید محتوای شهری که در آن مکان‌های متفاوت شهری معرفی می‌شد بوده و حالا هم با کمی تغییرات سیاست‌های کاری پیاده ادامه دارد.

او با بیان اینکه پس از گذشت یک سال از فعالیت پیاده اپلیکیشن آن نیز راه‌اندازی شد، مدل درآمد‌زایی اکثر اپلیکیشن‌های مکان‌محور را از طریق تبلیغات کسب‌وکار‌ها عنوان کرد و ادامه داد: «پس از مشکلاتی که برای اپلیکیشن‌های مشابه در ایران مانند کی‌ کجاست و… پیش آمد، ما چون قصد نداشتیم به علت داشتن یک جامعه مخاطب خوب، پیاده را تعطیل کنیم، استراتژی کاری خود را تغییر داده و به پلتفرم فروش تجربه با هدف بالابردن تنوع در بازار تفریح تبدیل شدیم.»

وفایی یکی از دلایل این تصمیم‌گیری را شناخت کافی از این بازار و نیازمندی‌هایش به دلیل ۴ سال فعالیت در تولید محتوا برای معرفی مکان‌های تفریحی عنوان کرد. البته او تاکید کرد که در ادامه اجرای این تصمیم هم به مشکل مواجه شده است او در این مورد گفت: «مسائل پیچیده زیادی بر سر راه این تصمیم بود. به عنوان مثال ما به‌عنوان یک استارت‌آپ با هزینه نسبتا زیاد وارد این بازار شدیم. تیم پیاده با ترکیب ۴۵ نفری روی تولید محتوا و بازاریابی برای این حوزه فعالیت داشت؛ اما استارت‌آپ‌هایی که مانند ما در آن مرحله قرار داشتند، باید با یک تیم کوچک‌تر کار می‌کردند که هم از لحاظ منابع مالی و هم از لحاظ چابک بودن به مشکل برنخورند.»

او ماهیت محصولی که برای فروش انتخاب شده بود را مشکل بعدی پیاده عنوان کرد و توضیح داد:‌ «بخش اصلی فعالیت پیاده روی معرفی کافه، رستوران، سینما، مکان‌های تفریحی و … بود. رفته‌رفته به دلیل شرایط اقتصادی بد رفتن به سمت این مکان‌ها از سبد خرید خانواده‌ها حذف شد. از سمت دیگر حالا هم که با کرونا روبه‌رو شده‌ایم نمی‌توانیم مکان‌هایی مانند موزه‌ یا دیگر مکانهای تفریحی و دیدنی را معرفی کنیم.»

پوست‌اندازی پیاده

بعد از قطعی سراسری اینترنت کسب‌وکارهای آنلاین زیادی با چالش توسعه فعالیتشان مواجه شدند که پیاده هم یکی از همین کسب‌وکارها بود. البته موسس پیاده تنها قطعی اینترنت را عامل بازایستادن این پلتفرم برای ادامه فعالیت نمی‌داند. وفایی شرایط جامعه، طراحی ساختار نادرست برای پیاده، در کنار عوامل دیگری مانند قطعی سراسری اینترنت در آبان ماه سال ۹۸ را از جمله اصلی‌ترین دلایلی عنوان کرد که باعث شد پیاده مسیر رشد در نظر گرفته شده برای آن را طی نکند. آنطور که او اعلام می‌کند بعد از دو تعدیل نیرو در آذر و دی ماه سال گذشته در نهایت تیم ۴۵ نفر آنها به یک تیم ۶ نفر تبدیل شد که در فضای کاری اشتراک زاویه برای ادامه مسیر مشغول به کار شدند. اما به نظر می‌رسد بعد از تصمیم برای شروع کار مجدد با یک تیم کوچکتر این بار کرونا توسعه این سرویس را با چالش مواجه کرد.

مدیرعامل استارت‌آپ پیاده در پاسخ به این سوال سردبیر ماهنامه پیوست که ادامه ماجرای این استارت‌آپ پس از شیوع کرونا به کجا رسیده است توضیح داد: «پس از شیوع کرونا ما حدود ۲ ماه تجربه‌های کاری و رشد سرویس را به‌صورت آنلاین تست کردیم؛ اما عملا نتوانستیم با پلتفرم‌های آموزشی موجود و شبکه‌های ارتباط زنده مثل لایو اینستاگرام رقابتی داشته باشیم. چرا که هم محصول ما جدید بود و هم آشنایی کمی با آن وجود داشت.» او هدف فعالیت پیاده را رشد و توسعه به واسطه حضور در جامعه عنوان کرد و گفت: « با توجه به این هدف و مشکلاتی که به وجود آمد، پس از چندین ماه تحقیق تصمیم گرفتیم تا شبکه پیاده را به وجود بیاوریم.»

موسس استارت‌اپ پیاده در مورد شبکه پیاده و علت شکل‌گیری آن اینطور توضیح داد:« اگر ما فرض کنیم که تولید محتوا در حوزه شهر یک بعد است که می‌تواند باعث رشد انسان‌ها شود، حیطه‌های دیگری هم وجود دارد که ما می‌توانیم از طریق تولید محتوا در توسعه فرهنگی در آن زمینه نقش داشته باشیم.» وفایی معتقد است بسیاری از اتفاقاتی ناخوشایندی که در جامعه می‌افتد بخاطر مسائل سیاسی یا اقتصادی نبوده و به دلیل مشکلات فرهنگی است.

نهایتا او هدف از ایجاد شبکه پیاده را ایجاد فضای گفت‌وگو در مورد همین مسائل عنوان کرد و ادامه داد: «در دو ماهی که از آغاز شکل جدید کار پیاده می‌گذرد، سعی می‌کنیم هر هفته یک ارزیابی کلی از بازخورد مخاطب داشته باشیم. در همین ارزیابی‌ها نیز متوجه شدیم که مخاطب ما در شبکه اینستاگرام، به محتواهای با موضوع آسیب‌های اجتماعی علاقه‌ای نشان نمی‌دهد و به همین دلیل تمرکز برای تولید این محتوا را روی شبکه‌ اجتماعی توییتر می‌گذاریم. همزمان با رشد و توسعه شبکه پیاده فعالیت ما نیز گسترده‌تر می‌شود. برای مثال تا یکی دو ماه آینده پادکست شبکه پیاده را با یک لاین محتوایی جداگانه راه‌اندازی خواهیم کرد.»

وفایی در پاسخ به این سوال که بخش عمده‌ای از فعالیت شما روی شبکه اجتماعی اینستاگرام متمرکز است، اگر این شبکه اجتماعی فیلتر شود چه برنامه‌ای دارید، گفت: «فعلا تمرکز ما روی اینستاگرام و توییتر است اما در ۳ ماه آینده به مرور شبکه‌های اجتماعی دیگر را مانند آپارات و یوتیوب فعال می‌کنیم تا بتوانیم این ریسک را کنترل کنیم.»

معضلات کارآفرینی اجتماعی

وفایی در ادامه هدف اصلی این مجموعه را توسعه فرهنگی و تاثیرگذاری روی مخاطب عنوان می‌کند اما معتقد است اینکه پیاده درحوزه کارآفرینی اجتماعی فعالیت می‌کند دلیل نمی‌شود تا نیازی به درآمد نداشته باشد.

او در همین رابطه توضیح داد: «ما حتی به این موضوع فکر کردیم که با توجه به نوع فعالیت‌مان، ساختار کسب‌وکار‌ را به سمت یک ساختار عام‌المنعفه پیش ببریم. اما در ایران خیلی سر این موضوع مشکل داریم. از طرفی خیلی سرمایه‌گذاران کمی هستند که حاضرند در این حیطه سرمایه‌گذاری کنند. از طرف دیگر به دلیل نگاه‌های غلطی که وجود دارد حتی ممکن است در بحث درآمدزایی هم به مشکل بخوریم.» به عقیده وفایی فعالیت عام‌المنفعه در ایران تنها به شکل خیریه شناخته می‌شود و این موضوع با ادامه حیاط استارت‌آپ‌های فعال در این زمینه در تناقض است.

موسس استارت‌آپ پیاده ادامه داد: «حوزه‌ای که ما در آن فعالیت می‌کنیم از جنس کارآفرینی اجتماعی است؛ اما به هرحال نمی‌تواند درآمدزایی نداشته باشد و طریق یک سری آدم تزریق مالی شود. متاسفانه دید درستی به کارآفرینی اجتماعی در کشور ما وجود ندارد و این موضوع باعث می‌شود آدم‌های کمتری به سمت این حوزه بیایند.»

سردبیر ماهنامه پیوست با اشاره به حبابی بودن یا شکننده‌بودن جنس کسب‌وکار پیاده این سوال را مطرح کرد که آیا در شرایط سخت کسب‌وکار تجارت الکترونیکی، پیاده شانسی برای ادامه حیات و ماندگاری در این بازار دارد؟

مدیرعامل استارت‌آپ پیاده نیز با ابراز امیدواری به ادامه حیاط این استارت‌آپ در پاسخ گفت: «شاید همه چیز به این سمت پیش می‌رود که استارت‌آپ پیاده ماندگار نیست. ولی ما یک بازه زمانی را در نظر داریم تا مشخص شود آیا می‌توان در این بازار با این شرایط تنها از طریق تبلیغات بر تولید محتوا ادامه داد یا خیر.»

وفایی در ادامه در مورد شرایط جامعه و فرصت‌های کمی که برای فعالیت استارت‌آپ‌هایی مانند پیاده شکل می‌گیرد توضیح داد: «جامعه به گونه‌ای است که انسان را به سمت رشد در نظام سرمایه‌داری حل می‌دهد؛ اما بخشی از این جامعه مانند آگاهی به شهر، توسعه فرهنگی، بهداشت و سلامت، معماری و غیره نیاز به توجه‌های بیشتری دارد.»

مدیرعامل پیاده در مورد گستره فعالیت این استارت‌آپ در شهر‌های مختلف توضیح داد: «حالا که در حوزه تولید محتوا فعالیت می‌کنیم، محتوای شهری را مختص تهران تولید می‌کنیم و فعلا قصد نداریم تا شهر‌های دیگر را پوشش دهیم؛ اما آن قسمت از فعالیت ما که در حوزه فرهنگی و اجتماعی است مخصوص تهران نیست و با مخاطبانی از کل کشور طرف هستیم.»

در حالی پیاده در چند ماه گذشته به دلایل مشکلاتی که وفایی از آن یاد می‌کند با تغییرات گسترده همراه شده که برخی از کاربران این سرویس از این تغییرات خشنود نیستند. وفایی که خودش از کاربران پیاده به عنوان ارزشمندترین دارایی‌های این شبکه یاد می‌کند در مورد برطرف کردن این مشکل گفت: «ما در یک سال گذشته در همین مورد با چالش مواجه بودیم. ۵ سال پیش ما یک مسیری را شروع کردیم و در مورد شهر حرف زدیم و حس می‌کنیم که در این مدت شهر رشد کرد و ما نیز در کنارش رشد کردیم؛ اما من به عنوان یک کارآفرین کم‌تجربه باید از مخاطبان‌مان عذرخواهی کنم. چراکه وقتی ما به یک مشکل بزرگ اقتصادی خوردیم، من نتوانستم درست مدیریت کنم و ارزش‌های پیاده را نگه دارم.» او در ادامه توضیح داد: «ما مجبور شدیم برای بقای تیم و برند، تغییراتی را اعمال کنیم که برای مخاطب جذاب نبود. حالا دیگر تهران آن تهران قدیم نیست و مشکلات زیادی مانند همین کرونا وجود دارد که اجازه نمی‌دهد ما همانند قبل به فعالیت خود ادامه دهیم.»

معضلات کاری زنان در فضای کسب‌‌وکار ایران

بخش دیگری از این گفت‌وگو به حضور کمر‌نگ زنان نسبت به مردان در محیط‌های کارآفرینی اختصاص یافت مدیرعامل پیاده در این گفت‌وگو، علت اصلی حضور کمتر زنان در این عرصه را اعتماد کمتر جامعه به زنان و در نتیجه فرصت‌های ایجاد شده کمتر برای آنان عنوان کرد و گفت: «جامعه، در هر زمینه‌ای حتی زنانه‌ترین حرفه‌ها، اعتماد کمتری به زنان دارد. این اعتماد اجتماعی کمتر، باعث شده تا فرصت‌های کمتری هم در اختیار زنان قرار بگیرد.»

او با اشاره به یک برهه از زمان که اصلا جامعه حضور زنان را نمی‌پذیرفت ادامه داد:‌ «از وقتی که زنان خواستند در جامعه حضور داشته باشند، آن پیشینه فرهنگی باعث ایجاد این اعتماد کمتر و فرصت‌های کمتر برای ما شد. از طرفی خود زنان نیز به‌دلیل شرایط اشتباهی که در آن قرار گرفته‌اند، ممکن است با قرارگیری در جایگاه درست، شناخت درستی از خود و توانایی‌هایشان نداشته باشند. این عدم شناخت کافی و عدم اعتمادبه‌نفس نیز شانس آن‌ها را برای موفقیت کمتر می‌کند.»

وفایی حضور زنان کارآفرین‌ را از جهت مناسب‌تر شدن محیط‌های کاری برای زنان مفید می‌داند و اعلام می‌کند که این حضور پررنگ باعث می‌شود تا فضای کار از حالت کامل به صورت مردانه خارج شود. همچنین  وفایی بالا بودن گزارش‌ها از آزار کلامی و جنسی در محیط کار را بی‌ارتباط با این موضوع می‌داند که حضور زنان در یک مجموعه کم است و در این مورد توضیح می‌دهد: «تجربه‌ای که ما در پیاده داشتیم این بود که فضای کاری ایجاد شده بود که همه با هم صمیمی و گرفتن ارتباط با همکاران راحت بود. وقتی ارتباط کاری بین افراد یک مجموعه راحت باشد، طبیعتا فضا به سمت تعرض یا آزار هم پیش نخواهد رفت مگر در موارد استثنایی که فردی از نظر روانی مشکل داشته باشد.» وفایی فرهنگ سازمانی را فاکتور مهمی در کاهش آزارهای کلامی و جنسی در محیط کار می‌داند و معتقد است این موضوع ربطی به داشتن رئیس مرد یا زن در یک کسب‌وکار ندارد.

برای مشاهده ویدئوهای شبانه‌های پیوست به لینک‌های‌ زیر مراجعه کنید:

لینک: شانزدهمین شبانه‌های پیوست با حضور لنا وفایی، موسس و مدیرعامل شبکه پیاده

لینک: پانزدهمین شبانه‌های پیوست با حضور محمدعلی یوسفی‌زاده، مدیرعامل آسیاتک

لینک: چهاردهمین شبانه‌های پیوست با حضور اشکان آرمندهی مدیرعامل دیوار

لینک: سیزدهمین شبانه‌های پیوست با حضور مهدی نایبی مدیرعامل الوپیک

لینک: دوازدهمین شبانه‌های پیوست با حضور حامد قنادپور، مدیرعامل شرکت ارتباط فردا

لینک: یازدهمین شبانه‌های پیوست با حضور محمدحسن شانه‌ساززاده، رئیس هیات مدیره گروه شاتل