دنیا تشنه اخبار مثبت است

از همان ابتدای شیوع کرونا این جمله را بارها شنیده‌اید: خود را در معرض اخبار منفی قرار ندهید. توصیه‌هایی از این دست بسیارند. ذهن انسان همواره تمایل بیشتری به دریافت اخبار منفی دارد مگر آنکه عامدانه آن را به سوی دیگری راهنمایی کنیم. چنانچه به طور مستمر در جریان اخبار منفی قرار بگیریم دچار آسیب‌های ماندگار در سلامت جسم و روان خواهیم شد. اما برای در امان ماندن آنهایی که مایل به پیگیری اخبار هستند از مصائب این امواج منفی چه راهکاری وجود دارد؟

در این یادداشت قصد ندارم به شما توصیه‌هایی در مورد کنترل ذهن سیستم عصبی و مدیریت اخبار منفی کنم. یا برایتان دلیل بیاورم که دنیا بیش از گذشته رو به قهقرا نیست. برای بسیاری از مردم در معرض اخبار قرار نگرفتن به هیچ وجه عملی نیست چراکه زندگی مدرن امروز ارتباط در هم تنیده‌ای با اخبار مختلف دارد.

متخصصان رسانه یکی از راه‌های از بین بردن یک خبر را تولید خبر دیگر می‌دانند. از این رو راه‌حل آرام کردن مخاطبان رسانه که تمایلی ندارند عادت خواندن اخبار منفی را ترک کنند تولید اخبار مثبت است. اگر مردم نه می‌خواهند و نه می‌توانند خواندن اخبار منفی را ترک کنند پس بگذارید از راه دیگری با آنها وارد مذاکره شویم. کافی است اخبار مثبت بیشتری تولید کنیم تا آنها بخوانند و آرام شوند. برای مثال غالب اخبار منفی مربوط به بیماری کرونا، به عنوان یک موضوع که همه دنیا با آن درگیر شده،‌ حول چند موضوع اصلی است:

• شهرها و کشورهای آلوده
• تعداد مبتلایان جدید و مرگ‌ومیر (بدون تاکید خاصی بر بهبودیافتگان)
• اخبار مرتبط با ضعف سیستم‌های بهداشتی در زمینه تشخیص (دوره نهفتگی)، درمان (دارو) و پیشگیری (واکسن)
• اخبار متناقض در مورد نرخ مرگ‌ومیر، شیوه‌های انتقال از طریق هوا، لزوم استفاده همگانی از ماسک، اثربخشی مواد مختلف برای ضدعفونی کردن دست‌ها یا اجسام و محیط
• آسیب‌های قرنطینه برای قشر کم‌درآمد و حمایت‌های غیرمتناسب دولت‌ها از مردم
• ورشکستگی کسب‌وکارهای بزرگ و کوچک، ضررهای چندصد میلیارد دلاری بزرگ‌ترین اقتصادهای جهان
• افزایش مصرف جهانی آب
• آلوده شدن فاضلاب‌ها به مواد شوینده با حجم بسیار گسترده و…

اما آیا اخبار در تمام این سرفصل‌ها کاملاً منفی و ناامیدکننده هستند؟ پاسخ قطعاً منفی است ولی آنچه رسانه‌ها و مردم به سمتش سوق داده شده‌اند اخبار منفی است.

این البته جنبه‌های مختلف حکمرانی نیز دارد. اخبار منفی مردم را به همراهی با سیاستمداران برای اجرای بهتر تصمیمات کنترلی جمعی مانند قرنطینه و فاصله‌گذاری‌های فیزیکی در اجتماع سوق می‌دهد. سیاستمداران همواره مراقب‌اند تا رسانه‌ها بی‌خیالی و بی‌توجهی نسبت به موضوع بسیار حساس سلامت جمعی و همگانی را ترویج نکنند که این عاقبت بسیار هولناکی برای هر کشور و سیستم درمانی آن خواهد داشت. هرچند در کشور ما از ابتدا تلاش رسانه‌های جریان اصلی بر آن بود که از بزرگنمایی پرهیز شود و تنها واقعیت بر اساس آمارهای دقیق به مردم گفته شود.

اما در این بین آنها که تمام پروتکل‌ها و فرامین بهداشتی را رعایت کرده‌اند و تا حد ممکن در منزل خود را حبس کرده‌اند چه؟ آنها که می‌خواهند در جریان اخبار و تلاش‌های جهان برای عبور از این بحران باشند در جریان تمام تلاش‌ها قرار نمی‌گیرند. رسانه‌ها خوراک مناسبی برای امیدبخشی به این طیف گسترده از افراد جامعه تولید نمی‌کنند.

راهکار صحیح، تولید اخبار و محتواهای سالم و مثبت است. محتواهای آرامش‌بخش و البته نه از جنس «همه چیز خوب است!» محتواهایی که با مطالعه آنها مخاطب به سطحی از آرامش دست پیدا کند تا هم نیازمندی‌اش به رصد لحظه‌ای اخبار بیماری رفع شود و هم حال او خوب باشد.

سوال اینجاست که آیا در کشاکش این جدال مرگبار، اخبار مثبت و سالم قابل اعتنا هم تولید می‌شود که بشود با آنها آرامش تولید کرد؟

البته اخبار مثبت مانند اخبار منفی آن‌قدر پرتعداد تولید نمی‌شوند اما بله؛ همچنین برای استخراج این اخبار از دل اخبار منفی نیاز به تحلیل و استمرار در دریافت آمار و صداقت و دقت در ارائه اطلاعات است.

برای مثال اگر در کنار نمودارهای ابتلا و مرگ‌ومیر روزانه و لحظه‌ای آنلاین و آفلاین که انواع سایت‌ها و رسانه‌های جهان در حال تولید گسترده آن هستند چند نمودار تحلیلی روزانه و لحظه‌ای به مخاطبان ارائه می‌شد که آرامش تولید کند، ماجرا این‌قدر شوم و سیاه دیده نمی‌شد؛ برای مثال آمار بهبود بیماران در سنین بسیار بالا و با بیماری‌های زمینه‌ای در تمام دنیا بسیار است اما تجمیع نشده. مساله بی‌اهمیت بودن داده‌های خوب است.

امروز داده‌های پراکنده کشورهای مختلف مرجع مناسبی برای روزنامه‌نگاری تحقیقی (Investigative Journalism) است. رسانه‌ها باید به سوالات بسیاری که در ذهن مخاطبان است پاسخ دهند تا بتوانند آرامش را به جای واهمه در کنار تاکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی به مخاطبان ببخشند.

قطعاً با تکیه بر فناوری و البته جمع‌آوری اطلاعات از بیماران و اطرافیان آنها می‌توان هم به کنترل شیوع و هم به آرامش جامعه کمک کرد. این نکته را شاید در اخبار شنیده باشید که چین مدت‌ها به دنبال بیمار صفرم یا نخستین کسی بود که به این بیماری مبتلا شده بود. امروز داده‌ها نقش بی‌بدیلی در یافتن راه‌حل درمان، کنترل شیوع و تزریق آرامش به جامعه دارند.

اینجاست که فناوری می‌تواند در تولید محتواهای مناسب برای رسانه‌ها در راستای تزریق و برقراری آرامش راهگشا باشد. اگر بدانیم چه کسانی با چه رنج سنی، سابقه بیماری و سایر اطلاعات مشابه، به طور دقیق در کدام نقاط شهر و کشور، در چه زمانی، به ویروس آلوده شدند و سرنوشت‌شان چه شد هراس کمتری در جامعه پدیدار خواهد شد. چه آنکه نرخ مرگ و میر شش تا هفت درصدی که در حال حاضر این بیماری ایجاد کرده است باید به همین میزان هراس و واهمه پدید آورد نه بیشتر.

در این حالت می‌توانیم به طور دقیق بگوییم بیماری از کجا شروع شد، در کجا شیوع بیشتری دارد و همین‌طور می‌توانیم به کنترل و نابودی آن امیدوار باشیم. فناوری تحلیل داده‌های بزرگ (Big Data Analysis) طی سال‌های اخیر به ‌گونه‌ای پیشرفت کرده که اکنون کشورهای پیشرفته با پردازش تصویر (Image Process) ریه بیماران و خودآموزی رایانه (Machine Learning) با تکیه بر یادگیری عمیق (Deep Learning) این داده‌ها در حال کشف بیماران در مراحل اولیه ابتلا و ساخت کیت‌های تشخیص سریع هستند.

باید از این داده‌ها و فناوری تحلیل آنها در راستای برقراری آرامش در جامعه و کنترل و مهار موج افسردگی و ناامیدی در بین مخاطبان رسانه‌ها بیشتر و بهتر استفاده کرد. در کنار دانشمندان و کادر درمان، رسانه‌ها وظیفه سنگینی برای کمک به مردم جهان بر دوش دارند که گه‌گاه در تمام جهان علیه این رسالت خود گام برداشته‌اند.

به امید دسترسی اصحاب رسانه در تمام جهان به داده‌های سالم و دقیق و تفکیک‌شده و انتشار خروجی‌های مسرت‌بخش و امیدوارکننده توسط رسانه‌ها