آیا سرعت اینترنت ثابت و موبایل در ایران افزایش می‌ یابد؟

به گزارش پیوست، حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقرارت و ارتباطات رادیویی عوامل زیادی را باعث توسعه کند شبکه اینترنت ثابت در چند سال گذشته می‌داند که از جمله مهم‌ترین دلایل در این زمینه براساس اظهارات او تحریم،‌ بالا رفتن نرخ ارز بوده که در نهایت تامین تجهیزات شبکه را برای اپراتورها ارائه کننده خدمات اینترنت با مشکل همراه کرده است. هرچند که فلاح جوشقانی اعلام می‌کند که در یک ماه گذشته و با همکاری که بین اپراتورهای ارائه کننده اینترنت پرسرعت و شرکت‌ مخابرات و از سوی دیگر سرمایه‌گذاری بالا دستی این مجموعه‌ها ایجاد شده، حالا نزدیک به ۳۰ هزار کاربر در قم به کمک ایجاد سرویس VDSL  به اینترنتی با سرعت ۷۰ مگابیت بر ثانیه یعنی ۵ برابر بیشتر از سرعت قبلی روی ADSL  دسترسی دارند و احتمالا تا ۲ ماه آینده ۸۰۰ هزار کاربر در تهران هم به این سرعت چند برابری دسترسی خواهند یافت.

از وعده تا عمل برای اینترنت پرسرعت ثابت

دسترسی ایرانیان به اینترنت پرسرعت همیشه از  آن دست آرزوهای دست‌نیافتنی برای کاربران بوده است. مصوبه‌ها و طرح‌های مختلفی هم که تا به امروز از سوی رگولاتوری و شرکت‌های اینترنتی برای محقق شدن این آرزو در نظر گرفته شده نتوانسته به نتیجه مطلوبی برای کاربران منتج شود. اما شیوع کرونا و افزایش میزان مصرف کاربران از اینترنت به دنبال دورکاری و خانه‌نشینی، زخم همیشگی روی شبکه اینترنت ثابت را عمیق‌تر کرد.  البته در این بین نباید این نکته را هم نادیده گرفت که ورود کرونا به کشورهای مختلف اروپایی هم آنها را با چالش جدیدی در زمینه کاهش سرعت و کیفیت اینترنت مواجه کرده و حالا اینترنت و سرعت و کیفیت آن به چالش جهانی تبدیل شده است.  ازاواسط اسفند تا کنون مدیران وزارت ارتباطات در گفت‌وگوهای مختلف خبر از افزایش ظرفیت‌های شبکه ثابت و همراه برای پاسخ‌گویی به نیاز کاربران را داده‌اند؛ اما در نهایت هیچ‌کدام از این افزایش ظرفیت‌ها نتوانسته کاربران همیشه ناراضی ایرانی از سرعت اینترنت را راضی کند. به همین دلیل وزارت ارتباطات یک گام جدی‌تر برداشته و خبر از اجرای پیاده‌سازی شبکه VDSL در برخی استان‌ها را داده، وعده‌ای که در چندسال گذشته اجرای آن با تاخیر همراه بوده است.

وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از ابتدای سال تاکنون در دو توییت مختلف از دسترسی کاربران به سرعتی ۴ برابر سرعت فعلی بر بستر اینترنت ثابت داده است. در اولین توییت محمدجواد آذری جهرمی ظهر روز ۱۰ فروردین اعلام کرد که سرعت اینترنت خانگی قرار است حداقل ۴ برابر شود. آنطور که جهرمی در این توییت خود نوشت این سرعت قرار است با ارتقای اینترنت خانگی از ADSL به VDSL در استان‌های تهران و قم محقق شود.

وزیر ارتباطات یک هفته بعد از این اعلام این موضوع ۱۶ فروردین ماه از آغاز عملیات اجرایی ارتقای اینترنت خانگی از ADSL به VDSL در استان تهران و قم خبر داد.  جهرمی در این توییت نوشت که با همکاری استاندار و شهردار قم فرآیند نصب تجهیزات با رعایت دستور‌العمل‌های بهداشتی در حال انجام است. آنطور که او اعلام کرده بود با راه‌اندازی رسمی این پروژه از امروز حدود ۳۰ هزار مشترک شرکت‌های مخابرات ایران و شاتل امکان استفاده از سرویس VDSL را دارند.

البته این اولین بار نبود که وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات از افزاش سرعت اینترنت ۴ برابری کاربران خانگی خبر می‌داد. پیش از این هم یعنی تیرماه سال ۱۳۹۸، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در توئیتر خود اعلام کرده بود که (از فردا) امکان تبدیل ADSL به سرویس‌های پرسرعت VDSL فراهم و سرعت اینترنت به ۴ برابر سرعت فعلی خواهد رسید.

پیش از این هم جهرمی خبر از ۴ برابر شدن سرعت اینترنت کاربران ایرانی را داده بود. برای نمونه بهمن ماه سال ۱۳۹۷ هم او در توئیتر خود از افزایش ۴ برابری سرعت اینترنت‌های خانگی با استفاده از تکنولوژی FTTC را داد. در آن زمان محمدجواد آذری جهرمی از افزایش حداکثر سرعت اینترنت خانگی از ۱۶ مگابیت در ثانیه به حداقل ۷۰ مگابیت خبر داده و نوشته بود که این سرعت ابتدا در شهر دزفول و با اجرای طرح توسعه شبکه شاتل در این شهر اتفاق خواهد افتاد.

با اینکه هنوز آمار مشخصی از میزان کاربران استفاده کننده از سرویس VDSL یا فیبرنوری از سوی سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی منتشر نشده، محمدجواد آذری جهرمی در بهمن ماه سال گذشته و به صورت زنده در صفحه اینستاگرام نیز در برابر انتقاد کاربران به سرعت پایین اینترنت اعلام کرده بود که تا کنون ارائه سرویس VDSL در دزفول اتفاق افتاده و گفته بود که ظرف ۱۰ روز آینده (بهمن سال ۹۸)  نیز بخش زیادی از مشترکان ADSL قم به خدمات VDSL دسترسی خواهند داشت. همچنین وزیر ارتباطات در همان زمان از برنامه‌ریزی و پیگیری رگولاتوری از اپراتورهای ثابت و مخابرات برای ارتقاء تکنولوژی ارائه سرویس اینترنت خبر داده اما تاکید کرد بود که در حالی که قرار بوده پروژه‌های این شرکت‌ها تا پایان سال ۹۸ راه‌اندازی شود احتمالا تا خرداد سال آینده (۱۳۹۹)  آنها تلاش خواهند کرد که ۲۵ درصد مشترکان اینترنت ثابت به سرعت ۴ برابر سرعت فعلی در سرویس اینترنت خود دسترسی داشته باشند.

حالا اما به نظر می‌رسد لزوم و نقش افزایش سرعت اینترنت در دورکاری و خانه نشینی شهروندان در دوران شیوع کرونا، وعده ۴ برابری اینترنت پرسرعت را در گام اول حداقل برای کاربران قم و تهران به واقعیت نزدیک‌تر کرده باشد. تاجایی که روز گذشته وزیر ارتباطات در پخش زنده اینستاگرامی خود برای ارائه گزارش به مردم در زمینه اقدامات این وزارتخانه برای حل مشکل کاهش سرعت اینترنت اعلام کرد که شروع برنامه توسعه اینترنت ثابت در استان‌های تهران و قم و تبدیل اینترنت ADSL کاربران این استان‌ها به VDSL هم‌اکنون ۳۰ هزار مشترک در استان قم به اینترنتی با ۵ برابر سرعت قبلی دسترسی پیدا کرده‌اند. آنطور که جهرمی می گوید آنها در تلاش هستند که تا ۲۷ اردیبهشت ماه نیز ۸۰۰هزار پورت VDSL در تهران دایر شود. اما تا چه حد قرار است این برنامه‌ توسعه‌ای به معنای واقعی امکان دسترسی کاربران به اینترنت ۴ برابر سرعت فعلی فراهم کند؟

حسین فلاح جوشقانی، معاون وزیر ارتباطات و رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی می‌گوید که از سال ۱۳۹۳تمام تمرکز وزارت ارتباطات روی توسعه شبکه تلفن‌همراه و ثابت بوده تا عقب‌ماندگی‌های پیشین در این زمینه جبران شود. آنطور که او به پیوست اعلام می‌کند در همین زمینه هم با آزادسازی ارائه خدمات 3G و 4G توسعه خوبی در شبکه تلفن‌همراه اتفاق افتاده؛ اما در شبکه ثابت به دلیل هزینه بالای سرمایه‌گذاری که تحریم‌ها و بالا رفتن نرخ ارز ایجاد کرده توسعه به کندی پیش رفته است.

فلاح با بیان اینکه با شیوع کرونا و به دنبال آن همکاری بالای شرکت‌های اینترنتی و مخابراتی برای پاسخ به نیاز کاربران به اینترنت اتفاقات خوبی در حال رخ دادن است به پیوست گفت: «درسال‌های گذشته برنامه‌ها و سیاست‌گذاری‌های مشخصی برای ترغیب شرکت‌ها به سرمایه‌گذاری در حوزه اینترنت ثابت را به کار گرفتیم؛ اما سرمایه‌گذاری و توسعه در این بخش بسیار پیچیده و سخت است. حالا با شیوع کرونا و افزایش دوبرابری مصرف اینترنت ثابت و همراه جلسات متعددی با اپراتورهای ارتباطی برگزار کردیم و در نهایت این جلسات منتج به توسعه اینترنت به کمک تکنولوژی VDSL در دو استان قم و تهران شده است.» به گفته فلاح در حال‌حاضر توسعه شبکه بر مبنای این تکنولوژی در استان قم به خوبی و سرعت در حال پیش‌روی است تا جایی که هم‌اکنون ۳۰ هزار مشترک در قم به سرویس VDSL دسترسی دارند. فلاح تاکید می‌کند که توسعه این بخش در تهران به خاطر اینکه  نیازمند سرمایه‌گذاری بیشتر و تامین تجهیزات بیشتری است کمی زمان‌بر است اما احتمالا تا اواخر اردیبهشت ماه بیشتر از ۷۰۰هزار نفر امکان دسترسی به سرویس VDSL را خواهند داشت.

اینترنت با سرعت ۴ برابری با چه تعرفه‌ای؟!

از زمان مطرح شدن دسترسی کاربران به اینترنت با ۴ برابر سرعت البته فعلا در قم و در نهایت در گام بعدی تهران، بسیاری از کاربران نسبت به تعرفه‌ بالایی که این سرویس خواهد داشت ابراز نگرانی می‌کنند. پای توییت‌های وزیر ارتباطات در این زمینه پر است از کامنت‌هایی که کاربران گفته‌اند قطعا آنقدر قیمت این سرویس جدید بالاست که آنها امکان تهیه آن را نخواهند داشت. وزیر ارتباطات روز گذشته در پخش زنده اینستاگرامی خود به صورت خلاصه اعلام کرد که در این زمینه قرار نیست هزینه بالایی مشترکان به جز هزینه تعویض مودم پرداخت کنند. او تاکید کرد که در صورت بالا رفتن سرعت به اندازه حجم مصرفی کاربران قطعا متقبل هزینه بیشتری خواهند شد.

حالا فلاح در توضیح تعرفه‌گذاری برای اینترنت ۴ برابر سرعت فعلی به پیوست گفت:‌ «تعرفه‌های اینترنتی در مصوبه ۲۶۶مشخص شده است. در این مصوبه تعرفه وابسته به تکنولوژی نیست و به سرعت بستگی دارد. یعنی هرچقدر سرعت بالاتر برود تعرفه‌ هم به همان میزان براساس تعیین سقف و کف تعرفه در این مصوبه افزایش پیدا می‌کند. از طرفی شرکت‌های اینترنتی در این شرایط سرمایه‌گذاری بالایی در این زمینه انجام داده‌اند پس کاملا طبیعی است که سرویس جدید خود را با قیمت سرویس ADSL ارائه نکنند.» اما در نهایت فلاح معتقد است که در این زمینه اگر فضای رقابتی مناسبی شکل بگیرد و شرکت‌ها بتوانند سرویس‌های جدید خود را سریعتر به دست کاربرانشان برسانند بازار تعرفه‌ها را کنترل خواهد کرد و مشترکان هم در نهایت راضی خواهند بود.

توسعه شبکه دیتای موبایل در انتظار همکاری صدا و سیما برای آزادسازی فرکانس

کامنت‌های کاربران زیر توییت‌ها وزیر ارتباطات در مورد ۴ برابر شدن سرعت اینترنت در استان قم، به انتقاد در مورد کاهش سرعت اینترنت روی شبکه تلفن‌همراه کشیده شده است. اکثر کاربران با انتقاد به اینکه سرعت دیتای موبایل با کاهش قابل توجه‌ای‌ همراه شده است از وزیر ارتباطات پرسیده‌اند که چه زمانی قرار است مشکلات اینترنت در این شبکه از بین‌ برود.

وزیر ارتباطات هفته گذشته و در پاسخ به این انتقادات همیشگی کاربران گفته بوده که تا جایی که امکانش وجود داشته ظرفیت شبکه موبایل را افزایش داده‌اند و افزایش بیشتر این ظرفیت نیاز به آزاد‌سازی فرکانس‌هایی دارد که در اختیار صدا‌وسیما است. همچنین مجمدجواد آذری جهرمی جمعه گذشته در گفت‌وگو با خبرگزاری ایسنا هم تاکید کرده بود که شبکه‌ی موبایل در تهران به حداکثر میزان ظرفیت خود رسیده و تنها راه افزایش ظرفیت پهنای‌باند در این شبکه اضافه کردن فرکانسی است که در اختیار صداوسیماست.
جهرمی در این گفت‌وگو اعلام کرده که وزارت ارتباطات در ۳ سال گذشته بارها تلاش کرده تا این فرکانس‌ها را پس بگیرد؛ اما تا کنون هیچ‌کدام از این تلاش‌ها به نتیجه‌ای نرسیده است.  جهرمی در این مورد گفته است: «هم در دولت و هم در مجلس،گفته‌ایم در باندی دیگر نیازهای آینده صداوسیما را تامین می‌کنیم، نصف درآمد حاصل از واگذاری فرکانسها به اپراتورها هم برای توسعه شبکه دیجیتال به صداوسیما می‌دهیم اما آنها همراهی نکرده‌اند.

نزدیک به ۱۴ سال پیش اتحادیه جهانی مخابرات مقرر کرد که تا سال ۲۰۱۵  پخش آنالوگ برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی در باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ مگاهرتز متوقف و این باندهای فرکانسی برای بهره‌برداری دیجیتال برای اپراتورهای تلفن‌همراه  آزاد شود. با وجود این دستور اما این فرکانس‌ها هنوز در اختیار صدا وسیما است و وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات و در راس آن رگولاتوری (سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی) به عنوان متولی باند‌های فرکانسی طی سال‌های گذشته نتوانسته‌اند با صدا‌وسیما به یک نقطه مشترک برای آزادسازی این باند‌های فرکانسی برسند. حتی بردن شکایت به دادگاه یا مطرح شدن این مشکل در شورای عالی امنیت ملی در سال گذشته هم راهگشا نبوده است. حالا هم در آخرین اقدام وزیر ارتباطات از ارسال نامه‌ای به رئیس جمهوری خبر داده و از او خواسته که آزادسازی این باند‌های فرکانسی با توجه به نیاز کشور در شرایط فعلی را در دستورکار ستاد ملی مقابله با کرونا بگذارد. در همین زمینه هم روز گذشته سخنگوی دولت در نشست خبری آنلاین خود خبر از بررسی این موضوع را در جلسه آینده ستاد ملی مبارزه با کرونا داد.

رئیس سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی در توضیح این موضوع که تا چه حد می‌توان به آزادسازی این باند‌های فرکانسی و کمک آن به افزایش ظرفیت‌های شبکه تلفن‌همراه امید داشت به پیوست گفت:‌ «در زمان شیوع کرونا با توجه با افزایش میزان مصرف دیتای موبایل دو کار مشخص می‌توانیم انجام دهیم که فعلا توانسته‌ایم یک کار در این زمینه را انجام دهیم. در گام اول آمدیم با مشخص کردن یک چارچوب فرکانس‌های رایتل را با ایرانسل و همراه اول به اشتراک گذاشتیم تا کیفیت افزایش پیدا کند و از طرف دیگر رایتل هم امکان پوشش بهتر و ارائه سرویس با کیفیت‌تر داشته باشد.» او با اعلام اینکه با این کار ظرفیت شبکه دیتای موبایل بین ۵۰ تا ۶۰ درصد افزایش پیدا کرد توضیح داد: «در راهکار بعدی باید به اپراتورها فرکانس جدید بدهیم که ما بعنوان متولی واگذاری فرکانس،‌ فرکانس‌های ۱۸۸۰،۹۰۰، ۲۱۰۰ و ۲۶۰۰ را به اپراتورها داده و دیگر فرکانسی نداریم. در این زمینه بهترین فرکانسی که می‌تواند از شبکه موبایل پشتبانی کند ۷۰۰ و ۸۰۰ است که در اختیار صدا و سیماست.» فلاح می‌گوید که صدا‌وسیما بعد از رفتن به سمت شبکه دیجیتال دیگر استفاده‌ای از این باند‌های فرکانسی نمی‌کند و براساس پایش ۲۰۰ شهر توسط رگولاتوری،‌ استفاده صدا‌وسیما از این باند‌های فرکانسی زیر یک‌درصد است.

او در این زمینه به تلاش‌های وزارت ارتباطات در ۶ سال گذشته برای آزادسازی این باندها اشاره می‌کند و اینکه براساس قانون بین‌المللی مانند تمام این کشورها باید باندهای فرکانسی ۷۰۰ و ۸۰۰ به شبکه تلفن‌همراه اختصاص پیدا کند. فلاح امیدوار است بعد از اینکه پیگیری‌های آنها از طریق مجلس برای آزادسازی این پروژه به نتیجه نرسیده، با مطرح شدن این موضوع در جلسه بعدی ستاد مبارزه با کرونا با نتیجه معقولی همراه باشد.

در حالی ارائه اینترنت پرسرعت براساس آنچه در دنیا در حال رخ دادن است با اما‌ و اگرهای فراوان در کشور روبه‌رو است که براساس مصوبه اخیر شورای عالی فضای مجازی (بهمن ۱۳۹۸) برای توسعه شبکه ملی اطلاعات تا سال ۱۴۰۴ و آنطور که محمدجواد آذری جهرمی در یکی از توییت‌های خود نوشته است، متوسط سرعت دسترسی کاربران خانگی برای همه جمعیت ایران تا سال ۱۴۰۰، باید به عدد ۲۵ مگابیت بر ثانیه برسد و در موبایل نیز این سرعت حداقل به ۱۰ مگابیت درثانیه رسیده باشد. از سمت دیگر نیز براساس این مصوبه باید تا سال ۱۴۰۴،‌ ده درصد جمعیت ایران به خدمات فیبرنوری منازل یا 5G متصل شده باشند.

در گزارشی که بهمن ماه سال گذشته وب‌سایت اسپید تست منتشر کرده سرعت اینترنت پهن‌باند ثابت ایران در جایگاه ۱۳۴ جهان و بعد از کشورهایی نظیر آنگولا، باربادوس،‌ مالدیو و اوگاندا قرار دارد و جایگاه سرعت اینترنت موبایل ایران نیز با شش پله سقوط نسبت به سال قبل‌تر از آن به جایگاه ۷۰ جهانی رسیده است. متوسط سرعت اینترنت ثابت در ایران براساس این گزارش ۱۵.۹ مگابیت بر ثانیه گزارش شده و این درحالی است که در دنیا بالاترین رتبه در زمینه سرعت اینترنت ثابت متعلق به سنگاپور با متوسط سرعت ۲۰۳.۶۸ مگابیت برثانیه است.