بیمار، پزشک، پلتفرم؛ تکلیف نامعلوم داده‌ها در پلتفرم‌های سلامت دیجیتالی

به گزارش پیوست، کمتر از یک ماه قبل مرکز ملی فضای مجازی دستورالعمل جدیدی در حوزه امنیت سایبری ابلاغ کرد، طبق این دستورالعمل مرکز ملی فضای مجازی دارندگان داده را ملکف کرده است داده‌های کاربران را رمزنگاری کنند و همچنین کاربر باید اختیار داشته باشد تا در صورت تمایل بتواند تمام یا بخشی از داده‌های خود را حذف کند. اما مدیران و فعالان حوزه سلامت دیجیتالی معتقدند حذف داده‌‌ها توسط کاربران در پلتفرم‌های سلامت دیجیتالی متفاوت از سایر پلتفرم‌هاست و پاک کردن این داده‌ها می‌تواند چالش‌های جدی در این حوزه ایجاد کند.

مهرشاد تیموری هم‌بنیان‌گذار و مدیرعامل بقراط در این باره می‌گوید: قوانین حفاظت از داده‌ها در ارتباط با پلتفرم‌های چندوجهی و خصوصا حوزه سلامت دیجیتالی با چالش‌های زیادی مواجه است. برای مثال در این قوانین از حذف اطلاعات صحبت می‌کنند، چطور ممکن است امکان حذف پرونده پزشکی را به بیمار داد؟!
پرونده بیمار متعلق به گردآورنده آن و پزشک است و طبیعتا بیمار هم حق دارد رونوشتی از آن را در اختیار داشته باشد. اما اگر بیمار بتواند به سادگی پرونده و سوابق بیماری خود را حذف کند هم پزشک و هم پیگیری‌های درمانی در آینده دچار مشکل جدی می‌شوند. تصور کنید اگر در این میان صورت‌حساب باز یا خرید اعتباری و قسطی هم وجود داشته باشد یا مشکلی در بحث تامین اجتماعی و بیمه سلامت هم پیش بیاید.

تیموری ادامه می‌دهد: راهکار این موضوع بحث رمزنگاری شدن اطلاعات و قوانین سفت و سخت حفاظت از داده‌هاست، نه اینکه امکان حذف اکانت و داده‌ها به بیمار داده شود.
حذف اطلاعات ممکن است پلتفرم‌های دیگر را هم به چالش بکشد، مثلا اگر پای لندتکی هم در این میان باشد یا بحث قصور پزشکی پیش بیاید برای شکایت به مراجع قانونی بدون داشتن پرونده و سوابق چه کاری می‌توان انجام داد.
از سوی دیگر در قوانین به در اختیار گذاشتن داده‌های پلتفرم‌ها با حاکمیت صحبت می‌کنند، اصلا چرا باید پلتفرم‌ها سوابق بیماری افراد را با اسامی آنها در اختیار دولت بگذارند با این حرکت که حقوق شهروندان بیشتر تضییع می‌شود. متاسفانه همچنان رگولاتوری و نهادهای بالادستی به بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌ها توجه نمی‌کنند و عملا ما را به رسمیت نمی‌شناسد و همین مسئله باعث می‌شود هر بار با قوانین عجیب و ناکارآمدی مواجه شویم‌.

دولت نمی‌خواهد پلتفرم‌های خصوصی رشد کنند

به باور تیموری گویا دولت هیچ علاقه‌ای به رشد پلتفرم‌های خصوصی ندارد. او در این‌باره توضیح می‌دهد: شرایط نشان می‌دهد که گویا دولت دوست ندارد پلتفرم‌های خصوصی رشد کنند، در واقع در ابتدا قرار بود این دو بیمه‌گر اصلی کشور پرتال خود را حذف کنند تا رقابت در بخش خصوصی به جریان بیفتد، اما نه تنها اینکار را نکردند بلکه خودشان با امکانات و داده‌هایی که در اختیار داشتند و دارند، در رقابت با ما خصوصی‌ها قرار گرفتند و به جای آنکه تمرکز خود را در بخش‌هایی که مربوط به آنهاست بگذارند، امکان بقای کسب و کارها را سخت‌تر کردند.
تیموری در ارتباط با نسخه‌نویسی آنلاین هم توضیح می‌دهد: در بحث کدینگ داروها اندک تلاشی نشده است، بیمه سلامت با یک کدینگ و تامین اجتماعی با یک کدینگ کار می‌کنند. اسامی داروهای جدید به روزرسانی نمی‌شود‌. ناهماهنگی‌های بین سامانه نسخه‌نویسی و نسخه‌پیچی، بیمار پلتفرم و پزشکان را درگیر کرده است، بارها پیش آمده است با اینکه کد رهگیری ثبت شده اما نسخه الکترونیکی در سامانه ثبت نشده است و از همه بدتر وضعیت پشتیبانی از کسب و کارهایی مثل ماست.

پشتیبانی در کانال تلگرام

تیموری توضیح می‌دهد: باور کردنی نیست اما همه ما کسب‌وکارهای سلامت دیجیتالی در یک کانال تلگرامی مشکلاتمان را می‌نویسیم و تنها یک نفر جوابگوی مشکلات ماست و طبیعی است که پیگیری و توجه به مطالبات و پیگیری‌های ما برای آن یک نفر آسان نیست و این نوع پشتیبانی ضعیف، به شدت آزار دهنده است.

مدیرعامل بقراط درباره راهکار این مشکلات می‌گوید: راهکار این مشکلات را باید در سطح کلان سنجید، در واقع راهکار دست ما خصوصی‌ها نیست. مثلا موضوع کدینگ دارو این همه مدت در حال انجام است و نبود متولی اصلی در حوزه سلامت کار را سخت کرده است.
در داخل کشور ما وزارت بهداشت، سازمان نظام پزشکی، سازمان تامین اجتماعی و بیمه سلامت چهار سازمان و ارگانی هستند که هر کدام ساز خود را می‌زنند. اما با این شرایط با چنگ و دندان پای کسب‌وکارمان ایستاده‌ایم و تلاش می‌کنیم امیدمان را از دست ندهیم اما نبود یک متولی مشخص و آماده نبودن زیرساخت‌های اینترنتی و قوانین نادرست کار را پیچیده‌تر کرده است.
از سویی ممنوعیت فروش دارو هم یکی دیگر از معضلاتی است که با آن در نبردیم‌. هنوز برای ما روشن نیست که علت این ممنوعیت چیست. چرا ما هرگز نمی‌توانیم یک راه درست که کشورهای پیشرفته آن را رفته‌اند و نتیجه گرفته‌اند را برویم.
او ادامه می‌دهد: در زمینه درآمدی هم دست ما را بسته‌اند، تعرفه ما کمترین تعرفه ممکن است، تامین اجتماعی هم سامانه نسخه‌نویسی رایگان به پزشکان داده‌ و برخی رقبا هم گل به خودی می‌زنند و ارزش محصول خود را با قیمت بسیار کم عرضه می‌کنند و عملا ارزش کار را پایین می‌آورند. مگر ما خدمت رایگانی مثل کارمند یا اینترنت و سرورهای رایگان در اختیار داریم که بتوانیم خدماتمان را رایگان ارائه دهیم.

سپیده میرکریمی، مدیرعامل و هم‌بنیان‌گذار پزشکت در زمینه حفاظت از داده‌ها در پلتفرم‌های سلامت دیجیتال هم می‌گوید: حفاظت از داده‌ها در تمامی پلتفرم‌ها و کسب و کارها دارای اهمیت و ارزش ویژه‌ای است. اما در پلتفرم‌های سلامت دیجیتال کاربرد ویژه‌تری هم پیدا می‌کند. به نظر من داده‌های پلتفرم‌های سلامت الکترونیکی در بخشی که به ادامه روند درمان بیمار کمک می‌کند (پرونده الکترونیکی) متعلق به پزشک است و خود کاربر هم حق دارد به داده هایی که تشخیص و تجویز پزشک بوده دسترسی داشته باشد. مثل پرونده پزشکی فیزیکی که امکان دریافت آن از پزشک معالج وجود دارد.
وظیفه پلتفرم‌ها هم در این زمینه ایجاد بستر مناسب، با امنیت بالا و  رعایت کامل حفظ حریم شخصی است. به همین خاطر در پزشکت داده‌ها هم در سمت بیماران و هم پزشکان در شرایط امنیتی ویژه نگهداری می‌شوند و ما روی این موضوع به شدت حساسیم.

میرکریمی در زمینه چالش‌های کسب‌وکارهای فعال در حوزه سلامت دیجیتالی هم می‌گوید: ما هم مثل سایر کسب‌وکارها از اختلال‌های اینترنت و نبود زیرساخت‌ و مشکلات دیتاسنترها لطمه‌های زیادی خورده‌ایم، اما با همه این تفاسیر رشد کسب‌وکارهای هلث‌تک قابل توجه بوده و نقطه عطف این مسئله اینجاست که پس از کرونا فرهنگ استفاده از خدمات آنلاین سلامتی در ایران هم جا افتاد.
در چند ماه اول بعد از اتمام همه‌گیری کرونا ناگهان میزان کاربران کمتر شد اما از آنجا که این فرهنگ در کشور ایجاد شده بود دوباره استفاده از این خدمات روی روال افتاد.

میرکریمی در زمینه مشکلات نسخ آنلاین هم می‌گوید: نسخه آنلاین به خودی خود راهکار مهم و پرکاربردی بوده و هست که به شفافیت نسخه‌پیچی و حتی حفاظت از محیط زیست کمک می کند، اما همچنان دارای مشکلاتی است و محصول کاربرپسندی به شمار نمی‌رود. مضاف بر اینکه داروخانه‌داران، بیماران و پزشکان هنوز تجربه رضایت‌بخشی در این موضوع ندارند، مثلا بعضی مواقع قطعی‌های سامانه و ثبت نشدن نسخه‌ها مشکلات را بیشتر می‌کند مسلما با رفع آنها رضایتمندی بیشتری ایجاد خواهد شد.
او ادامه می‌دهد: به زودی قانون حوزه سلامت دیجیتالی از سمت وزارت بهداشت ابلاغ خواهد شد که امیدوار هستیم شرایط فعالیت در این حوزه را تسهیل کند. ما و فعالان این حوزه قطعا وزارت بهداشت را به عنوان متولی اصلی حوزه سلامت آنلاین و آفلاین کشور قبول داریم اما باید به این نکته توجه داشت که فقط وزارت بهداشت با کسب‌وکارهای سلامت الکترونیکی در ارتباط نیست، به عنوان مثال دولت کارگروه اقتصاد دیجیتال را نیز در سایر وزارتخانه‌ها فعال کرده است.