فین‌تک، توفانی که در ایران نسیم شد

تکنولوژی مانند هوایی است که در آن نفس می‌کشیم. بخشی جدانشدنی از زندگی روزمره ما که در تمام حوزه‌ها با دستانی پرتوان می‌رسند به داد انسان ناتوان. صف‌های طولانی بانک‌ها هم به دنبال راه‌ چاره‌ای در دنیای تکنولوژی بود و همین امر سبب شکل‌گیری صنعت جدیدی به نام فین‌تک‌ها در حوزه تکنولوژی شد. بیش از یک دهه از شروع فعالیت فین‌تک‌ها در سطح جهان می‌گذرد و بر اساس آمارهای جهانی از سال ۲۰۱۰ تاکنون، بیش از ۵۰ میلیارد دلار در 2500 شرکت سرمایه‌گذاری شده و در پنج سال گذشته، سرمایه‌گذاری در صنعت فین‌تک، بیشتر بر ارائه خدمات پرداخت در حوزه خرده‌فروشی آنلاین، متمرکز بوده است. در دو حوزه اروپا و آسیا-اقیانوسیه، میزان سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک، در سال ۲۰۱۵ با رشد ۷۵ درصدی مواجه شده و به 3/22 میلیارد دلار رسیده است. ۷۸ درصد از این سرمایه‌ها به سمت صنعت بانکداری، ۹ درصد به سمت شرکت‌های مدیریت دارایی و یک درصد به صنعت بیمه سرازیر شده است. در حال حاضر حوزه آسیا-اقیانوسیه با اختصاص حدود ۱۹ درصد از فعالیت‌های تامین مالی جهانی به خود، پس از حوزه آمریکای شمالی، بزرگ‌ترین منطقه سرمایه‌گذاری در حوزه فین‌تک به شمار می‌رود. چین با اختصاص ۴۵ درصد سرمایه‌گذاری‌ها به خود، حرف اول را در این منطقه می‌زند و پس از آن، هند با جذب ۳۸ درصد از سرمایه 3/4 میلیارد دلاری سال ۲۰۱۵، در جایگاه دوم قرار گرفته است. شهرهای بمبئی، بنگلور، توکیو و پکن، مراکز اصلی گسترش استارت‌آپ‌های فین‌تک در این منطقه به شمار می‌روند. از سوی دیگر، ارائه خدمات پرداخت، با اختصاص ۳۸ درصد سرمایه‌های جذب‌شده به خود، محبوب‌ترین بخش صنعت فین‌تک در حوزه آسیا-اقیانوسیه شناخته شده است.
بر اساس پیش‌بینی موسسه‌ای در آمریکا، تا سال ۲۰۲۰ بیش از ۲۵ درصد بانکداری جهانی توسط استارت‌آپ‌های فین‌تک انجام خواهد گرفت. در حال حاضر استارت‌‌آپ‌های فین‌تک بسیاری هستند که دارایی‌شان بیشتر از برخی بانک‌های سنتی است. یکی از معروف‌ترین این استارت‌آپ‌ها Pay Pal است که به تنهایی به اندازه هشت بانک قدرتمند آمریکایی دارایی دارد.
اما در ایران وضعیت به شکل دیگری رقم خورده و آمارهای دقیقی از میزان سرمایه‌گذاری در این زمینه در کشور وجود ندارد. آنچه مشخص است اینکه در اقتصاد ایران فین‌تک‌ها فاصله زیادی تا شکوفا شدن ظرفیت واقعی‌شان دارند. استارت‌آپ فین‌تکی در حالی وارد کشور شد که قوانین و مقررات خاصی برای آنها در نظر گرفته نشده بود و همین امر می‌تواند یکی از دلایل وجود این فاصله باشد. در نهایت نبود قوانین برای این حوزه منجر به فیلتر شدن تعداد زیادی از فین‌تک‌های فعال در اسفندماه سال گذشته شد، درست زمانی که این استارت‌آپ‌ها می‌توانند بالاترین میزان درآمد در سال را به خود اختصاص دهند. از آن زمان تا ماه گذشته همه صحبت‌ها بر سر این بود که قانون و بانک مرکزی، تکلیف شرکت‌های فین‌تک را مشخص نکرده‌اند. اما ابتدای دی‌ماه سند «چارچوب فعالیت و نظارت بر وب‏سایت‌های متمرکزکننده پرداخت کسب و کارهای اینترنتی» به تصویب رسید تا ساز و کارهای قانونی را برای فعالیت‌ فین‌تک‌ها مشخص کند، سندی که با وجود تاخیر یک‌ساله در تصویب، از زمان تصویب تا همین لحظه، با انتقادهای گسترده‌ای از سوی فعالان فین‌تکی و حتی برخی از مسئولان دولتی همراه بوده است.
حرکت به سمت تکنولوژی‌های نو در کشور ما همواره با کندی روبه‌رو بوده و این مساله گریبان تمام استارت‌آپ‌های ایران را گرفته است. اما آنچه کار فین‌تک‌ها را سخت‌تر هم می‌کند، درگیر شدن این شکل استارت‌آپ با سیستم بانکداری است. بانک‌ها به مثابه قطارهایی غول‌پیکر، در مسیرهای مشخص در حال حرکت‌اند و تغییر مسیر برای آنها دشوار است. اما استارت‌آپ‌ها کسب‌وکارهای منعطفی‌اند که آن‌قدر تغییر مسیر می‌دهند تا در بهترین مسیر قرار گیرند. در سطح جهانی، فین‌تک‌ها روی ریل درست خود در حال حرکت‌اند اما در ایران هنوز مشخص نیست این استارت‌آپ‌های کوچک اما قدرتمند چه زمانی می‌توانند سوت حرکت قطارشان را بی‌دغدغه فیلتر شدن و… به صدا درآورند