رشد صرافی‌های ارز دیجیتال در سال ناامیدی کسب‌وکارها

به گزارش پیوست، بازار رمزارزها در پنج سال گذشته ۵۵۶ میلیارد دلار بوده و از این عدد سه کشور از منطقه و خاورمیانه یعنی کشورهای ترکیه، مصر و مراکش بیشترین رشد را در بین کشورهای جهان به خود اختصاص دادند. در بین کشورهای مختلف ترکیه توانسته با ۱۹۲ میلیارد دلار در سال ۲۰۲۲ نقش پررنگی برای خود رقم بزند. این اعداد بخشی از صحبت‌های بابک مقدم مدیرعامل اکسکوینو در نشست خبری پنجمین سالگرد این صرافی بود. او در ادامه در مورد بازار ایران گفت: تبادلات بازار ایران در سال ۲۰۲۰ به ۲۰ میلیارد دلار رسیده و در زمینه استخراج هم عدد یک میلیارد دلاری ثبت شده است.

با توجه به رشد آمار کاربران صرافی‌ها در سال گذشته می‌توان انتظار داشت که این ارقام رشد قابل توجهی پیدا کرده‌اند. با توجه به علاقه روزافزون کاربران به این حوزه که در نمودار گزارش صرافی‌ها مشهود است، رسیدن به رشدی مانند ترکیه تنها یک حلقه گمشده داشت و کافی بود دولت چوب لای چرخ صرافی‌ها نگذارد.

تشکیل یک صرافی رمزارزی نیازمند سرمایه قابل توجهی است، با این حال بسیاری از مشکلات صرافی‌ها تنها با پول حل نمی‌شود. به دلیل تحریم‌ها استفاده از پلتفرم‌های موجود بین‌المللی امکان‌پذیر نیست و صرافی‌ها باید با اختراع دوباره چرخ و صرف هزینه و وقت این زیرساخت‌ها را برای ارائه خدمات به کاربران فراهم کنند. هرچند این نیازها به ‌صورت داخلی تولید شده و اکنون شاهد خدمت‌دهی قابل قبولی هستیم، اما صرافی‌ها و در کل حوزه رمزارزها به دلیل قانون‌گذاری نشدن و نداشتن مجوز در فضایی خاکستری قرار گرفته‌اند که همین موضوع علاوه ‌بر محدودسازی فعالیت و تبلیغات، با ترس تعطیلی و نابودی همراه است.

راه رفتن روی لبه تیغ برای صرافی‌های ارز دیجیتال

دولت با رویکرد رگوله نکردن این حوزه، عملاً صرافی‌ها را در گوشه رینگ انداخته است. صرافی‌ها سال ۱۴۰۱ را با نزولی شدن بازار جهانی شروع کردند، موضوعی که در ابتدا به نظر می‌رسید آمار کاربران و حجم معاملات را تحت تاثیر قرار دهد. اما در انتهای سال با منتشر شدن گزارش صرافی‌های ارز دیجیتال مختلف شاهد رشد بودیم. رشدی که بخشی از آن نتیجه تلاش بخش خصوصی و نیروی انسانی است که اهمیت توجه به روندهای جهانی را درک کرده و در کنار چالش‌های تحریم با جبهه مقابل خود یعنی دولت روبه‌رو بود.

مجلس هم در این زمینه عملکرد مشابهی نشان داد. سالی که در آن مجتبی توانگر رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس گفت، در مواجهه اول با ماینر اطلاعات کافی نداشتیم و تنها فکر می‌کردیم با وسیله‌ای روبه‌روییم که با برق، پول تولید می‌کند، اما در ادامه با همکاری‌های بخش خصوصی توانستیم به درک بهتری برسیم.

به هر حال در این سال مسائل حقوقی و قانونی حل نشد ولی معلوم هم نشد چگونه قرار است با قطع ارتباط آن هم یکی از معدود راه‌های ارتباطی، به سهم ۱۰ درصدی اقتصاد دیجیتالی برسیم. مهرماه بود که اینترنت کشور دچار اختلال گسترده شد. قطعی و محدودیت‌هایی که هیچ‌گونه نظمی نداشت و حتی وزارت ارتباطات هم علاقه‌ای به قبول مسئولیت یا شفاف‌سازی نشان نمی‌داد. اختلال اینترنت و فیلترینگ به‌ گونه‌ای بود که عملاً تنها راه‌ ارتباطی و تبلیغاتی صرافی‌‌ها را نابود کرد.

تمامی این موضوعات سال ۱۴۰۱ را برای صرافی‌ها به‌ گونه‌ای رقم زد که مفهومی به نام صرافی رمزارزی در ایران رنگ‌های بالاتر از سیاهی را نیز پیش‌بینی کند.

جاده‌سازی در یکی از ناهموارترین نقاط دنیا

با همه ناملایمات، محدودیت و محرومیت‌ها، تکنولوژی توانست راه خود را پیدا کند. پایان سال ۱۴۰۱ گزارش عملکرد صرافی‌های ارز دیجیتال منتشر شد؛ گزارشی حاوی آمارهای جالبی از افزایش سهم زنان و همچنین شهرهایی که خبری از آنها در آمار اقتصادی نبود و از افزایش قابل توجه تعداد کاربران خبر می‌داد.

گزارش اکسکوینو که بر اساس داده‌های آن با سهم ۲۰ درصدی، سومین صرافی رمزارزی ایران از نظر حجم معاملات است، نشان داد این صرافی توانسته بیش از یک میلیون و ۳۰۰ هزار کاربر جذب کند که از این عدد حدود ۳۰ درصد را زنان تشکیل می‌دهند. کاربرانی غالباً از قشر جوان در بازه سنی ۱۸ تا ۳۴ سال که علاقه‌مند به حوزه ارزهای دیجیتالی هستند.

گزارش صرافی رمزینکس هم آمار مشابهی ارائه داد. تعداد کاربران این صرافی در سال ۱۴۰۱ از مرز یک میلیون نفر عبور کرد و این صرافی نیز در یک سال سخت توانست روند توسعه خود را حفظ کند. در بین صرافی‌های ایرانی نکته قابل توجه رویکرد آینده‌نگرانه بود. کسب‌وکارهایی که روحیه خود را در سختی‌های جهانی و داخلی مسیر پیش ‌رویشان حفظ کردند و در نهایت توانستند تمرکز خود را روی پاسخ به نیاز کاربران و توسعه پلتفرم‌های معاملاتی نگه دارند.

در بین گزارش‌های صرافی‌های مختلف گزارش نوبیتکس به دلیل اینکه مهم‌ترین پایگاه مشتریان است نکات قابل توجهی داشت. تعداد کاربران زن در این صرافی هم رشد کرده و به ۲۲ درصد رسیده ‌است. همچنین شاخص ثروت گزارش نوبیتکس نیز نشان می‌دهد ساکنان سیستان و بلوچستان و چهارمحال و بختیاری سهم بسیار زیادی در بازار رمزارزها دارند.

همچنین با توجه به تغییرات اجتماعی و اقتصادی سال ۱۴۰۱، رفتار کاربران در معاملات و سرمایه‌گذاری تغییر کرد. گزارش‌های صرافی‌های ارز دیجیتال نشان می‌دهد کاربران برخلاف سال ۱۴۰۰ که علاقه بیشتری به میم‌کوین‌ها به دلیل ترند جهانی آنها داشتند، در سال ۱۴۰۱ بیشتر به سمت تتر رفته‌اند. استیبل‌کوینی که در ذات خود ارزش سرمایه‌گذاری ندارد و صرفاً برای نقل‌ و انتقالات بدون ریسک نوسان قیمت طراحی شده است، اما در ایران و در بین ارز‌های با پتانسیل بالا، کاربران برای حفظ ارزش سرمایه خود ترجیح داده‌اند تتر را نگهداری کنند که هم قابلیت نقد‌پذیری بالایی دارد و هم چالش‌های خرید دلار را شامل نمی‌شود.

البته در این سال اخبار مرتبط با صرافی‌های ارز دیجیتال هم کم نبود. ورشکستگی یکی از بزرگ‌ترین صرافی‌های ارز دیجیتال جهان باعث نگرانی‌ کاربران در مورد سرمایه‌هایشان شد. نگرانی‌هایی که در جواب آنها صرافی‌ها سعی کردند با ارائه مدارک مرتبط با نگهداری امن دارایی‌ها تا حدی از آنها کم کنند.

تصمیماتی مانند محدودسازی سقف تراکنش‌ها و همچنین اختلال اینترنت می‌تواند برای صرافی‌ها به قیمت خاکستر شدن زحمات‌شان تمام شود و در نهایت توسعه قانونی معاملات رمزارزی را با چالش‌های جدی روبه‌رو کند.