تمبرها؛ روایتی از تاریخ که با توکن‌سازی به دارایی‌های دیجیتال تبدیل می‌شوند

به گزارش پیوست، فصل اول از سلسله‌رویدادهای «راویان کوچک جهان» با تمرکز بر تحولات، چالش‌ها و افق‌های پیش‌روی تمبر برگزار شد. محمد احمدی، معاون وزیر ارتباطات و مدیرعامل شرکت ملی پست در این رویداد با اشاره به کارکردهای تمبر گفت: در روزگاری که جهان در سیطره فناوری‌های نو قرار گرفته، اگرچه کارکرد عملی تمبر کاهش یافته؛ ماهیت فرهنگی و ظرفیت دیپلماسی عمیق آن همچنان در ایران و جهان زنده است و حتی با ورود به عرصه دارایی‌های دیجیتال، می‌تواند جایگاه مهم‌تری پیدا کند.

به گفته او تمبر، کوچک‌ترین واحد ملموس رسانه در جهان است؛ واحدی که در دل تاریخ معنا، روایت و ارزش ساخته و آن را حفظ کرده است. احمدی اضافه کرد: بااین‌حال، ما در شرکت ملی پست هنوز آن‌گونه که باید از این ظرفیت گران‌بها بهره نبرده‌ایم. همین موضوع باعث شد تا برنامه‌هایی مشخص برای احیای ظرفیت‌های فرهنگی و اقتصادی پنهان در تمبر طراحی کنیم و با تکیه بر توان و سرمایه فرهنگی کشور، افق تازه‌ای برای آن بگشاییم.

مدیرعامل شرکت ملی پست همچنین تاکید کرد که تمبر می‌تواند روایت‌گر فرهنگ، امید و هویت ایرانی برای آیندگان باشد و در کنار فعالیت‌های اقتصادی و اجرایی، رنگی از عشق، صلح و دوستی به جامعه اضافه کند.

تکنولوژی و ظهور تحولات نو در تمبرها

در این رویداد پنلی با موضوع «تحولات تمبر و چالش‌های پیش‌رو» نیز برگزار شد. عباس عین‌علی، پژوهشگر صنعت پست و لجستیک، گفت : امروزه با تکیه بر فناوری‌های نوین، تمبر در آستانه تولدی تازه قرار گرفته است. تکنولوژی به ما اجازه می‌دهد تمبر به عنصری پویا، قابل رهگیری و حتی قابل تعامل تبدیل شود.

به گفته او درک این تحول بدون شناخت بلاکچین ممکن نیست و از سمتی دیگر بلاکچین، بیش از هر چیز، نیازمند زیرساختی از اعتماد عمومی است. عین‌علی اضافه کرد: در این میان، مالکیت دیجیتال یا همان NFT  نقطه اتصال دنیای واقعی و زنجیره‌بلوکی است. انتقال داده‌های واقعی به بلاکچین، با چالش نفهمیدن زبان روبه‌رو است و در همین نقطه سامانه «اوراکل» می‌تواند داده‌های واقعی را به زبان قابل فهم برای بلاکچین ترجمه کند.

به باور عین‌علی ثبت هوشمند داده‌ها، امکان ایجاد چرخه ارزش، جذب مخاطبان جدید و ساختن یک اکوسیستم بومی بر پایه فناوری را فراهم می‌کند و از این طریق می‌تواند هنر، هویت و اقتصاد را هم‌زمان متحول کند. او همچنین گفت: در روزگاری که بحث NFTها بار دیگر با رویکرد «کاربردپذیری» به جریان افتاده، تبدیل تمبر و داده‌های پستی به دارایی‌های دیجیتال، یکی از عملی‌ترین و آینده‌دارترین مسیرهایی است که در ایران شکل گرفته است.

ابراهیم درخشان، مدیرعامل موسسه فرهنگی-هنری حامی هنر مانا، نیز در بخش دیگری از این پنل گفت: اگر هنرهای تجسمی، که قدمت چندین و چند هزار ساله دارند، به فناوری‌های امروز متصل نشوند، در دهه‌های آینده ممکن است با خطر حذف تدریجی مواجه شوند. همان‌طور که اشاره شد، تمبر دیجیتال و NFT یکی از بهترین ابزارها برای ایجاد این پیوند و انتقال هنر کلاسیک به بازارهای جدید است.

او با اشاره به ایجاد معاونت هنرهای دیجیتال در کشور طی چهار سال اخیر گفت: NFTها این امکان را به ما می‌دهند که از آثار هنری ارزشمند محافظت، مالکیت و اصالت اثر را ثبت، از کپی‌ و سرقت هنری جلوگیری و آثار هنرمندان ایرانی را وارد بازارهای بین‌المللی کنیم. هنرمند زمانی بیشتر به خلق اثر ترغیب می‌شود که اثرش دیده شود.بهترین ابزار برای دیده شدن نامحدود آثار هنری نیز نمایش آنها در فضای دیجیتال و متاورس است.

طبق گفته درخشان در ایران به‌دلیل نبود قانون کپی‌رایت، آثار هنری همواره در معرض کپی‌برداری قرار دارند. اما در فضای NFT می‌توان یک‌بار برای همیشه نسخه اصلی اثر را ثبت کرد و تصویر آن را در کنار نسخه فیزیک، به صورت قانونی، قابل خرید و فروش و جهانی کرد. این فرآیند نه‌تنها ارزش اقتصادی اثر را حفظ می‌کند، بلکه اعتبار هنر ایرانی را تثبیت می‌کند.

به باور او آنچه پیش روی ماست، نه رقابت میان سنت و فناوری، بلکه هم‌نشینی هوشمندانه آن‌ها است و از همین‌رو هنر ایرانی می‌تواند هم اصالت خود را حفظ کند و هم در آینده‌ای جهانی، قدرتمندتر و درخشان‌تر دیده شود.

مسیر ورود فناوری به دارایی‌ها و ارتباط آن با فرهنگ و هنر

در بخشی دیگر از این پنل رضا قربانی، نائب رئیس کمیسیون تحول، نوآوری و بهره‌وری اتاق بازرگانی تهران با اشاره به اینکه مسیر تحول فناوری در جهان حرکت از «پیام» به سمت «ارزش» است، ادامه داد: این همان مسیری است که ارتباطات، اینترنت و ساختارهای دیجیتال طی کرده‌اند. ابتدا پیام را متحول کردند، سپس به سراغ ارزش رفتند. حال در این شرایط بلاکچین فناوری‌ است که برای نخستین‌بار دارایی و سند دارایی را باهم برابر کرد. تا قبل از بلاکچین همیشه یک نهاد ثالث لازم بود تا این مالکیت را تایید کند، اما بلاکچین امکان حذف این نهاد ثالث را مهیا ساخت.

او با اشاره به دارایی‌های دیجیتال آنها را در سه گروه اصلی تقسیم کرد و گفت: رمزارزها، توکن‌ها و NFTها از جمله این دارایی‌ها هستند. با این حال، بازار NFT در سال‌های اخیر تحت‌تاثیر پروژه‌های بی‌اعتبار و هیجانی، به سمت کلاهبرداری گسترده رفته است.  اکنون اتحادیه جهانی سه طبقه تازه برای دارایی‌های نوین شامل دارایی‌های تمام‌دیجیتال، NFTهایی با امکان نسخه فیزیکی و Crypto Stamp که تمبری فیزیکی است و نمونه دیجیتال آن روی بلاکچین ضرب می‌شود تعریف کرده است. این ساختار مسیر خلق طبقه‌ای تازه از دارایی‌ها را باز می‌کند که منحصربه‌فرد بوده و ارزش خود را از فناوری می‌گیرند.

به گفته او مساله امروز ناکافی بودن تکنولوژی نبوده و جدای از آن، زبان ما بیش از حد تکنولوژی‌زده شده و میان حوزه‌های مختلف گفت‌وگو شکل نگرفته است. طبق گفته قربانی فناوری صرف حوصله آدم‌ها را سر می‌برد و هنر همان چیزی است که می‌توان از این اتفاق جلوگیری کند، از همین‌رو اگر گفت‌وگوی لازم میان هنر، تکنولوژی و اقتصاد شکل نگیرد، از عرصه جا خواهیم ماند.

شرمین نادری، فعال اجتماعی، نیز در پایان این پنل از مسیر زندگی‌ خود و گره‌خوردن آن از همان دوران کودکی با تصویر، نامه و تمبر گفت. به باور او، تمبر و نامه فقط اشیای کوچک نیستند، بلکه قطعاتی از حافظه‌ جمعی‌اند که تاریخ، فرهنگ و تجربه‌های مردم را در خود حمل می‌کنند.

او تأکید کرد که حفظ سنت نامه‌نویسی و توجه به اسناد شخصی، چه در قالب کاغذ و چه در فضای دیجیتال، برای زنده ماندن تاریخ ضروری است و موزه‌ها زمانی معنا دارند که صدا و تجربه‌ی مردم در آن‌ها ثبت شود.

اهمیت بازتعریفی تمبر بر اساس نیازهای دیجیتالی امروز جهان

در بخش دیگری از این رویداد میرسید احمد محیط طباطبایی، رئیس شورای بین‌المللی موزه‌ها در ایران (ICOM)، نیز گفت: با پیشرفت فناوری، تمبر نیز باید همزمان با حفظ اصالت فرهنگی خود، شکل تازه‌ای برای ادامه حیات بیابد. عموما تصور می‌شود که هنر دیجیتال فقط انتقال نسخه فیزیکی یک اثر به فضای مجازی است، درحالی‌که هنر دیجیتال خلق اثری است که اساسا در جهان دیجیتال متولد می‌شود و لزوما معادل مادی ندارد.

رحیم پرنیا، رئیس و بنیان‌گذار موزه تمبرهای طلا و نقره ایران، نیز در بخشی دیگر از این رویداد به اهمیت موزه‌ها پرداخت و گفت: امروزه موزه از یک محل نمایش گذرای آثار، به مرکزی برای حمایت، نوآوری و خلاقیت تبدیل شده است. این مراکز با برگزاری نمایشگاه، گالری، چاپ کتاب و فعالیت‌های فرهنگی و هنری قصد دارند درهای خود را به روی تمام صاحبان ایده باز کنند.

در بخش پایانی این رویداد نگار نجیبی دبیر جشنواره طراحی تمبر موزه طلا و نقره ایران نیز در خصوص ایده اولیه شکل‌گیری جشنواره گفت: تمبر زبانی فرهنگی است که حامل هویت، تاریخ و هنر ملت‌هاست. با توسعه فناوری‌های نوین، این زبان وارد عرصه دیجیتال شده و شیوه‌های نوینی از بیان هنری را پیش‌روی جهان گشوده است. در سال‌های اخیر، کشورهای مختلف با سرعت به سمت تولید و عرضه تمبرهای دیجیتال حرکت کرده‌ و آنها را به دارایی‌هایی نوآورانه تبدیل کرده‌اند. همین موضوع ما را به این پرسش که چرا ایران، با این تاریخ و ظرفیت فرهنگی عظیم، سهمی در این جریان جهانی نداشته باشد، وا داشت.

او در ادامه توضیح داد: بر همین اساس تصمیم گرفتیم برای نخستین بار در کشور، این حرکت را در قالب یک جشنواره رسمی و ملی شکل دهیم. مشابه این رویداد حتی در بسیاری از کشورها نیز سابقه ندارد و می‌تواند آغازگر موجی تازه در معرفی هنر دیجیتال ایرانی باشد. تمبر دیجیتال تنها یک اثر هنری نیست و هویتی رمزگذاری‌شده است که می‌تواند در سطح جهانی معامله، جمع‌آوری و ثبت شود.

در حاشیه این رویداد همچنین، از برگزیدگان جشنواره بین‌المللی طراحی تمبر که پیش‌تر در موزه تمبرهای طلا و نقره ایران برگزار شده بود، با حضور رئیس شورای عالی تمبر تجلیل شد.