آیا در آستانه جامعه بدون پول نقد هستیم؛ بیم‌ها و امیدها

بحران کووید-۱۹ روند گذار به تراکنش‌های بدون تماس را تسریع کرده و مدل «جامعه بدون پول نقد» نوآوری‌های بازار را پیش می‌برد. البته در این ‌میان باید به بروز اختلاف اجتماعی و شکل‌گیری مفهوم «حق دسترسی به پول نقد» هم اشاره کرد. این وضعیت، پایان عصر پول نقد و شروع عصر پرداخت‌های دیجیتالی را رقم خواهد زد. پرداخت‌های دیجیتالی با استفاده از کارت‌های بانکیِ دارای تراشه تعبیه‌شده یا اسکن کدهای QR روی گوشی‌های موبایل، مچ‌بندها یا کارت‌های جاری انجام می‌گیرند. ارزهای محلی به‌ تدریج دیجیتالی می‌شوند. در این بین، رمزارزهایی که بعد از راه‌اندازی بیت‌کوین در سال ۲۰۰۹ شهرت یافتند و از بلاک‌چین بهره می‌گیرند، با ارزهای ملی رقابت می‌کنند. رمزارزها امیدوارند به شیوه نامتمرکز و آزاد، با سیستم بانکداری خصوصی رقابت کنند. البته نقش بیت‌کوین به ‌عنوان ابزار جایگزین پرداخت به ‌تدریج به فراموشی سپرده شد و این رمزارز حالا نقش سرمایه مالی را ایفا می‌کند. در سپتامبر ۲۰۲۱، السالوادور به اولین کشور در دنیا تبدیل شد که بیت‌کوین را به ‌عنوان یک ارز قانونی، مانند دلار ایالات‌ متحده، به رسمیت شناخت. این اقدام با مخالفت عموم مردم، اقتصاددان‌ها و سازمان‌های مالی بین‌المللی مواجه شد. از طرف ‌دیگر، تولید و مصرف پول نقد هزینه زیادی دارد. پول نقد را می‌توان جعل کرد و از آن برای انجام فعالیت‌های غیرقانونی، فرار مالیاتی یا انجام فعالیت‌های اقتصادی اعلام‌نشده بهره برد. بنابراین، این به نفع دولت‌هاست که ارز دیجیتالی را جایگزین پول نقد کنند زیرا نظارت بر این نوع ارز و ردیابی گردش آن ساده‌تر است. پاندمی و نگرانی درباره انتقال ویروس از طریق اسکناس و سکه باعث شد بحث عمومی درباره آینده پول نقد دوباره داغ شود. در این شرایط بود که تفکرات ایده‌آل‌گراهای دیجیتالی درباره گسترش پرداخت‌های بدون تماس و مبتنی بر اپ موبایل در دوران ظهور اقتصاد فین‌تک اشاعه پیدا کرد. فین‌تک‌ها شرکت‌هایی هستند که در نتیجه پیشرفت فناوری...