انتقام یا عبرت

اگر کسی در دوران کودکی مورد آزار و اذیت پدر و مادرش قرار گرفته باشد، می‌توان احتمال داد که چنین شخصی خود در آینده به پدر یا مادری بدرفتار تبدیل شود. مواجهه با مسائلی از این دست کمی گیج‌کننده است؛ بدیهی است کودکی با این شرایط به خود نمی‌گوید:«من هم این‌طور فرزندم را تربیت می‌کنم.» حدس ما این است که دقیقا برعکس، پیش خودش می‌گوید:«من قطعا این‌طور که با من رفتار کرده‌اند با فرزندم رفتار نمی‌کنم.» با این همه چنین شخصی شیوه والدین خود را در پیش می‌گیرد و معمولا قادر نیست از تاثیر این الگوی رفتاری بگریزد. مسائلی از این دست موجب شد به این بیندیشیم که آیا می‌توان این پدیده غم‌انگیز را با عرصه‌های رهبری سازمانی هم‌ قیاس کرد؟ پرسش اصلی‌ ما این بود:«آیا کسانی که برای رهبران ناشایست کار می‌کنند خود به رهبر ناشایستی تبدیل می‌شوند؟» در پژوهشی که انجام دادیم اشاره کرده‌ایم که یک رهبر خوب می‌تواند قدرتمندانه اثرات مثبتی مثل کاهش حجم ریزش اعضای تیم و افزایش رضایت مشتری، سودبخشی، تعهد شغلی، درآمد فروش و حتی ایمنی محل کار، بر سازمان بگذارد. در این مطالعه ابتدا نگاهی انداختیم به ارتباط بین رهبران و اعضای تیم‌های مستقیم‌شان. در این فرآیند سوال دیگری هم توجه ما را به خود جلب کرده و آن اینکه:«یک رهبر خوب یا ضعیف بر افراد سطح دوم، یعنی کسانی که خود برای تیم مستقیم رهبر کار می‌کنند، چه تاثیراتی دارد؟» وقتی از کارکنان در مورد چندوچون تاثیرگذاری رهبران بر ایشان پرسیدیم، اکثرا جواب‌شان این بود که هر کس سیستم خودش را دارد. می‌گفتند فرقی نمی‌کند رهبرشان سبک خوب یا وحشتناکی داشته باشد، ادعایشان این بود که می‌توانند از پس خود و وضعیتی که در آن هستند، بر بیایند. زمانی که ارزیابی تاثیرات رهبری را تکمیل کردیم متوجه شدیم ادعای این کارکنان آن‌قدرها هم دور از حقیقت نیست: یعنی برخی رهبران به‌رغم اینکه...