صنعت در تنگنای برق، گاز و آب؛ راه‌حل از دل تحول دیجیتال می‌گذرد

به‌گزارش پیوست، علاوه‌بر قطعی و دسترسی نداشتن به انرژی در ساعات مختلف، مواردی چون سیستم‌های فرسوده، نبود داده‌های دقیق و فراهم نشدن امکان رصد و پایش مستمر الگوی مصرف منجر به تداوم عمر ناترازی‌ها شده است. از نظر کارشناسان حوزه انرژی و اقتصاد دیجیتال مشکلاتی مانند نشت آب و پیک‌بار برق با پایش لحظه‌ای و داده‌محور قابل کنترل هستند. فناوری‌هایی مانند کنتورهای هوشمند، سنسورهای فشار و دیتالاگرها این امکان را می‌دهد تا مشکلات را قبل از بحران شناسایی و رفع کرد.

همچنین گفته شده که هشدار به موقع، تعمیرات پیشگیرانه و مدیریت زنجیره‌ای عملیات باعث کاهش هدررفت و افزایش دسترسی می‌شود. به‌عبارتی هوشمندسازی واقعی، ترکیبی از فناوری، داده و کنترل عملیاتی دقیق است.

رویکردی که باید هوشمند شود

ناترازی انرژی در سال‌های اخیر سفت و سخت گریبان‌گیر صنایع کشور شده، به‌گونه‌ای که گفته می‌شود در یکسال گذشته یک سوم روزهای صنعت با خاموشی همراه بوده است. اما مشکل اصلی تنها قطعی نیست. بخش عمده انرژی صنایع به‌دلیل فرسودگی تجهیزات و اشکالات فرآیندی هدر می‌رود. از طرف دیگر، نبود داده‌های دقیق و نداشتن رویکرد مدیریتی هوشمند در کل زنجیره عملیات به گسترده شدن این معضلات دامن زده است. مشکات اسدی، مدیرعامل گروه کسب‌وکارهای آن با اشاره به اینکه صنعت به‌شدت از این مشکلات تاثیر پذیرفته معتقدست که فناوری‌های روزآمد می‌تواند با ایجاد راه‌حل‌هایی که محور‌ آن افزایش بهره‌وری است به صنعت کمک کند.

از نظر شیوا ناصری، مدیرعامل ویپان فناوری‌های نوین مانند کنتورهای هوشمند، شبکه‌های IoT و تحلیل داده این امکان را می‌دهد تا مصرف واقعی را رصد، رفتار مشترکان را تحلیل و تصمیم‌های لحظه‌ای و هدفمند  اتخاذ کرد. او معتقدست فناوری زمانی ارزش واقعی پیدا می‌کند که با تخصص و مدیریت اجرایی ترکیب شود.

مدیرعامل ویپان در ادامه این موضوع گفت: استارت‌آپ‌ها فرصت‌هایی ایجاد می‌کنند که فراتر از تولید فناوری یا ارائه نرم‌افزار است. آ‌نها می‌توانند داده‌های واقعی مصرف و عملکرد شبکه را تحلیل و با ارائه راهکارهای عملی، تصمیم‌گیری در زمان واقعی را ممکن کنند. اما نوآوری زمانی ارزشمند است که با محدودیت‌ها و واقعیت‌های عملیاتی صنعت همخوانی داشته باشد؛ یعنی فناوری باید در دل عملیات و با شرایط واقعی شبکه و رفتار مصرف‌کننده تطبیق یابد.

او مثالی از تجربه ویپان ذکر کرد و گفت که اتصال فناوری نوآورانه به عملیات واقعی باعث کاهش ناترازی و بهبود بهره‌وری انرژی می‌شود و ارزش نوآوری را ملموس می‌کند.

حرکت به سمت پایداری

یکی دیگر از موضوعاتی که درخصوص کاهش و به‌حداقل رساندن چالش‌های انرژی با آن روبه‌رو هستیم، حرکت به سمت انرژی‌های پایدار و جایگزینی آن با سوخت‌های فسیلی است. اسدی، مدیرعامل گروه‌ کسب‌وکارهای آن در این باره عنوان کرد: اینکه صنعت ما مانند سایر حوزه‌ها به انرژی‌های سوخت فسیلی وابستگی جدی دارد یک موضوع بدیهی است اما به‌نظر می‌رسد اضافه شدن رویکردهایی مثل انرژی تجدیدپذیر و جایگزینی‌شان با سوخت‌های فسیلی، آینده صنعت کشور را تحت تاثیر قرار می‌دهد.

از نظر او این جایگزینی، نیازمند طراحی فرآیندها، توسعه مدیریت‌های داشبورد برای توزیع انرژی و الزاماتی است که استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناور و نوآور می‌توانند در این زمینه نقش پررنگی ایفا کنند.

ناصری، مدیرعامل ویپان در گفت‌وگو با پیوست اشاره کرد که کاهش وابستگی به منابع فسیلی تنها با تولید بیشتر امکان‌پذیر نیست. از نظر او توسعه تولید پراکنده و انرژی‌های تجدیدپذیر نزدیک محل مصرف، استفاده از سیستم‌های ذخیره‌سازی انرژی برای مدیریت پیک، اصلاح الگوی مصرف با هوشمندسازی مشترکان و مدیریت عملیاتی شبکه به کاهش نیاز به تولید اضافی کمک می‌کند.

الگوی مصرف یکی از پرتکرارترین عناوینی است که در جریان قطع و وصلی‌های انرژی که از صنعت تا منازل، زندگی همه را تحت تاثیر قرار داده مطرح می‌شود. از منظر برخی کارشناسان، میزان هدررفت انرژی ناشی از الگوی غلط مصرف یا تعدد مشترکان پرمصرف بسیار قابل توجه توصیف شده است. طبق گفته مدیرعامل گروه کسب‌وکارهای آن، استقرار پلتفرم‌هایی که محور فعالیتشان مدیریت مصرف میان صنایع براساس نوع کاربری، ساعت‌های پرمصرف و کم‌مصرف و تبادل انرژی میان آنهاست می‌تواند در مدیریت مصرف انرژی و ناپایداری کمتر موثر باشد.

استارت‌آپ‌ها دست به کار شوند

اسدی، مدیرعامل گروه کسب‌وکارهای آن نقش شرکت‌های فناور و نوآور در مدیریت و کاهش چالش‌های ناشی از ناترازی انرژی را مهم قلمداد کرد. او با اشاره به آخرین جلسات و همایش‌های برگزار شده در این باره به‌تاریخ مهرماه ۱۴۰۴ در اتاق بازرگانی تهران اشاره کرد که نتایج و راهکارهای تیم‌ها از ارائه‌هایشان منجر به امیدواری شده است. او در این باره گفت: از نظر ما راهکارهای این تیم‌ها برای صنعت قابل تامل بود و امکان مذاکره آنها با صنایع فراهم شده است. به‌نظر می‌رسد در شرایطی که در ایران با انواع چالش‌ها به‌خصوص در سطح رگولاتوری و در سطح تصمیم‌گیری در حوزه‌های مختلف مواجه هستیم حداقل بخش خصوصی می‌تواند امیدوار باشد که برای حل مسائل خودش راهکارهایی از اکوسیستم نوآوری پیدا بکند.

او در گفت‌وگو با پیوست اشاره کرد مسائل موجود در این زمینه بزرگ و پیچیده و شکافی که ایجاد شده عمیق هست؛ بنابراین انتظار داشتن از استارت‌آپ‌ها و شرکت‌های فناور و نوآور برای حل تمامی این مسائل، انتظار بزرگی است. اما با تقسیم و دسته‌بندی معضلات به چالش‌های کوچک‌تر می‌توان از فناوری در اختیار کسب‌وکارهای حوزه اقتصاد دیجیتال به‌منظور کاهش یا برطرف شدن این مشکلات بهره‌مند شد.

ناصری، مدیرعامل ویپان در این باره گفت: ناترازی انرژی فرصتی بزرگ برای استارت‌آپ‌هاست اما نکته کلیدی، وجود نیروی انسانی متخصص و آماده برای اجرای عملیاتی است. فناوری بدون تکنسین‌ها و مهندسان آموزش‌دیده نمی‌تواند تحول پایدار ایجاد کند.

مدیرعامل ویپان معتقدست که ترکیب تخصص، اجرا و نوآوری، اساس هر تغییر پایدار در صنعت انرژی است. او همچنین گفت: آینده انرژی ایران هوشمند، داده‌محور و پراکنده خواهد بود. تولید تجدیدپذیر محلی، ذخیره‌سازی کوچک‌مقیاس و مدیریت تقاضا، محور اصلی شبکه خواهد بود. اما نکته کلیدی این است که موفقیت این تغییرات، وابسته به تخصص در مدیریت زنجیره عملیات و ترکیب فناوری با اجرای واقعی است. این ترکیب باعث کاهش هدررفت، افزایش پایداری شبکه و ایجاد فرصت‌های واقعی کسب‌وکاری می‌شود.

او همچنین اشاره کرد که دولت قدم‌هایی در کنتور هوشمند و مدیریت مصرف برداشته است، اما نیاز امروز به یکپارچگی و استمرار سیاست‌هاست. ایجاد APIهای باز و استاندارد، مدل‌های مالی پایدار، در اختیار گذاشتن داده برای نوآوران و تاکید بر اجرای دقیق و با کیفیت پروژه‌ها از جمله اقدامات ضروری هستند. تجربه عملی نشان می‌دهد که بدون مدیریت زنجیره‌ای و استانداردسازی، حتی بهترین سیاست‌ها اثر ملموس نخواهند داشت.

گفته می‌شود تمرکز بر بهره‌وری عملیاتی، اجرای دقیق و نیروی انسانی آموزش‌دیده است که می‌تواند فناوری و داده را به نتایج ملموس و پایدار تبدیل و فرصت‌های واقعی برای توسعه انرژی هوشمند در ایران ایجاد کند.