پروانه FCP با چه هدفی؟

سازمان تنظیم مقررات و ارتباطات رادیویی این روزها سرگرم ارائه پروانه جدیدی است که به نام FCP مشهور شده و گویا قرار است نظم تازه‌ای در این حوزه برقرار کند. برای ارائه چنین مجوزی آن هم به 18 شرکت، می‌توان دلایل پیدا و پنهان مختلفی برشمرد. در میان این دلایل، پایان دادن به انحصار شرکت مخابرات ایران در زمینه زیرساخت‌های شبکه شاید یکی از مواردی باشد که نقش پررنگ‌تری نسبت به بقیه دارد.
یکی از مشکلاتی که از ابتدای فعالیت شرکت‌های PAP خودنمایی کرد، انحصار شرکت مخابرات ایران بر زیرساخت‌های ارتباطاتی کشور بود. این موضوع با ورود این شرکت به عرصه ارائه اینترنت پرسرعت و خصوصی شدن مخابرات، عملاً به معضلی لاینحل تبدیل شد. تا جایی که ارائه پروانه نسل‌های 3 و 4 تلفن همراه به مخابرات، منوط به انجام تغییراتی در پروانه این شرکت و ملزم کردن آن به همکاری با شرکت‌های PAP شد. اکنون به نظر می‌رسد رگولاتوری- و در کل، وزارت ارتباطات- تلاش دارد با وارد کردن بازیگران جدید به عرصه زیرساخت کشور، این انحصار را بشکند. این در حالی است که شبکه‌ای که اکنون در اختیار شرکت مخابرات ایران قرار دارد، در طول چند دهه و با صرف هزینه‌ای گزاف ایجاد شده و نمی‌توان انتظار داشت یک شرکت خصوصی بتواند با پنج سال فعالیت، رقیب مخابرات در این عرصه شود. آیا ایجاد زیرساختی جدید به‌صرفه است؟ آیا هدر دادن پول به شمار نمی‌رود؟ در حالی که مخابرات هر روز تحت فشار قرار می‌گیرد تا شبکه خود را به‌روز کند و گسترش دهد، چرا باید شرکت‌های دیگر شبکه‌های موازی ایجاد کنند؟ آن هم در شرایطی که بخش عمده‌ای از تجهیزات شبکه- عمده تجهیزات Active- از خارج تهیه شده و مستلزم خروج ارز از کشور است.
ایجاد شبکه ثابت در حالی قرار است توسط شرکت‌های خصوصی انجام شود که هم‌اکنون شرکت مخابرات ایران از شبکه عظیم خود به شدت ابراز نارضایتی می‌کند و به دنبال راهی است تا خود را از شر آن خلاص کند.
موضوع دیگری که در این میان فراموش شده، روند رفع مقابله با انحصار است. برای بررسی این روند، لازم نیست سراغ نمونه‌های خارج از کشور برویم. در همین ایران طی یک روند شش‌ساله، انحصار دولت در زمینه تلفن همراه از بین رفت. ماده 124 برنامه سوم توسعه که اجرای آن از سال 1379 آغاز شد، به دولت اجازه آزادسازی در عرصه ارتباطات کشور را می‌داد. اجرای همین بند باعث شد در نهایت، اپراتور دوم تلفن همراه کشور از سال 85 کار خود را آغاز کند. پس از این شکستن انحصار بود که شرکت ارتباطات سیار ایران در سال 88 از دولت جدا شد و مشکلی نیز به وجود نیامد. اما در زمینه ارتباطات ثابت این روند طی نشده و اکنون دولت می‌خواهد پس از واگذاری شرکت مخابرات ایران به بخش عمومی، از طریق ایجاد شبکه‌های موازی، انحصار را از بین ببرد. آیا پروانه FCP‌ می‌تواند این انتظار را برآورده سازد؟