اتریوم چیست و چه تفاوتی با بیت‌کوین دارد؟

به گزارش پیوست، در این مقاله قصد داریم اتریوم را بیشتر بررسی کنیم تا در پایان متن درک بهتری از تفاوت آن با بیت‌کوین و کاربرد این شبکه پیدا کنیم.

اتریوم چیست؟

طرح اولیه اتریوم را برنامه‌نویسی به نام ویتالیک بیوترین در سال 2013 ارائه کرد. سال 2014 بودجه این طرح تامین شد و در 30 جولای 2015 این شبکه فعال شد. اتریوم یک شبکه بلاک‌چین است که امکان توسعه اپلیکیشن‌های نامتمرکز و استفاده از قراردادهای هوشمند را برای کاربران فراهم می‌کند. رمزارز بومی این شبکه یعنی Ether در واقع کلید استفاده از این شبکه نامتمرکز است و از لحاظ حجم بازار دومین رمزارز ارزشمند جهان پس از بیت‌کوین محسوب می‌شود.

در بررسی اتریوم مهم‌ترین موضوع «شبکه اتریوم» یا «بلاکچین اتریوم» است. اگر اتریوم را با سیستم‌های مالی سنتی مقایسه کنید، شبکه اتریوم همان بانک‌ها و موسساتی هستند که خدماتی را به شما ارائه می‌کنند اما رمزارز اتریوم یا Ether در حکم ارز رایجی است که این بانک‌ها و موسسات برای ارائه خدمات از آن استفاده می‌کنند. همانطور که در سیستم بانکی ایران شما خدمات ریالی دریافت کرده و هزینه را به ریال پرداخت می‌کنید، برای استفاده از شبکه اتریوم و خدمات آن باید رمزارز اتریوم را تهیه کنید.

البته مقایسه شبکه اتریوم با سیستم بانکداری تنها برای درک بهتر است و این دو بسیار با یکدیگر متفاوت هستند. حالا با تهیه رمزارز اتریوم می‌توانید از این بلاکچین استفاده کنید. اول و شاید شناخته شده‌ترین کاربرد برای کاربران معمولی همان انتقال ارزش و دارایی است که شما به‌جای پول اتریوم را نگهداری یا منتقل می‌کنید.

اما آنچه اتریوم را از بیت‌کوین متمایز می‌کند، امکان برنامه‌نویسی و ساخت اپلیکیشن‌های نامتمرکز (Dapp) و قرارداد‌های هوشمند است.

این بلاک‌چین در حال حاضر مستقیما از هشت زبان برنامه نویسی جاوا، پایتون، جاوا اسکریپت، گو، .NET، دلفی (Delphi) و دارت (Dart) پشتیبانی می‌کند. برنامه‌های معروف نوشته شده روی شبکه اتریوم به چهار دسته اصلی تقسیم می‌شوند: بازی، صرافی‌های نامتمرکز، بازار‌های نامتمرکز و اپلیکیشن‌های امورمالی نامتمرکز یا DeFi

در ادامه سعی می‌کنیم با یک مثال هرکدام از این بخش‌ها را توضیح دهیم.

بازی نامتمرکز: اکسی اینفینیتی (Axie Infinity)

معروف‌ترین برنامه‌ حال حاضر در بلاکچین اتریوم، بازی اکسی اینفینیتی (Axie Infinity) است، یک بازی بلاک‌چینی و نامتمرکز که بازیکنان در آن شخصیت‌ها یا اکسی‌های خود را خریداری کرده و با آن بازی می‌کنند و به عنوان جایزه هم اکسی دریافت می‌کنند. (Axie: شخصیت‌های بازی که به صورت NFT معامله می‌شوند)

اکسی اینفینیتی در واقع از بازی پوکمان‌گو که زمانی یکی از معروف‌ترین بازی‌های جهان بود الهام گرفته شده است. شما همانند پوکمان‌‌گو شخصیت‌های بازی را جمع‌آوری کرده و به گنجینه اکسی‌های خود اضافه می‌کنید. اکسی اولین بازی NFT در شبکه اتریوم است که براساس داده‌های منتشر شده فروش آن به بیش از 1 میلیارد دلار رسیده است. این بازی بیش از یک میلیون کاربر فعال در روز دارد.

این پلتفرم بازی یک توکن حکمرانی به نام AXS دارد که در حال حاضر با قیمتی در حدود 43 دلار معامله می‌شود. دارندگان این توکن همانند دیگر توکن‌های حکمرانی درمورد آینده این بازی و جهان درون آن حق رای دارند.

علاوه بر این برای شروع به بازی شما باید سه اکسی یا همان شخصیت‌های بازی را خریداری کنید. این اکسی‌ها در حال حاضر حدود 190 دلار قیمت دارند که البته اکسی‌های کمیاب و نادر ممکن است قیمت‌های نجومی داشته باشند. شما در بازارهای NFT می‌توانید اکسی‌ها که همان شخصیت‌های اصلی بازی هستند را معامله و در ازای پول به فروش برسانید؛ البته در این جهان دیجیتال اقلام دیگری مثل گل، خانه، لامپ یا چیزهای دیگری نیز وجود دارند که اگر آنها را در مالکیت خود داشته باشید می‌توانید به عنوان NFT یا دارایی غیرمثلی به فروش برسانید.

جهت آشنایی بیشتر با جذاب ترین اپلیکیشن های نامتمرکز کلیک کنید.

صرافی نامتمرکز: یونی‌سواپ

دومین اپلیکیشن معروف این شبکه یونی‌سواپ (Uniswap)، یک صرافی نامتمرکز است. این صرافی که در زمان نگراش بیش از 8 میلیارد دلار حجم بازار دارد در واقع جایگزین نامتمرکزی برای بایننس و کوین‌بیس است. در صرافی‌های متمرکز سنتی، دارایی‌های شما در اختیار صرافی یا یک موسسه متمرکز قرار می‌گیرد. در آنجا شما این دارایی را به هرچه بخواهید تبدیل کرده و در پایان رمزارز یا ارز رایج خود را برداشت می‌کنید.

اما در صرافی‌های نامتمرکز روند کمی متفاوت است. در این صرافی‌ها این قراداد‌های هوشمند هستند که روند مبادلات یا Swapها را کنترل می‌کنند. عده‌ای در این صرافی‌ها به تامین نقدینگی می‌پردازند و عده‌ای دیگر یا کاربران عادی از قابلیت‌های آن برای تبدیل ارزهای خود استفاده می‌کنند.

برای تامین نقدینگی شما مقداری اتریوم یا رمزارز پایدار مثل USDT را در بخش Pool یا استخر نقدینگی در اختیار این شبکه قرار داده و در ازای این نقدینگی سود دریافت می‌کنید. اما برای استفاده از این صرافی کافی است یک کیف پول اتریوم را به این صرافی متصل کنید. سپس توکنی که می‌خواهید تبدیل کنید و رمزارزی که می‌خواهید در ازای آن دریافت کنید را مشخص کرده و روی «Swap» کلید ‌کنید.

هزینه سوخت یا «GAS FEE» شبکه اتریوم وابسته به شلوغی این شبکه متغییر است. در اینجا می‌بینید که برای یک معامله 23 دلاری، شبکه اتریوم حدود 1.4 دلار هزینه دریافت می‌کند. البته این هزینه از ارز دریافتی کاسته نمی‌شود و شما باید هزینه سوخت شبکه را مازاد بر آن پرداخت کنید. یعنی برای دریافت 23 دلار USDT در این مثال باید بیش از 25 دلار اتریوم در کیف پول خود داشته باشید.

هزینه سوخت شبکه اتریوم یکی از مسئله‌هایی است که جلوی رشد صرافی‌های نامتمرکز را گرفته است.

برای تکمیل فرایند شما باید منتظر تایید تراکنش در شبکه اتریوم باشید و تفاوت اصلی اینجاست که پیش از انتخاب و انجام تراکنش شما برخلاف صرافی‌های نامتمرکز پولی در اختیار آنها نمی‌گذارید. رمزارز شما در کیف پول خودتان است و تنها پس از تایید مبادله، تراکنشی در شبکه اتریوم انجام گرفته و ارز مبدا شما ارسال و ارز مقصد دریافت می‌شود که این تراکنش وابسته به شلوغی شبکه اتریوم تا چند دقیقه زمان می‌برد.

اپلیکیشن‌های دیگری که شاید روشن‌ترین آینده را در بین اپلیکیشن‌های نامتمرکز دارند، اپلیکیشن‌های اقتصاد نامتمرکز یا DeFi هستند.

اپلیکیشن‌های DeFi خدماتی مثل اعطای وام و قرض گرفتن دارایی را در اختیار کاربران قرار می‌دهند. شما با استفاده از این اپلیکیشن‌ها می‌توانید در نقش وام دهنده (یا همان تامین کننده نقدینگی) یا گیرنده وام (منبع درآمدی و شخصی که سود پرداخت می‌کند) ایفای نقش کنید.

در اینجا هم یک سمت از بازار نقدینگی یا موجودی را تامین کرده و سمت دیگر بازار یا متقاضیان نیز این نقدینگی را به شرط پرداخت سود و هزینه‌ای در زمان بازپرداخت دریافت می‌کنند.

صرافی و پلتفرم اعطای وام نامتمرکز: dYdX

dYdX یک پلتفرم قدرتمند معاملاتی است که هدف اصلی آن ارائه خدماتی مشابه صرافی‌های سنتی است و علاوه بر آن امکان دریافت وام و اعطای وام را نیز برای کاربران خود فراهم می‌کند.

برای دریافت و اعطای وام یک سری استخر‌های نقدینگی ایجاد می‌شود و افزایش تقاضا باعث افزایش نرخ سود خواهد شد. مثلا اگر شما بخواهید اتریوم قرض بگیرید و مقدار کمی اتریوم در استخر نقدینگی وجود داشته باشد، تقاضای بالا باعث افزایش سود شده و برای دریافت این اتریوم شما باید سود بیشتری پرداخت کنید تا معدود نفراتی که در این پلتفرم اتریوم ارائه می‌کنند ترغیب شوند دارایی خود را در اختیار شما قرار دهند.

البته قراردادهای هوشمندی این نرخ را با سبک و سنگین کردن عرضه و تقاضا مشخص می‌کنند و این فرایند به صورت کاملا خودکار و بدون تاخیر انجام می‌گیرد.

بازارهای فروش بخش دیگری هستند که از شبکه اتریوم برای فعالیت استفاده می‌کنند. در سال گذشته عبارت «NFT» شهرت زیادی پیدا کرد. کسانی که با بازار رمزارزها و اخبار بلاک‌چین آشنا هستند مطمئنا نام NFT یا توکن غیرمثلی به گوششان خورده است.

توکن‌های یکتا در واقع یک سری دارایی‌های دیجیتال هستند. شما می‌توانید هر دارایی دیجیتالی را به توکن یکتا تبدیل کرده و به فروش برسانید. اشخاص معروفی مثل جک دورسی، مدیرعامل توییتر، NFTهای خاص خود را ارائه کرده‌اند. جک دورسی اولین توییت توییتر یعنی «Just setting up my twttr» را که با حساب شخصی‌اش منتشر کرده بود به قیمت 2.9 میلیون دلار در بازار NFTها به فروش رساند.

البته توجه داشته باشید که قیمت بالای NFTها همانند دیگر آثار به منشا، تعداد و کیفیت بستگی دارد. برای مثال اگر یک شخص خیلی معروف مثل جک دورسی، یک چیز بسیار نادر مثل اولین توییت جهان را برای فروش عرضه کند، قیمت آن طبیعتا بالا خواهد بود. اما مسلما اگر شخص ناشناسی یک توییت تصادفی را به صورت NFT عرضه کند قیمتی نخواهد داشت زیرا تقاضایی برای این NFT وجود ندارد.

اوپن‌سی (OpenSea)

اوپن‌سی یکی از معروف‌ترین بازارهای خرید و فروش NFT است که در تازه‌ترین ارزش‌گذاری و با جذب 100 میلیون دلار سرمایه بیش از 1.5 میلیارد دلار ارزش‌گذاری شده است. اوپن‌سی از بلاک‌چین اتریوم برای فعالیت استفاده می‌کند و شما تقریبا هرچیزی را که قابل عرضه دیجیتال باشد می‌توانید به صورت یک NFT در این بازار به فروش برسانید.

بازار NFTها در سال آتی توجه زیادی را به خود جلب کرده و رقم‌های حیرت انگیزی در بازارهای NFT جابه‌جا شده است. گران‌قیمت‌ترین NFT جهان به نام «Everydays: the First 5000 Days» به قیمت 69.3 میلیون دلار به فروش رسید.

برای استفاده از بازار اوپن‌سی کافی است که یک کیف پول وب‌۳ (کیف پولی که امکان دسترسی به نسل سوم وب از جمله اپلیکیشن‌های نامتمرکز را دارد) را در مرورگر خود به این اپلیکیشن متصل کنید.

اپلیکیشن اوپن‌سی به صورت خودکار در این کیف پول دارایی‌های دیجیتال شما را جستجو می‌کند و همچنین ارزهایی مثل اتریوم که برای خرید دارایی‌ها مشخص می‌شود را نیز شناسایی می‌کند. برای خرید هر کدام از دارایی‌های غیرمثلی دو گزینه وجود دارد: اول پذیرش آخرین قیمت و ارائه یک قیمت پیشنهادی.

قیمت براساس اتریوم یا دیگر ارز‌های مجاز بیان می‌شود و در نهایت پس از فروش این پلتفرم 2.5 درصد هزینه فروش از شما دریافت می‌کند.

پس دیدیم که شبکه اتریوم کاربردهای متنوعی دارد و البته متخصصان بلاک‌چین معتقدند که از پتانسیل کامل این شبکه استفاده نشده است.

همانطور که در ابتدای این متن گفتیم برای استفاده از این شبکه شما به ارز رایج این شبکه نیاز دارید. اتر یا Ether رمزارز بومی این شبکه است که برخی برای انتقال و ذخیره ارزش از آن استفاده می‌کنند و توسعه‌دهندگان و برنامه‌نویسان هزینه استفاده از شبکه اتریوم را نیز از طریق همین رمزارز پرداخت می‌کنند.

رمزارز اتریوم بیشترین حجم بازار را پس از بیت‌کوین دارد و دومین رمزارز جهان از لحاظ حجم بازار محسوب می‌شود. GAS FEE یا هزینه سوخت که پیشتر در بخش صرافی‌های نامتمرکز به آن اشاره کردیم را با همین رمزارز پرداخت می‌کنند و تراکنش‌های آن فعلا همانند بیت‌کوین از طریق پروتکل اثبات کار یا Proof of Work ثبت و مندرج می‌شود اما قرار است این شبکه ارتقا پیدا کرده و به جای اثبات کار از پروتکل اثبات سهم یا گواه بر سهم (Proof of Stake) استفاده کند.

در متن دیگری تفاوت اثبات سهم با اثبات کار را توضیح داده‌ایم اما به طور خلاصه می‌توان گفت که پروتکل اثبات کار به فعالان شبکه در ازای کاری که انجام می‌دهند (کاری که ماینر‌ها با حل معادلات ریاضی انجام می‌دهند) پاداش پرداخت می‌کند اما گواه بر سهم یا اثبات سهم به نحو دیگری و در ازای دارایی‌هایی که کاربر در اختیار شبکه قرار داده به او پاداش می‌دهد.

دیگر تمایز اتریوم و بیت‌کوین در تعداد سکه‌ یا کوین‌ها و زمان شکل گرفتن یک بلوک است که درنتیجه سرعت تراکنش‌ها را مشخص می‌کند.

سرعت و تعداد

شبکه بیت‌کوین تنها تعداد محدودی از این رمزارز را ارائه می‌کند که البته هنوز تمام آن استخراج نشده است. تنها 21 میلیون‌ بیت‌کوین در جهان وجود خواهد داشت که باعث نادر بودن این رمزارز و افزایش تقاضا در برابر عرضه شده و درنتیجه یکی از دلایلی است که قیمت بیت‌کوین تا این حد از اتریوم بالاتر است.

اتریوم در مقابل محدودیتی از لحاظ تعدادی ندارد اما یک محدودیت سالیانه برای تعداد اتریوم‌های صادر شده وجود دارد که این استخراج و صدور این رمزارز را به 18 میلیون اتریوم در سال محدود می‌کند.

شبکه اتریوم از لحاظ سرعت وضعیت بهتری دارد. در حال حاضر این شبکه هر 14 ثانیه یک بار یک بلوک جدید ایجاد می‌کند در حالی که شبکه بیت‌کوین برای ساخت هر بلوک به ده دقیقه زمان نیاز دارد و در شرایط بحرانی مثل زمانی که به یک باره تعداد زیادی از ماینر‌های چینی خاموش شدند و قدرت پردازش شبکه به یک باره افت کرد، زمان ساخت بلوک به 19 دقیقه نیز رسید.

شبکه اتریوم تراکنش‌ها را به دلیل ساخت سریع بلوک‌ها با سرعت بیشتری انجام می‌دهد. اتریوم برای تایید هر تراکنش به 20 تاییدیه نیاز دارد که اخذ این تاییدیه‌ها به طور میانگین حدود 5 دقیقه زمان می‌برد که البته در شرایط خاص ممکن است ساعت‌ها به طور بیانجامد. در مقابل شبکه بیت‌کوین (BTC) برای انجام هرتراکنش و ثبت آن روی بلاک‌چین تنها به 4 تاییدیه نیاز دارد که البته همین چهار تاییدیه به طور میانگین حدود 40 دقیقه زمان می‌برد.

پس در نتیجه سرعت نیز از جمله دیگر برتری‌های شبکه اتریوم نسبت به بیت‌کوین است که البته دلیل اصلی استفاده از این شبکه نیست زیرا گزینه‌های بهتری برای تراکنش سریع وجود دارد. بیت‌کوین کش (BCH) یا ریپل (XRP) از جمله رمزارزهایی هستند که تقریبا در همان لحظه منتقل می‌شوند.

رمزارز اتریوم چندی پیش در پی شهرت گرفتن NFTها و اپلیکیشن‌های نامتمرکز طبق اطلاعاتی که شرکت اطلاعاتی کوین‌متریکس (CoinMetrics) ارائه کرده به اوج قیمت 4 هزار و 196 دلار رسید.

اتریوم بار دیگر در چند روز اخیر رشد قابل توجهی را تجربه کرده و در حال حاضر با قیمتی نزدیک به 3 هزار دلار معامله می‌شود.

شبکه اتریوم علاوه بر اینکه همانند بیت‌کوین جایگزینی برای سیستم مالی سنتی و بانک‌ها محسوب می‌شود، قابلیت‌های دیگری دارد که برای جهان اقتصاد و اینترنت بسیار مهم است. البته این شبکه رقبای سرسختی مثل کاردانو را در کنار خود دارد که با وجود حجم بازار پایین‌تر رشد چشمگیری را از لحاظ ارزش داشته و یک سری کاستی‌های این شبکه را رفع می‌کنند.

اتریوم که توسط بنیاد اتریوم پشتیبانی می‌شود یکی از بزرگترین و تاثیرگذارترین جوامع بلاک‌چینی جهان را دارد. این بنیاد افراد سرشناسی را به جامعه بلاک‌چین و رمزارزها معرفی کرده که پروژه‌های بزرگ آنها همگی به بنیاد اتریوم بازمی‌گردد.