جریمه ۱۴۰ میلیون دلاری اروپا برای پلتفرم ایکس ایلان ماسک: اوج تنش میان بروکسل و دولت ترامپ

به گزارش پیوست، قانون خدمات دیجیتال اتحادیه اروپا که در سال ۲۰۲۲ تصویب شد، قرار بود پاسخی سختگیرانه به پلتفرم‌های بزرگ فناوری  و این شرکت‌ها را موظف می‌کند تا از انتشار محتوای غیرقانونی، گمراه‌کننده یا دستکاری‌شده جلوگیری کنند و همچنین شفافیت بیشتری درباره عملکرد الگوریتم‌ها و تبلیغات ارائه دهند.

با این حال دولت جدید ترامپ در واشنگتن این مقررات را حمله‌ به «آزادی بیان» و «شرکت‌های فناوری آمریکایی» توصیف کرده و چندین مقام ارشد ایالات متحده، از جمله معاون رئیس‌جمهور جی‌دی ونس، پیش از اعلام جریمه به دفاع از این پلتفرم برخاسته‌اند.

طبق اعلام نیویورک تایمز، مقام‌های اروپایی در توضیح دلیل این جریمه تصریح کردند که موضوع به هیچ‌وجه محدودیت آزادی بیان نیست، بلکه به نبود کنترل‌های لازم در پلتفرم تحت مالکیت ماسک مربوط می‌شود. بر اساس یافته‌های اروپا، سیستم تایید هویت مبتنی بر اشتراک پولی که به کاربران «تیک آبی» ارائه می‌دهد، از نظر اتحادیه طراحی فریبنده دارد و به اشتباه تصویری را از اعتبار صاحب حساب ترسیم می‌کند.

علاوه بر این، شبکه اجتماعی ایکس پایگاه داده‌ی عمومی و شفافی از تبلیغات خود ارائه نکرده است. در حالی که براساس قانون اروپا این سامانه باید برای رصد تبلیغات سیاسی، محتوای مشکوک و آگهی‌های کلاهبرداری از سوی پلتفرم ارائه شود. از سوی دیگر، این شرکت از همکاری با پژوهشگران مستقل سر باز زده و دسترسی آنها به داده‌های عمومی لازم برای مطالعه موضوعاتی مانند انتشار اطلاعات غلط، قطبی‌سازی سیاسی و رفتار الگوریتمی را محدود کرده است.

هنا ویرکونن، معاون اجرایی کمیسیون اروپا در حوزه حاکمیت فناوری، در بیانیه‌ای گفت: «فریب کاربران با تیک آبی، پنهان‌کاری در زمینه اطلاعات تبلیغات و مسدود کردن محققان در فضای آنلاین اتحادیه اروپا جایی ندارد. ما ایکس را به دلیل زیر پا گذاشتن حقوق کاربران و فرار از پاسخگویی مسئول شناخته‌ایم.»

پلتفرم ایکس هنوز واکنشی به درخواست رسانه‌ها برای اظهارنظر نشان نداده است، اما ماسک می‌تواند علیه رای صادره فرجام‌خواهی کند؛ مسیری که احتمالا به یک نبرد حقوقی طولانی منتهی خواهد شد.

تنش دیپلماتیک و احتمال جریمه‌های بیشتر از سوی اتحادیه اروپا

این جریمه در حالی صادر شد که روابط اروپا و آمریکا بر سر موضوعاتی مثل جنگ اوکراین در شرایط حساسی قرار دارد. تنها چند ساعت قبل از اعلام این حکم، کاخ سفید در گزارش امنیت ملی خود هشدار داد که برخی سیاست‌های اروپایی «خطر پاک شدن تمدنی» را به همراه دارد.

مارکو روبیو، وزیر خارجه دولت ترامپ، این جریمه را «حمله به مردم آمریکا توسط دولت‌های خارجی» توصیف کرده است و رئیس کمیسیون فدرال ارتباطات نیز اتحادیه اروپا را به «خفه کردن نوآوری» متهم کرد. ماسک نیز در شبکه اجتماعی ایکس در پاسخ به این اظهارات نوشت: «از حمایت شما بسیار سپاسگزارم.»

گزارش‌ها نشان می‌دهد که اعلام این جریمه ماه‌ها به‌دلیل مذاکرات تجاری میان دو طرف به تعویق افتاده بود.

مقام‌های اروپایی اما اعلام کرده‌اند که جریمه پلتفرم ایکس پایان کار نیست. یک تحقیقات گسترده‌تر درباره سیاست نظارت حداقلی و «عدم مداخله» ایکس در مدیریت محتوا همچنان در جریان است و این بررسی‌ها یکی از اولین آزمون‌های جدی قانون خدمات دیجیتال پس از اجرای آن در اروپا است.

هرچند اتحادیه اروپا در تلاش است تا برخی محدودیت‌های فناوری را برای حمایت از رشد اقتصادی و تحقیق در زمینه هوش مصنوعی کاهش دهد، اما مقامات تاکید دارند که اجرای قوانین کلیدی مانند DSA به طور کامل ادامه پیدا می‌کند.

چرا پلتفرم ایکس زیر ذره‌بین رفت؟

شبکه اجتماعی تحت مالکیت ماسک پس از روی کار آمدن مالک جدیدش تغییرات گسترده‌ای را تجربه کرد و بسیاری از سیاست‌های کنترل محتوا آن دستخوش تعدیل یا حذف شد. تعدیل گسترده تیم‌های نظارتی، کاهش قوانین سختگیرانه درباره اطلاعات غلط و آزادی بیشتر برای انتشار محتوا، نگرانی‌هایی درباره افزایش نفرت‌پراکنی، انکار هولوکاست و محتوای افراطی ایجاد کرده است.

جوزفین بالون، مدیرعامل سازمان آلمانی HateAid، در واکنش به حکم گفت: «این جریمه دیرهنگام و ناکافی است. اتحادیه اروپا نباید در نتیجه فشارهای ژئوپلیتیک آمریکا عقب‌نشینی کند.»

ماسک نه‌تنها مدیریتی آزادانه‌تر را در ایکس رقم زده است، بلکه در اروپا نیز نفوذ فزاینده‌ای دارد زیرا شرکت اسپیس‌ایکس و خدمت اینترنت ماهواره‌ای آن به نام «استارلینک» در بخش زیرساخت حیاتی ارتباطی نیروهای اوکراینی نقش مهمی ایفا می‌کند و شخص او نیز در سیاست‌های اروپا به نیروهای راست افراطی نزدیک شده است.

گرچه جریمه ۱۴۰ میلیون دلاری با توجه به ثروت ۴۵۰ میلیارد دلاری ماسک و ارزش‌گذاری بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار پلتفرم ایکس که حالا در xAI ادغام شده است، مبلغ سنگینی به نظر نمی‌رسد، اما پیامد حقوقی و سیاسی آن قابل توجه است. این اولین نشانه جدی از رویکرد سختگیرانه بروکسل نسبت به پلتفرم‌های آمریکایی در دوره ترامپ است و می‌تواند به جبهه‌ای تازه در نبرد میان حاکمیت دیجیتال اروپا و آزادی‌گرایی دولت آمریکا تبدیل شود.

اگر پرونده دوم اتحادیه نیز در نهایت با صدور حکمی تند همراه گردد، ایکس ممکن است با جریمه‌هایی تا سقف ۶ درصد درآمد جهانی مواجه گردد. این رقم برای شرکتی که اطلاعات مالی‌اش مبهم است و زیر مجموعه استارتاپ خصوصی xAI به شمار می‌رود، دردسرساز خواهد بود.

اما فعلا اتحادیه اروپا پیام واضحی برای ماسک و شرکت‌های بزرگ آمریکایی ارسال کرده است:‌ پلتفرم‌هایی که در فضای دیجیتال اروپا فعالیت دارند باید پاسخگو باشند؛ حتی اگر مالک آن‌ها ثروتمندترین فرد جهان و از نزدیکان دولت آمریکا باشد.