ممیزی‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای سلیقه‌ای است

به گزارش پیوست، در متن این بیانیه که تا این لحظه حدود ۶۰۰ امضا دارد، به مشکلات و راهکارهای  صنعت بازی در ایران اشاره شده است. «عدم اعتماد به تولید داخل و ایجاد ساختارهای نظارتی دست‌وپاگیر»، « حذف تنوع فرهنگی از بازی‌های تولیدی و مکتوب نبودن معیارهای ممیزی»، «نگرانی برای تأخیر و توان ممیزی حجم بازی‌های تولیدی و موجود بازار» از جمله مشکلات بازی‌سازان اعلام شده است.

امین شهیدی، مدیرعامل استودیو مکعب مشکی که این بیانیه را هم تنظیم کرده، درمورد این بیانیه به پیوست گفت: «اوایل سال گذشته معاونت نظارت بنیاد ملی به بحث ممیزی بازی‌ها پرداخت. اما برای ممیزی بازی‌ها نه بخشنامه‌ای صادر شد و نه اطلاع‌رسانی صورت گرفت. کاملا به صورت خصوصی با بازی‌سازان ارتباط برقرار و اعلام می‌کردند که بازی آنها مشکل دارد و باید بازی‌ها تغییر کنند.»

او ادامه داد: «در آن‌زمان بازی‌سازان به دو دلیل نمی‌توانستند به این موضوع اعتراض کنند. اول اینکه در همان زمان آقای فصیحی درمورد بازی خود، فرزندان مورتا توییتی منتشر کرد و چون خیلی سر و صدا شد، دردساز شد. دوم بنیاد با نامه قضایی فشاری به کافه بازار وارد کرد و در بازه چند ماه چندین بازی‌ فیلتر شدند و اگر مشکل بازی‌ها رفع نمی‌شد از فیلتر هم خارج نمی‌کردند. به همین خاطر بازیسازان برای اینکه بازی‌اشان فیلتر نشود، مجبور به سکوت شدند.» به گفته شهیدی وقتی کار به فیلترینگ بازی‌ها رسید، کمیسیون بازی و سرگرمی سازمان نصر تهران با بنیاد وارد تعامل شدند و کارگروهی برای شرکت در جلسات تشکیل شد. او همچنین بیان کرد: «بسیاری از بازی‌سازان تصمیم گرفتند در قالب این کارگروه به دور از حاشیه‌ها پشت درهای بسته با بنیاد ملی بازی‌ها مذاکره کنند و مسائل را حل کنند.»

آنطور که در متن این کارزار هم آمده است بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای که خود باید متولی رشد و اعتلای صنعت بازی در ایران باشند، تبدیل به یکی از بزرگ‌ترین مشکلات بازی‌سازان داخلی شده است. براساس توضیحات این بیانیه طبق قانون جدید بنیاد، کلیه بازی‌های تولید داخل باید در فرآیندی کند و زمان‌بر و در یک پروسه ممیزی سختگیرانه و غیرشفاف از این بنیاد مجوز دریافت کنند. این درحالی‌ است که مدل‌های بسیار کارا و استاندارد در سطح جهان برای رده‌بندی سنی بازی‌های موبایلی وجود دارد.

براساس متن این بیانیه متأسفانه حوزه نظارت در بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای با فیلترینگ و فشار و ممیزی افراطی و سلیقه‌ای در تلاش است تا تولیدهای داخل را از نظر محتوایی صرفاً به یک جهت هدایت کند. این امر باعث خروج از عرصه رقابت با محصولات خارجی شده و سرمایه انسانی این حوزه را ناگزیر به مهاجرت می‌کند.

روندهای ممیزی با توجه به مکتوب و مشخص نبودن به سمت سلیقه‌ای شدن پیش می‌روند. به همین خاطر نیاز است که موارد شرعی و عرفی «مشخص، مکتوب و به همراه مصداق» باشند. همچنین ساختار شورای نظارت اسرا (ESRA)، خالی از بازی‌سازان و متخصصان این حوزه در نظر گرفته شده است؛ بنابراین طبیعی است که نتایج حاصله ضدفرهنگ، ضد تولید و حمایت و در مواردی سلیقه‌ای باشند.

شهیدی با بیان اینکه در جلسات چند موضوع بررسی شد، درمورد موضوعات و مشکلات گفت: «در ابتدا می‌خواستیم بدانیم که چه کسی بازی‌ها را فیلتر می‌کند. بعد ممیزی براساس چه مصادیقی است. صحبت‌های بنیاد هم کلی است. می‌گویند باید مصادیق براساس قوانین جمهوری اسلامی باشد. سوال ما این است که در صدا و سیما فیلم‌های خارجی نمایش می‌دهند یا بازیگران در شبکه‌های نمایش خانگی فیلتر سرسختانه ندارند در صورتی که کاراکتر بازی که انیمیشنی است و روسری دارد و کمی موهایش مشخص است، فیلتر شده است.»

او در ادامه افزود: «یکی دیگر از مسائلی که هنوز حل نشده است، این است که باید در شورای نظارت یکی از نمایندگان بازی‌ساز حضور داشته باشد؛ اما الان نمی‌دانیم اعضای شورا چه کسانی هستند، آیا سابقه دارند یا بازی‌ساز هستند یا خیر.»

براساس گفته‌های شهیدی در ادامه جلسات کم کم اعضای کمیسیون مشترک سازمان نصر با بنیاد هم خسته شدند چون در جلسات همه موارد به خوبی پیش می‌رفت و بنیاد هم قول همکاری می‌داد و بعد در خارج از جلسات بازی‌ها فیلتر می‌شدند.

او همچنین بیان کرد که البته یکی از پیگیری‌های کمیسیون جواب داد و بنیاد ملی بازی‌ها پلتفرمی راه‌اندازی کرد که بازی‌سازان می‌توانند بازی‌های خود را برای دریافت مجوز ثبت کنند و در این پلتفرم قید شده است که ۷ روز دریافت مجوز انجام می‌شود.

به گفته شهیدی با اینکه بنیاد اعلام کرده است که در عرض ۷ روز مجوز صادر می‌کند؛ اما در واقعیت چنین اتفاقی نیفتاد.

او همچنین بیان کرد: «فکر می‌کردیم با راه‌اندازی این پلتفرم مشکلات حل شود؛ اما اتفاقی نیفتاد؛ اما ممیزی‌ها سختگیرانه‌تر شد. حتی بنیاد به موضوعاتی وارد شد که وظیفه این نهاد نیست. تصمیم گرفتیم که بیانیه بنویسیم. قرار نیست بجنگیم یا مخالفتی با تصمیم‌های نهادهای بالادستی کنیم. بلکه قصد داریم صنعت بازی‌سازی را نجات دهیم یا بنیاد ملی به وظیفه خود یعنی حمایت از بازیسازان بپردازد.»

به گفته شهیدی نامه به صورت خصوصی نوشته شد و بازی‌سازان امضا کردند و نامه تحویل کمیسیون سازمان نصر داده شد تا صحبت بازی‌سازان را به گوش بنیاد برساند. او همچنین تاکید کرد که به صورت اداری همچنان نامه را پیگیری می‌کنند و قدم به قدم بازی‌سازان با اتحاد خود در تلاش هستند که موانع بنیاد ملی بازی‌ها را برطرف کنند.

در متن بیانیه همچنین برخی از راهکارهای پیشنهادی فعالان بازی‌سازی برای غلبه بر مشکلات شرح داده شده است. براین اساس بازی‌سازان ضمن حمایت از وجود ساختار نظارتی، پیشنهاد استفاده از روش‌های استاندارد بین‌المللی را دارند که در حال حاضر بسیاری از آن‌ها به سادگی قابل پیاده سازی است و با ساختار چابک بازی‌سازی نیز تضادی ندارد.

عضویت نمایندگان کمیسیون بازی‌های رایانه‌ای سازمان نظام صنفی رایانه‌ای کشور در کارگروه‌های نظارت، مخصوصا شورای نظارت اسرا (ESRA) نیز از دیگر راهکارهای بازی‌سازان است. تدوین آیین‌نامه ممیزی برای جلوگیری از برخوردهای سلیقه‌ای و تسریع فرآیند نظارت بر محتوای تولیدی یا واردات هم از دیگر خواسته‌های بازی‌سازان است.

موانع ایجاد شده، باعث ناامیدی و مهاجرت بازیسازان می‌شود

معین رضایی، مدیر استودیو بازی‌سازان  unbound game studio از مشهد از جمله بازیسازانی است که نظارت‌ها و ممیزی‌های بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای را تجربه کرده است. او هم درمورد نظارت‌های بنیاد به پیوست گفت: «پیش از این بحث مجوز بازی وجود داشته است که در نظام بازی‌های رایانه‌ای کشورهای دیگر هم وجود دارد. در دنیا بحث مجوز و نظارت به اسم  ESRB است و نظارت در ایران ESRA یا اسرا نام دارد. در این نظام مجوزدهی بازی‌ها را بررسی می‌کنند که آیا صحنه‌های خشونت آمیز و خون و کشتار دارد یا نه. پس از آن رده‌بندی سنی به بازی داده می‌شود.»

او ادامه داد: «در دنیا بازی‌سازان فرم خوداظهاری را پر می‌کنند و وقتی فرم تایید می‌شود، در عرض چند روز رده‌بندی سنی به بازی داده می‌شود. قوانین در این زمینه کاملا مشخص است. در کافه‌بازار ما پیشتر بازی را ثبت می‌کردیم، بازی به شورای نظارت ارسال می‌شد، این شورا رده‌بندی می‌کرد و به کافه بازار بازمی‌گرداند.»

رضایی با بیان اینکه هم‌اکنون بنیاد ملی بازی‌ها رویه خود را تغییر داده است و بازیسازان باید بازی خود را به صورت مستقیم به بنیاد ارسال و پروانه انتشار دریافت کنند،بیان کرد: «آنچه که برای ما مسئله مهمی است، این است که نگاه بنیاد دیگر نگاه دقیق و تمیز گذشته نیست و به نگاه سلیقه‌ای تبدیل شده است. بنیاد به خود اجازه می‌دهد که درمورد همه‌چیز اظهارنظر کند.ممیزی‌ها به مواردی است که در شبکه‌های خانگی و سینما و صدا و سیما موارد مهمی نیستند و سانسور نمی‌شوند.» به گفته رضایی بسیاری از بازیسازان سال گذشته به خاطر این سخت‌گیری‌ها و توقف بازی‌ها توسط بنیاد دچار مشکلات شدید مالی شدند.

او همچنین بیان کرد: «ما قصد نداشتیم کارزاری تشکیل دهیم. بلکه مانند ادوار گذشته می‌خواستیم مسائل خود را با بنیاد به صورت داخلی و با صحبت حل کنیم؛ اما سخت‌گیری بنیاد به صنعت بازی صدمه می‌زند. به عنوان مثال به کاراکتر خانم پیکسل آرتی که اصلا مشخص نیست ممیزی وارد است یا می‌گویند چرا پرچم یک باشگاه را در بازی استفاده کردیم. مسائلی است که به بنیاد ملی مربوط نمی‌شود.»

براساس گفته‌های رضایی وقتی در جلسات بازی‌سازان صحبت‌ها به نتیجه نرسید، بازی‌سازان به کارزار اینترنتی و بیانیه کاغذی روی آوردند. آنطور که رضایی می‌گوید تمام بازی‌سازان از دیدگاه‌های مختلف این بیانیه را امضا کردند چون رفتار بنیاد غیرمنطقی است و با هیچ نگاه ملی و اقتصادی و حمایتی این رفتارها توجیه ندارد. رضایی معتقد است که آنها در تلاش هستند تا به صورت مدنی و دوستانه این مساله را پیگیری کنند.

او همچنین بیان کرد: «علیرغم این که به شدت درگیر مسائل و محدودیت‌های تحریم و فشار و موانع دیگر اقتصادی هستیم همواره تلاش کردیم تا این صنعت را توسعه دهیم؛ اما چنین رفتارها و سخت‌گیری‌ها سبب شد تا یکسری جوان ناامید شوند و کم کم بسیاری از بازی‌سازان به فکر مهاجرت هستند. این موضوع برای ما بسیار غم‌انگیز است چون ما سال‌ها تلاش کردیم جوانان را امیدوار کنیم تا در کشور خود کار کنند.»

تیم جدید بنیاد بیشترین موانع را در صنعت بازی ایجاد کرده

محمدمهدی بهفر، مدیر استودیو بازی‌سازی مدریک از باسابقه‌ترین استودیوهای بازیسازی است که درمورد عملکرد بنیاد در قبال مجوزدهی و نظارت بربازی‌ها هم اعتراضاتی دارد. او در این مورد به پیوست گفت: «بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای متولی حمایت از صنعت بازی‌ها است. ما انتظار داریم که فعالیت‌هایش در راستای حمایت از این صنعت باشد. جدا از اینکه حمایت‌های خاصی از سمت بنیاد دیده نمی‌شود،حداقل انتظار داریم که موانع برای توسعه این صنعت را بردارد.»

او ادامه داد: «حالا بنیاد اصرار دارد که دستورالعمل‌هایی را اجرایی کند که مدیریت‌های قبلی آن را اجرایی نکردند. اگر بنیاد می‌بیند که این دستورالعمل‌ها دست و پاگیر هستند، می‌تواند آن را حذف کند. چون تنها یک مصوبه است. نگاه به صنعت بازی نگاه جامعی نیست. نگاه جامع به صنعت بازی این است که بررسی شود که این دستورالعمل‌ها چه کمکی به صنعت بازی می‌کند. کدام گره از این صنعت را باز می‌کند.» به گفته بهفر در بحث حجاب کاراکترها، همه کاراکترها فانتزی هستند و حجاب آنها خارج از عرف جامعه نیست، پس سخت‌گیری‌ها در این زمینه به چه منظور است.

او همچنین بیان کرد: «چندگانگی در نگاه به بازی وجود دارد و این چندگانگی برای تولیدکننده به مانع تبدیل شده است.دریافت مجوز بد نیست؛ اما به شرط اینکه حرکت بازیساز را کند نکند. هرروز سخت‌گیری جدیدی به بازی او نشود. به ما می‌گویند بازی چت داشته باشد، به آن مجوز نمی‌دهند. درصورتی که شبکه‌های اجتماعی فراوانی در بازار وجود دارد.»

او در ادامه افزود: « بازی‌های ژانر MATCH3 که چند مکعب را با هم ردیف می‌کنند تا بترکد را در رده‌بندی سنی مثبت ۱۸ تعیین کردند. این سخت‌گیری‌ها سلیقه‌ای است. در ادامه هم مانع‌تراشی‌های جدید ایجاد کردند. اینکه هربه روزرسانی باید مجوز دریافت کنند و مهلت مجوزها یکساله است و دوباره باید مجوز دریافت شود.» براساس گفته‌های بهفر مقام معظم رهبری در سال جدید اعلام کردند که سال مانع‌زدایی در تولید باشد؛ اما تیم جدید بنیاد ملی بازی‌ها بیشترین موانع را در صنعت بازی ایجاد کرده است.

او همچنین به مدت زمان صدور مجوز اشاره کرد و گفت: «بنیاد اعلام کرد که مجوز یک هفته‌ای صادر می‌کنند، بازیسازان بسیاری را می‌شناسم که دریافت مجوز آنها هفته‌های بسیاری به طول انجامید. متاسفانه من هیچ عزمی در تیم بنیاد ملی برای رفع موانع نمی‌بینم. بلکه عقب‌گرد کردند.»

آنطور که بهفر می‌گوید بازیسازان یکسال است که تقاضا دارند در شورای نظارت یک نماینده داشته باشند؛ اما هیچ کس رسیدگی نمی‌کند و حتی درخواست کردند به عنوان عضو مشورت به شورای نظارت بدهند؛ اما قبول نمی‌کنند این موضوع یعنی گوش خود را بستند و نمی‌خواهند مشورت بشوند و این اسمش تعامل نیست.

او همچنین به اشتباه بنیاد در این سخت‌گیری‌ها اشاره کرد و گفت: «بازی مجوزدار فیلتر شده است و وقتی گفتیم که مجوز دارد، پس ازبررسی فهمیدند که اشتباهی فیلتر کردند. من به آقای پژمان گفتم که بنیاد باید خسارت ما را جبران کند. چون بازی چند هفته فیلتر بوده است و حاضر نیستید عذرخواهی کنند.» بهفر درمورد اینکه آیا امیدوار است که این کارزار به نتیجه برسد، گفت: «اگر این کارزار به تعدیل شدن نگاه و تفکرهای مدیران بنیاد منجر شود، موفق است.»