مجوزی مرموز برای بازار بازی

به گزارش پیوست میانه هفته گذشته نامه‌ای، از سوی بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای خطاب به سایت‌های دانلود و خرید بازی‌های آنلاین در رسانه‌های اجتماعی منتشر شد که نشان می‌داد با استناد به ماده ۳ از سند سیاست‌های حاکم بر برنامه ملی بازی‌های رایانه‌ای، مصوب شورای عالی فضای مجازی، به سایت‌های دانلود و فروش بازی اعلام کرده که کلیه بازی‌های خارجی و داخلی در کشور باید از وزارت ارشاد مجوز دریافت کنند. به باور بازی‌سازان جدا از لطمه‌ای که این دستور جدید  به کسب و کارهای این حوزه‌ و گیمر‌ها وارد می‌کند این پرسش بر جای خود باقی است که آیا امکان اجرای این قانون برای بازی‌های خارجی حقیقتا وجود دارد.

نامه‌ای بر باد

نامه تایید نشده بالا در فضای مجازی در حالی دست به دست می‌شود که مدیران بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای تاکید می‌کنند از صحت وجود این نامه اطلاعی ندارند. در پیگیری‌های‌ پیوست صادق پژمان، مدیرعامل بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای و همینطور عقیل منصوری، معاون نظارت بنیاد اعلام کردند برای اعلام نظر در این مورد ابتدا باید اصل نامه برای آن‌ها ارسال شود تا آن‌ها مطمئن شوند که این نامه صحت دارد و سپس در مورد آن اظهار نظر کنند.

با خودداری بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای از اظهار نظر قطعی از وصول چنین نامه‌ای و انتشار آن در شبکه‌های مجازی، مدیران چند سایت دانلود و فروش بازی‌های داخلی و خارجی هرچند دریافت چنین نامه‌ای را تایید نکردند ولی خبر از تکرار موارد مشابه برای خود دادند. یکی از این فروشگاه‌داران آنلاین در صحبت با پیوست گفت: چنین نامه‌ای در روزهای گذشته از سوی بنیاد برای ما ارسال نشده اما بارها برای دریافت نماد اعتماد نامه‌های مشابهی دریافت کرده‌اند که هر بازی که از سمت بنیاد هولوگرام دریافت نکرده را از روی سایت حذف کنند. به گفته مدیران این سایت‌ها، در حال حاضر ،کمیته تعیین مصادیق مجرمانه، بیشتر از بنیاد نسبت به این مسائل حساس است و در مورد بازی‌های مختلف ایمیل‌های حذف بازی ارسال می‌کنند.

همچنین مدیر یک وب‌سایت پرطرفدار دانلود و خرید بازی‌های رایانه‌ای به پیوست گفت: «متاسفانه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای بسیاری از بازی‌ها را ممنوع می‌داند و این رویه سخت‌تر هم شده. بازی که ممنوع می‌شود هم فروش آن برای وب‌سایت‌ها و هم خرید آن برای گیمرها سخت‌تر می‌شود. به جای ممنوعیت برای مثال می‌توانند درجه سنی +۱۸ به بازی‌ها بدهند. اما در عوض کافی‌ست یک شخصیت کارتونی لباس آستین حلقه‌ای داشته باشد تا به کل بازی ممنوع شود.» او افزود: «زمانی که بازی‌ها هولوگرام داشتند اوضاع کمی بهتر بود به این دلیل که با هولوگرام، فروش بازی‌هایی مانند FIFA راحت‌تر و بی‌مشکل بود. اگرچه همان هولوگرام هم صرفا برای درآمد بیشتر راه‌اندازی شده بود و برای هر کدام مبلغی را جداگانه دریافت می‌کردند.

پیش از این هم بازی‌سازان نسبت به دریافت مجوز برای انتشار بازی‌ها ابراز نگرانی کرده بودند که معاون نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای در پاسخ به این نگرانی‌ها اعلام کرده بود: «بنیاد رویه سخت‌گیرانه و سلیقه‌ای در صدور مجوز یا ارزیابی بازی‌ها ندارد و هرآنچه اعمال می‌شود براساس مصوبه‌های قانونی است.»

معاون نظارت بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای، درحالی ارزیابی‌ بازی‌ها توسط بنیاد را اصولی و براساس سیاست‌های تعریف شده در این زمینه عنوان کرده که برخی بازی‌ها مانند شمشیر تاریکی یا فرزندان مورتا بارها به خاطر ممیزی‌های مختلف از سمت بنیاد ملی با مشکل مواجه شده‌اند.

پدران مورتا

بازی فرزندان مورتا یکی از معدود بازی‌های مستقلی است که به دست بازی‌سازان ایرانی توسعه یافته و شهرتی جهانی پیدا کرده است. فرزندان مورتا پس از انتشار جهانی و کسب موفقیت‌های متعدد، در ایران انتشار یافت و تنها پس از مدت کوتاهی از انتشار، توسعه‌دهنده این بازی یعنی امیرحسین فصیحی به علت وجود رقص و بی‌حجابی در بازی به پلیس امنیت اخلاقی احضار شود.

حالا امیرحسین فصیحی، بنیان‌گذار استودیوی فن‌افزار و موسس پلتفرم هیولا که خود بارها با رفتار‌های ناامیدکننده از سوی مراجع مختلفی از جمله بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای مواجه شده، با تاکید بر رفتار غیرمسئولانه بنیاد در پاسخگویی به بازی‌سازان اعلام کرد: «مشکل بازی‌سازان دریافت مجوز یا این نامه‌ها نیست. مشکل صنعت گیم در ایران، اعمال‌های سلیقه‌ای، شفاف‌نبودن کمیته بررسی بازی‌ها، مخالفت با ورود بازی‌سازان به کمیته بررسی بازی‌ها و فرآیند‌های طولانی مدت بررسی بازی‌ها است.»

فصیحی معتقد است بحث نظارت بر بازی‌های رایانه‌ای بسیار نادرست پیش می‌رود و این اتفاق نه تنها به ضرر بازی‌سازان بلکه به ضرر همه تمام می‌شود. او درباره دخالت بنیاد در مورد انتشار یا عدم انتشار بازی‌ها به پیوست گفت: «نظام رده‌بندی سنی بازی‌ها یک سری قوانین مشخصی داشت که همه هم آن‌ها را می‌دانستند. برای مثال نشان دادن مشروبات الکلی در بازی ممنوع است. اما حالا بنیاد ادعا دارد که علاوه بر این قوانین نیز می‌تواند در مورد بازی‌ها نظر بدهد. درحالی که هیچ قانونی وجود ندارد که بر مبنای آن، بنیاد اجازه دخالت و نظردادن در مورد بازی‌ها را داشته باشد.»

مجوز بی‌دردسر، فرآیند پر دردسر

نگرانی اصلی موسس پلتفرم هیولا در مورد رفتار بنیاد با بازی‌سازان در مورد دریافت مجوز برای انتشار بازی‌ها نیست بلکه او معتقد است مشکل اصلی فرآیند دریافت مجوز است. او با تاکید بر این که هیچ بازی‌سازی با توجه به قوانین کشور، با دریافت مجوز مشکلی ندارد، تاکید کرد: «طبق قوانین، فرآیند صدور مجوز از سوی بنیاد باید ۷ روزه باشد و خود بنیاد هم بر ۷ روزه بودن فرآیند ادعا دارد اما این ادعا کاملا غلط است.» او در این مورد توضیح داد: «همین حالا یک بازی‌ نزدیک به ۶ ماه در انتظار دریافت مجوز مانده است. این‌ها مساله‌های جدی است که باید مورد بررسی قرار بگیرد.»

آوای سرد

حسین مزروعی، مدیرعامل آواگیمز و یکی از فعالین باسابقه حوزه بازی‌‌سازی با اعلام اینکه پاسخ‌گویی ضعیف بنیاد، متوجه بازی‌سازان و فعالین این صنعت نیز می‌شود گفت:‌ «به نظر می‌رسد مساله پاسخگویی برای بنیاد چندان اهمیت ندارد. برای مثال وقتی نامه‌ای از سمت بنیاد ارسال می‌شود و ما به محتوای آن نامه اعتراض می‌کنیم، پاسخ بنیاد این است که اصل نامه را بدهید و اصلا این نامه را از کجا آورده‌اید.»

مزروعی با تاکید بر اینکه بنیاد ملی بازی‌های رایانه‌ای نسبت به سابقه صنعت گیم و فعالین این صنعت در ایران عمر چندانی ندارد گفت: «با مراجعه به اساسنامه بنیاد، متوجه خواهید شد که مسئولیت‌های متناقض زیادی به آن‌ها واگذار شده است. برای مثال سانسور بازی‌ها در یک مواردی برعهده بنیاد است و در عین حال رونق صنعت بازی‌سازی در کشور هم برعهده بنیاد قرار دارد.»

مزروعی اعلام کرد که بنیاد در ادوار مختلف، رویکرد‌های مختلفی در مواجه با صنعت گیم داشته است. او در این خصوص توضیح داد:‌ «برای مثال در دوران شروع فعالیت بنیاد، بازوی آموزشی و حمایتی بنیاد از بازی‌سازان بسیار قوی عمل می‌کرد اما در یک سال گذشته چیزی که بیشتر از همه قوی عمل می‌کند، بازوی نظارتی بنیاد است.»

ادعای دوستانه، رفتار خصمانه

مدیرعامل آواگیمز همانند بنیان‌گذار هیولا معتقد است روند صدور مجوز برای بازی‌ها علی‌رغم قانون ۷ روزه، بسیار کندتر، طولانی‌تر و غیراصولی پیش می‌رود و این روند به فعالین حوزه گیم آسیب می‌زند.

مزروعی در خصوص تغییر رویه صدور مجوز توضیح داد: «در گذشته وقتی یک بازی روی یک پلتفرم مانند کافه‌بازار قرار می‌گرفت، کافه‌بازار پنلی در اختیار بنیاد قرار می‌داد که از همان جا بازی را بررسی و رده‌بندی سنی آن را اعلام کند. یعنی قرار گرفتن بازی روی مارکت، به منزله درخواست صدور مجوز هم بود و بنیاد پشت سر بازی‌سازان قرار می‌گرفت و رد‌ه‌بندی سنی به بازی‌ها می‌داد. اما حالا بنیاد می‌گوید من پرتال خودم را دارم و بازی‌ساز موظف است بازی را در پرتال بنیاد قرار دهد.»

به گفته مزروعی این در حالی است که بنیاد ابتدا هرگونه انتشار بازی روی مارکت‌ها پیش از صدور مجوز را ممنوع کرده بود اما با جلسات متعددی که فعالین صنف با بنیاد گذاشتند، بنیاد در راستای حمایت از بازی‌سازان قبول کرد بازی‌ها با مهلت ۱۴ روزه درخواست مجوز روی مارکت قرار بگیرد.

مدیرعامل آواگیمز با اشاره به موارد بالا توضیح داد: «بنیاد با وجود قوانینی که برای بازی‌سازان وضع کرده، اما فرصت کافی برای بررسی بازی‌های ارسال شده را ندارد و به این ترتیب بازی‌سازان را در معرض انجام کار‌های غیرقانونی قرار داده است.»

مزروعی در توضیح کند بودن روند صدور مجوز برای بازی‌ها، از بازی جدیدی که شرکت آواگیمز در دست انتشار دارد مثال زد و گفت: «از حدود یک ماه و نیم قبل یک بازی را برای دریافت مجوز روی پرتال سازمان قرار دادیم. جدای از این که یک هفته درگیر ارسال بازی روی پرتال بودیم و پرتال با مشکل مواجه بود، پس از یک هفته انتظار برای بارگذاری بازی روی پرتال و ۲ هفته انتظار برای بررسی توسط کارشناس، پیامی که کارشناس بنیاد برای ما ارسال کرده، سوال در مورد نحوه باز کردن تمامی مراحل بازی بوده که ما در همان ابتدا روش آن را در توضیحات بازی برایشان ارسال کرده بودیم.»

مزروعی با قبول اینکه دریافت مجوز و نظارت بر انتشار محتوا یک بحث منطقی و الزامی است تاکید کرد:‌ «نظارت و ممیزی با روش‌های کهنه و قدیمی دیگر کارساز نیست و باید از روش‌های مدرن و جایگزین استفاده کرد.»

او ادامه داد: «پیشنهاد همیشگی ما به بنیاد تهیه یک چک لیست شفاف برای بررسی محتوای بازی است.» او در این‌باره توضیح داد: «اگر یک لیست از موارد ممنوع وجود داشته باشد، بازی‌ساز می‌تواند به‌صورت خود اظهاری با پر کردن این لیست رده‌بندی بازی خود را دریافت کند. همچنین بازی‌ساز با مهر و امضا متعهد می‌شود که مواردی که به آن‌ها اظهار کرده در بازی وجود ندارد و در صورت مشاهده تخلف، تمامی تبعات قانونی آن را برعهده می‌گیرد.»

مزروعی معتقد است ۹۹ درصد بازی‌هایی که از چنین فیلتری عبور کنند بدون مشکل خواهند بود. تنها یک درصد از بازی‌ها ممکن است در عبور از این فرآیند با مشکل مواجه شوند که یا ناآگاهی بازی‌ساز بوده که در در جه اول با تذکر و در درجات بعدی با مجازات همراه خواهد بود و یا رفتار مغرضانه عده محدودی است که چه در این فرآیند و چه در تمامی فرآیند‌های دیگر، همانطور که بازی‌های مشکل‌دار را در سایت‌ها و پلتفرم‌های خارجی منتشر می‌کنند، جلوی آن‌ها را نمی‌توان گرفت.

مزروعی در انتها در مورد احتمال برخورد بنیاد با بازی‌های خارجی اعلام کرد: «این موضوع را همه می‌دانند که جلوی انتشار بازی‌های خارجی را نمی‌توان گرفت. حتی اگر تمام اینترنت را هم قطع کنند بلاخره یک نفر با یک CD یا هارد دیسک می‌تواند بازی را به داخل ایران بیاورد.»

او افزود: «راهکار مقابله با انتشار ویروسی بازی‌های خارجی، رعایت قانون کپی‌رایت و ایجاد کانال‌های رسمی برای انتشار است که دیگر امکان انتشار آن در هرکجا و به هر شکل وجود نداشته باشد. راهکار دیگر آن هم حمایت و پشتیبانی از بازی‌سازان داخلی است. هرچه بیشتر به انتشار محتوای داخلی کمک کنیم، با گرفتن بخشی از بازار، عرصه برای محتوای خارجی تنگ‌تر می‌شود.»