مدیریت از راه دور

گسترش اکوسیستم تلفن همراه، الزام اپراتورها برای تضمین تجربه کاربری بهتر را افزایش می‌دهد. از این رو اپراتورها باید سازوکاری داشته باشند تا بتوانند به صورت پویا دستگاه‌ها، UICCها و عناصر ایمن را در تمام شبکه‌ها از جمله 2G،3G 4G ،5G ، Wi-Fi و CDMA مدیریت کنند. فناوری SIM OTA (Over the Air) یک فناوری بی‌سیم است که بدون نیاز به ارتباط فیزیکی با سیم‌کارت استفاده می‌شود تا برقراری ارتباط با سیم‌کارت را امکان‌پذیر و دانلود برنامه‌ها روی سیم‌کارت و مدیریت سیم‌کارت را میسر کند.
با استفاده از OTA امکان به‌روزرسانی و اعمال تغییراتی در داده‌های سیم‌کارت بدون نیاز به صدور مجدد آن و مراجعه به اپراتور وجود دارد که برای مشترکین و شرکت‌های مخابراتی بسیار حائز اهمیت است.
شرکت‌هایی در دنیا وجود دارند که این سرویس را در اختیار اپراتورها می‌گذارند؛ از جمله جمالتو (Gemalto) یا هواوی. در سال‌های اخیر اپراتورهای ایرانی برای استفاده از OTA پیشرفته با این شرکت‌ها وارد مذاکره شده‌اند، اما به دلیل تحریم‌ها این همکاری رخ نداد. اکنون شرکت رادین این سرویس را در اختیار اپراتورهای ایرانی گذاشته است.
رادین یکی از زیرمجوعه‌های هلدینگ حصین است و میثم رجبی مدیرعامل آن درباره سرویس OTA می‌گوید: «مدل اولیه OTA قبلاً در ایران وجود داشت، اما ما اکنون OTA پیشرفته را به اپراتورها می‌دهیم. با استفاده از این سرویس می‌توان فرامینی را که در سیم‌کارت وجود دارد تغییر دارد و فایل آن را عوض کرد؛ به عنوان مثال، در سیلی که ابتدای سال ۹۸ در استان‌های مختلف کشور حادث شد یک اپراتور می‌خواست مشترکانش را به سمت اپراتور دیگر بفرستد، اما برای این کار باید تغییراتی در سیم‌کارت‌هایش ایجاد می‌کرد که متاسفانه امکان‌پذیر نبود. اگر سرویس OTA در آن زمان فعال بود، می‌توانستند به سادگی این کار را انجام دهند.»
فناوری OTA اپراتور شبکه را قادر می‌سازد خدمات سیم‌کارت جدید را معرفی کند یا از راه دور محتویات سیم‌کارت‌های موجود در این زمینه را تغییر دهد. OTA مبتنی بر معماری Client/Server است که در یک سوی آن سیستم back-end اپراتور (خدمات مشتری، سیستم صورت‌حساب، سرور برنامه و غیره) و در سوی دیگر یک سیم‌کارت گنجانده شده است. سیستم back-end اپراتور درخواست‌های سرویس را به «OTA Gateway» ارسال می‌کند که درخواست‌ها می‌تواند از طریق بستر پیام کوتاه یا بر بستر دیتا برای سیم‌کارت‌ها ارسال شود. به این ترتیب کاربر نهایی می‌تواند خدمات جدید را از طریق تلفن خود استفاده کند. OTA پیشرفته برای شبکه‌های 3G به بالا عرضه می‌شود و می‌توان از طریق آن تنظیمات با حجم بیشتر را نیز انجام داد. ارسال تنظیمات از طریق پیامک گاهی نیاز به ده‌ها پیامک دارد که اگر حتی یکی از آنها ارسال نشود، باید فرایند را از ابتدا آغاز کرد.
کاربرد دیگر این فناوری در اپراتورهای مجازی MVNO است. از آنجا که کسب‌وکار اپراتور‌ها و به تبع آن اپراتورهای مجازی مرتب در حال به‌روزرسانی است، با این فناوری بسیاری از هزینه‎های مرتبط با تعویض سیم‎کارت مرتفع می‎شود و به کمک آن می‌توان از راه دور برنامه روی سیم‌کارت را به‌روز کرد یا متناسب با شرایط یا جغرافیا، سرویس شخصی‎سازی‌شده‌ای را روی آن پیاده کرد؛ به عنوان مثال می‌توان خدمات بیمه خودرو را تنها برای یک بخش از جاده ارائه داد. مدیرعامل رادین درباره استفاده MVNOها از این سرویس می‌گوید: «OTA سرویس ارزانی نیست و اپراتورهای مجازی شاید نتوانند آن را خریداری کنند و شاید اصلاً این کار برایشان به‌صرفه نباشد. آنها می‌توانند به صورت ass service با ما قرارداد ببندند یا از اپراتورها سرویس بگیرند.»
رجبی می‌گوید شرکتش در مناقصه‌ای که همراه اول در زمینه OTA‌ برگزار کرده برنده شده است و اکنون مشغول انجام تست‌های مختلف برای ارائه این سرویس هستند. او می‌گوید: «قرارداد با همراه اول بسته شده و در حال انجام پایلوت روی چهار میلیون سیم‌کارت هستیم. فکر می‌کنم تا نوروز، همراه اول از این سرویس با چند کمپین رونمایی کند.»
به گفته او، از آنجا که OTA روی لایه چهارم زیرساخت اپراتورها نصب می‌شود و این لایه به شدت حساس است، آنها پس از نصب سرویس و تحویل آن، دیگر به شبکه دسترسی ندارند و تنها در صورت لزوم، خدمات پشتیبانی را عرضه می‌کنند.
رجبی می‌گوید چون حصین سال‌ها در زمینه تولید سیم‌کارت تلفن همراه فعالیت داشته توانسته است دانش OTA‌ را بومی‌سازی کند و شرکت‌های بزرگ دنیا چنین دانشی را در اختیار دیگران نمی‌گذارند.
یکی دیگر از کاربردهای مهم OTA‌ در زمینه اینترنت اشیاست. هر روز دستگاه‌های الکترونیکی بیشتری با قابلیت اتصال به شبکه اینترنت پدید می‌آیند. این قابلیت شبکه بسیار گسترده‌ای از دستگاه‌ها و اتصال‌ها را شکل می‌دهد که به ارتباط ماشین با ماشین (M2M) نیز تعبیر می‌شود. اینترنت اشیا یا شکل پیشرفته‌تر آن اینترنت همه چیز (IoE) ماشین‌ها، انسان‌ها، داده‌ها و اطلاعات را به هم مرتبط می‌کند و به این واسطه کنترل و مدیریت محیط را امکان‌پذیر می‌کند. برای اتصال اشیا به شبکه اینترنت لازم است ارتباطی از جنس بی‌سیم بین آن شیء و شبکه برقرار شود که این ارتباط به طور معمول از طریق سیم‌کارت داده صورت می‌گیرد و با اتصال سیم‌کارت داده به شبکه، شیء مورد نظر دارای آدرس IP می‌شود و در شبکه موجودیت پیدا می‌کند.
در این مدل فناوری OTA و فناوری اینترنت اشیا در تعامل با یکدیگر هم‌افزایی بسیاری برای صنعت فناوری اطلاعات ایجاد می‌کنند. برقراری ارتباط با شیء مورد نظر، مدیریت آن و به‌روزرسانی راحت برنامه داخل سیم‌کارت بدون نیاز به تعویض سیم‌کارت با هر نسخه جدید نرم‌افزار، کیفیت خدمت‌رسانی را افزایش و هزینه‌های جانبی را کاهش می‌دهد.
این فناوری قابلیت ارائه به صورت Cloud OTA بر بستر ابری و به صورت ارائه پلتفرم PaaS را دارد، به طوری که کاربر بتواند بر اساس نیاز خود سرویس مورد نظر را طراحی کند.