محافظه‌کاری نهاد پولی، سرعت تحول دیجیتال را کم کرده است

به گزارش پیوست، رضا باقری اصل که در رویداد آنلاین «ارز دیجیتال بانک مرکزی، تهدید، فرصت یا ضرورت» سخن می‌گفت، به رسمیت شناختن پول دیجیتال در کشور را یک فرصت تلقی کرد و توضیح داد: «ما اکنون در حال انجام احراز هویت مبتنی بر هوش مصنوعی در بازار سرمایه هستیم. می‌پذیریم که احراز هویت دیجیتال را داشته باشیم و حتی در حوزه بازار سرمایه اتفاق جالب‌تری هم افتاده است. همچنین دیگر برگه‌ای به عنوان گواهی سهام که ارزش را با آن جابه‌جا کنیم نداریم. این اتفاق در بازار سرمایه افتاده است. شاید یکی از دلایل آن به‌روز بودن قانون‌های بازار سرمایه است. اما وقتی به نهاد پول مراجعه می‌کنیم می‌بینیم که نهاد پولی ما مبتنی بر دهه ۵۰ شکل گرفته و ساختارهای بسیار محافظه‌کارانه‌ای هم برای این نهاد پولی پابرجا مانده است.»

او درباره اینکه چرا در حوزه پول دیجیتال عقب افتاده‌ایم، گفت: «فکر می‌کنم که به واسطه محافظه‌کاری نهادهای سیاست‌گذار و تنظیم‌گر این حوزه و همچنین برخی از بازیگران که برخوردار از این سیاست‌ها هستند، سرعت تحول دیجیتال در این عرصه کاهش پیدا کرده و به فراخور این کاهش سرعت به ناچار سیاست‌گذاران عرصه‌های دیگری مانند تجارت مجبور شدند برخی از قابلیت‌هایی مانند پیگردپذیری نهاد پول را در ساختارهای دیگری شکل دهند.»

به باور باقری اصل ما باید سیاست‌های پولی و بانکی خود را برای پذیرش یک پول دیجیتال با هر مدلی به رسمیت بشناسیم. او توضیح داد که بخشی از تبادلات مردم در کشور مبتنی بر پول دیجیتال است و احتمالاً وقتی پنج سال آینده به امروز نگاه می‌کنیم باید حسرت زمان‌های از دست رفته را بکشیم که نتوانستیم از این فناوری بهتر استفاده کنیم.

دبیر شورای فناوری اطلاعات در این رویداد با بیان اینکه ضرورت استفاده از پول دیجیتال به واسطه مزایایی که خلق می‌کند بر کسی پوشیده نیست و تعلل نهادهای سیاستگذار و قانونگذار فرصت را از دست می‌دهد، گفت: «نزدیک به شش سال پیش نمی‌دانستیم که می‌توانیم روی تلفن همراه خود خرید اینترنتی انجام دهیم، تاکسی بگیریم، سفارش غذا بدهیم و غیره، اما امروز برخی از دارایی‌ها را می‌توان با ماین کردن به یک ارز دیجیتال تبدیل کرد. به نظر من ارز دیجیتال یک تهدید نیست،‌ ارز دیجیتالی که در نهادهای خارج از حاکمیت جمهوری اسلامی ایران است، می‌تواند برای ما تهدید باشد. برخی به آن فرصت می‌گویند، اما تعلل ما این را به تهدید تبدیل می‌کند.

به‌نظر او بانک مرکزی باید محدودیت‌های ناشی از پول سنتی را تغییر دهد و پول دیجیتال را به رسمیت بشناسد. در این صورت می‌توان در یک بازار رقابتی مشارکت کرد و تجارت بین‌الملل خود را با نهادهایی که حاضر به همکاری هستند با ارز دیجیتال توسعه داد.

ضرورت CBDC ایرانی

در دامه این رویداد، حسین سلاح‌ورزی، نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی ایران با موضوع کاربرد CBDC در تسهیل مراودات مالی بین‌المللی سخن گفت.

سلاح‌ورزی گفت: «قاعدتاً به خاطر اینکه اساساً شکل‌گیری توافقات تجاری چندجانبه و دوجانبه مستلزم یک نوع فرایند طولانی، مذاکرات دقیق و حسابرسی‌های دوطرفه و چند طرفه بین طرفین درگیر در این توافق است، برای مبادلات پولی و درواقع توافقاتی که بین بانک‌های مرکزی به وجود می‌آید قاعدتاً وجود یک ابزار دقیق، شفاف و هوشمند که بتواند این مبادلات و تجارت را تسهیل بکند، به‌ویژه اینکه CBDC ها علاوه برافزایش سرعت و تسهیل در جابه‌جایی پول‌ها باعث کاهش هزینه‌ها و کارمزد‌ها هم می‌شوند و حتی بیشتر از آن به دلیل هوشمندی و قابلیت برنامه‌ریزی و نظارت و آنچه که به‌عنوان اصل مهمی توافق بین بانک‌های مرکزی در توافقات چندجانبه است، می‌توانند بسیار اثرگذار و ایفای نقش جدی داشته باشد.»

او در خصوص اهمیت CBDC‌ها گفت: «این موضوع باعث می‌شود در فرآیند ایجاد توافقات منطقه‌ای جدید و توافقات دوجانبه و چندجانبه سرعت بیشتری صورت بگیرد و تشکیل این توافق‌نامه‌های منطقه‌ای و چندجانبه‌ باعث افزایش تجارت بین‌المللی بشود.»

نایب‌رئیس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی در ادامه افزود: «در کشور حتماً نیاز به CBDC داریم که بتوانیم این را به شکل مناسب توسعه دهیم و آماده کنیم تا در شرایط رفع تحریم و شرایط امکان حضور مجدد ما در حوزه تجارت بین‌الملل بتوانیم ایفای نقش کنیم. به دلیل محدودیت‌های تحریمی و جلوگیری از امکان فروش نفت شاهد بودیم که درآمدهای ارزی کشور به‌شدت کاهش پیداکرده و آنچه باعث تاب‌آوری تحمل اقتصاد کشور و تأمین منابع ارزی بوده، عمدتاً فعالیت تجاری، صادرات و تحرکات بخش خصوصی باعث شده کشور دوام بیاورد.»

او با اشاره به تورم کشور به عنوان مشکلی اساسی گفت: «مهم‌ترین مشکل اقتصادی، تورم مزمنی است که در کشور وجود داشته است و همه اقتصاددانان متفق‌القول‌اند که این تورم ریشه در ناترازی کلان کشور دارد. این ناترازی بیشتر حاصل رفتارهای دولت در هزینه کرد منابع عمومی است که مهم‌ترین مزیت پول رنگی یا علامت‌دار شده‌ای که در CBDCها با آن مواجه هستیم این است که اطلاعات مربوط به گردش این منابع عمومی را با شفافیت در اختیار عموم قرار می‌دهد و این نظارت‌پذیری باعث می‌شود رفتارهای مالی و اقتصادی دولت بهتر کنترل و دیده بشود. باوجود CBDCها بانک مرکزی به‌راحتی نمی‌تواند به هر نهاد، سازمان و دولتی استقراض بدهد و نمی‌تواند با دستور دولت و مخفیانه خلق پول بکند، بدون اینکه کسی متوجه بشود.»

هرمنوتیک ارز دیجیتال

سخنران دیگر رویداد «ارز دیجیتال بانک مرکزی، تهدید، فرصت یا ضرورت» محمدجعفر نعناکار عضو هیئت‌مدیره فناپ‌تک بود که درباره ابعاد حقوقی صدور ارز دیجیتال ملی صحبت کرد.

نعناکار پس از توضیحاتی درباره هرمونوتیک حقوقی و چگونگی ارتباط برقرار کردن با یک سری مفاهیم در عصر جدید، به تفکر رایجی که برخی‌ها نسبت به ارز دیجیتال دارند اشاره کرد و گفت: «بسیاری فکر می‌کنند ارز دیجیتال واقعا به معنای پولی است که به صورت سنتی وجود داشته و حالا ما می‌خواهیم آن پول را به صفر و یک و اصطلاحا رقومی تبدیل کنیم. این در حالی است که در هرمونوتیک حقوقی اینطور نیست. ارز به معنای ارز دیجیتال، به معنای یک دارایی است. شما یک اعتباری که در بازار دارای ارزش تبادل است، ایجاد می‌کنید و برمبنای آن می‌توانید خدمات و کالای خودتان را عرضه کنید. ارز دیجیتال با معنای پول دیجیتال می‌تواند فاصله بسیار زیادی داشته باشد.»

او باتوجه به مختصات ایران و تحریم‌هایی که علیه کشورمان وجود دارد، ارز دیجیتال را یکی از راهکارهای موجود برای برطرف کردن تحریم‌ها می‌داند و می‌گوید: «در مختصات جمهوری اسلامی ایران به دلیل تحریم‌های موجود یکی از راه‌حل‌هایی که وجود دارد، ایجاد ارز دیجیتالی است. اگر ارز دیجیتالی را به عنوان یک دارایی داخلی مورد شناسایی قرار دهیم، این امکان وجود دارد که با ایجاد معاهدات دوجانبه بین کشورهای همسایه، دارایی کشور بدون اینکه بخواهد از کانال‌های رسمی بین‌المللی مانند سوییفت بگذرد، با یک پلتفرم منطقه‌ای مورد تبادل قرار بگیرد و بتوانیم بخش عمده‌ای از نیازهای کشور را برطرف کنیم.»

نعناکار در تعریف ارز دیجیتال ملی به مصوبه بانک مرکزی در سال ۱۳۹۷ اشاره کرد که براساس آن، CBDC یک شکل الکترونیکی از پول رایج مملکتی با پشتوانه ریال است. مطابق قانون ایجاد بانک مرکزی، خود پول در ایران یک دارایی با پشتوانه طلا است بنابراین ارز دیجیتال ملی، یک شکل الکترونیکی‌شده ارزش بخشی از طلای ذخیره‌شده در کشور است و می‌تواند در کشور مورد استفاده و تبادل قرار گیرد.