اگر ارز دیجیتال بانک مرکزی نباشد، رمزارزهای دیگر جای آن را پر می‌کنند

به گزارش پیوست، سید ولی‌الله فاطمی دبیر بنیاد ققنوس در رویداد آنلاین «ارز دیجیتال بانک مرکزی؛ تهدید، فرصت یا ضرورت؟» که امروز (۱ بهمن) در حال برگزاری است، اشکال مختلف واسطه‌های پرداخت را اعتبار با قابلیت مصرف محدود، پول خلق‌شده توسط بانک‌های تجاری، پول صادره توسط بانک مرکزی و رمزارزها و پول دیجیتالی صادره توسط بانک مرکزی (CBDC) دانست و گفت: «اگر ارز دیجیتال بانک مرکزی خود را به‌عنوان رکن اساسی در بین این پنج مورد مطرح نکند و جای خود را پیدا نکند، رمزارزها آن جایگاه را از آن خود می‌کنند؛ درواقع اگر بانک‌های مرکزی CBDC صادر نکنند، ارزهای دیجیتال به‌واسطه مزایایی که در اختیار مردم می‌گذارند، این جایگاه را کسب می‌کنند.»

او پشتوانه ارز دیجیتال بانک مرکزی را دارایی‌ها و بدهی‌‌های دولت دانست و افزود: «این ارزهای دیجیتال همتابه‌همتا، دیجیتال و در دسترس همه هستند و به‌راحتی در شبکه اینترنت قابل‌جابه‌جایی هستند.»

دبیر بنیاد ققنوس در ادامه با بیان اینکه بانک جهانی تسویه (مقر کمیته بال) به‌عنوان مهم‌ترین سازمان تدوین‌گر استاندارد در حوزه بانکداری مرکزی و نظارت بانکی در اکتبر ۲۰۲۰ بالاخره اصول اساسی و خواص بنیادی پول دیجیتالی را منتشر ساخت، گفت: «در این سند آمده است که فشار ناشی از فناوری‌های مالی و ظهور انواع پول‌های غیربانکی و استقبال گسترده از آنها باعث شده که عدم واکنش به پدیده پول دیجیتالی برای بانک‌های مرکزی حاوی ریسک‌های مختلفی بوده درنتیجه بانک‌های مرکزی بهتر است که در این حوزه فعال شوند.»

فاطمی سیستم پرداخت کاراتر، بهبود دسترسی مالی، کاستن از موانع ورود به بازار بازیگران جدید به صنعت پرداخت، تقویت سیاست‌گذاری پولی و بهبود کانال اثرگذاری سیاست‌های پولی در اقتصاد، کاهش جذابیت و ایجاد مانع رقابتی بر سر راه ظهور انواع رمزارزها، کاهش نیاز به پول نقد و کاهش هزینه‌های لجستیکی پول‌رسانی و… را از اصول اساسی و خواص بنیادی CBDC برشمرد و گفت: «به‌کارگیری CBDC موجب می‌شود که نگهداری ذخایر با ریسک کمتر ممکن شود و بدین‌صورت ریسک کمتر منجر به نرخ کمتر و کاهش نرخ کف کریدور مقدمه کاهش نرخ بهره بازار است.»

دبیر بنیاد ققنوس با بیان اینکه فناوری CBDC باعث شفاف‌سازی سیاست‌های نقدینگی می‌شود، افزود: «به نظر من یکی از مهم‌ترین رکن‌های CBDC نسبت به چاپ پول این است که در فضای چاپ پول بسیاری از اختیارات مدیریتی دیده نمی‌شود ولی در فضای CBDC و بلاک‌چین کاملا این موارد شفاف هستند و همه اجزا می‌توانند آن را ببینند.»

رمز ارز پارادایم پول

در این رویداد آنلاین که توسط بنیاد ققنوس و با همکاری راه پرداخت و گروه مالی شریف برگزار می‌شود، امیرعباس امامی، مدیرعامل کارچین، به ماهیت و تاریخچه پول و معنا و مفهومی که در گذر تاریخ پیدا کرده پرداخت و پول را یک مفهوم بسیار پیچیده دانست که سیر تحولاتش به اندازه سیر تحولات تاریخ بشر است و هیچ پدیده‌ و ابداع بشر به اندازه پول نتوانسته به جوامع بشری شکل دهد.

امامی با اشاره به تعاریفی که از پول شده است درباره تفاوت میان پول و ارز گفت: «پول همان مفهوم ذهنی است که ما برای تبادلاتمان از آن استفاده می‌کنیم ولی ارز، مصادیق آن مفهوم است؛ برای مثال سکه طلا و پول کاغذی مصداقی از پول هستند. به همین خاطر میان پول (Money) و ارز (Currency) باید تفاوت قائل شویم.»

امامی کارکرد شناخته شده پول را وسیله‌ای برای مبادله، واحد شمارش و سنجش و ابزاری برای ذخیره ارزش دانست و گفت: «با گسترش اینترنت و دنیای دیجیتال برای نقل‌وانتقال پول‌های فیات نیاز به واسطه‌های جدیدی بود که شرکت‌هایی مانند ویزا، مسترکارت و پی‌پل این واسطه‌گری و جابه‌جایی پول را انجام دادند. با ظهور بیت‌کوین در سال ۲۰۰۸، ۲۰۰۹ ما با پدیده رمزارزها، به‌عنوان پارادایم جدیدی از پول، مواجه هستیم. جدید بودنش هم به خاطر حاکمیت متفاوت بر عرضه پول است. پیشتر بانک‌های مرکزی یا شرکت‌ها به صورت متمرکز ناشر پول بودند. در دنیای جدید، که رمزارزها است، شبکه غیرمتمرکزی از افراد هستند که طبق قاعده خاصی آن پول را خلق می‌کنند.»

مدیرعامل کارچین این تصور که بستر ارزهای دیجیتال باعث پول‌شویی می‌شود را نادرستی خواند و توضیح داد: «ممکن است ارزهای دیجیتال به خاطر سهولتی که در جابه‌جایی پول ایجاد می‌کنند و ناشناس بودنشان به انجام پولشویی کمک کنند اما از طرف دیگر این اعتقاد هم وجود دارد که به دلیل شفافیت شبکه‌های بلاکچینی و تسلطی که دولت‌ها دارند، حتی باعث افزایش نظارت دولت بر تبادلات مالی و کشف پولشویی و اعمال خلاف خواهد شد.»

پول ناسالم

رضا قربانی، رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت، نیز سخنرانی خود را به استانداردهای پولی و ارائه خلاصه‌ای از کتاب استاندارد بیت‌کوین، نوشته سیف‌الدین آموس، اختصاص داد. این کتاب توسط موسسه راه پرداخت، ترجمه و چاپ شده است.

قربانی در سخنان خود به تعریف مفهوم پول سالم اشاره کرد و گفت: «در کتاب استاندارد بیت‌کوین مفهومی به نام پول سالم مطرح می‌شود که طلا پایه این پول سالم است. دولت‌ها خصوصا بعد از جنگ جهانی اول این موضوع که طلا باید پشتوانه پول‌هایشان باشد را عامدانه کنار گذاشتند و بعداز اینکه فشارهایی به دولت آلمان وارد شد، روندی به نام جنگ‌های ارزی شروع شد. در واقع این موضوع که دولت‌ها پشتوانه پول بودند این قدرت نامحدود را به آنها داده است که عامدانه ارزش پول را دست‌کاری کنند. دوران خوشی که طلا پشتوانه پول بود و استاندارد طلا حاکمیت داشت خیلی طولانی نبود و بعدازاینکه دولت آمریکا پشتوانه طلا را کنار گذاشت و دولت‌های دیگر نیز این اقدام را انجام دادند، از پول سالم فاصله گرفتیم. سیف‌الدین آموس معتقد است که بیت‌کوین بهترین پول سالمی است که می‌توانیم انتخاب کنیم.»

طبق صحبت‌های رئیس هیئت‌مدیره موسسه راه پرداخت، پول ناسالم که در تمام دنیا از آن استفاده می‌شود، دوره‌های رشد و رکود جدی را ایجاد می‌کند و به ما این موضوع را تحمیل می‌کند که دنیا زمانی رشد می‌کند و زمانی دچار رکود می‌شود و این موضوع چیزی است که پول ناسالم آن را به ما دیکته کرده است.

قربانی در ادامه ارائه خود به کارکردهای سه گانه پول یا ارز پرداخت و گفت: «ذخیره ارزش، ابزار مبادله و واحد اندازه‌گیری کارکردهای یک پول سالم هستند که باید به‌طور درست و یکنواخت آنها را انجام دهند. با نگاهی به این کارکردها می‌توان این سوال‌ها را مطرح کرد که ریال امروز چه وضعیتی دارد؟ آیا ریال توانسته در زمینه ذخیره ارزش و واحد اندازه‌گیری عملکرد مطلوبی داشته باشد؟ اگر جواب سوال ما منفی است و ما این ناکارآمدی ذاتی را قبول کرده‌ایم، شاید وقت این است که سوال جدی‌تری بپرسیم و اینکه چطور می‌توانیم از محدودیت‌های ذاتی پول بگذریم؟ این چیزی است که در فضای استانداردهای پولی مطرح می‌شود و یکی از مهم‌ترین مصداق‌های آن بیت‌کوین است و بازیگرانی که در این عرصه فعالیت می‌کنند قرار است این موضوع را حل کنند. همچنین CBDCها می‌توانند بخشی از جواب باشند؛ البته با این شرط که آنها را محدود به بانک‌های مرکزی نکنیم.»