نگرانی برخی دستگاه‌های حاکمیتی مانع ورود شرکت‌های استارت‌آپی به بورس شده است

به گزارش پیوست، محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات با حضور در پنجمین یلدای کارآفرینان استارتاپی ایران پاسخگوی سوال مخاطبان بود. او با اشاره به وعده روزهای اول شروع به فعالیت خود در وزارت ارتباطات مبنی بر داشتن پنج یونیکورن در اکوسیستم استارت‌آپی کشور و اینکه تا کنون چقدر در رسیدن به وعده‌های خود برای حمایت از استارت‌آپ‌ها موفق بوده گفت: «اکوسیستم باید نظر بدهد که آیا من در این سال‌ها در این زمینه موفق بوده‌ام یا خیر. برنامه ابتدای وزارت من این بود که به ساختار استقرار ۵ یونیکورن در اکوسیستم استارت‌آپی کشور برسیم و ۲۰ هزار استارت‌آپ خرد داشته باشیم که هرم این اکوسیستم را بسازد.» او ادامه داد: «برای رسیدن به این برنامه باید سه چیز وجود نداشته باشد انحصار، رانت و فیلترینگ و این درحالی است که این اکوسیستم به هر سه آفتی مواجه بود و سعی شد با برنامه‌ریزی‌هایی بخشی از این آفت‌ها برداشته شود.» جهرمی در این برنامه اعلام کرد که در سال ۹۶ اندازه اقتصاد دیجیتال در حوزه خدمات نزدیک به صفر بوده و براساس گزارش مرکز آمار حالا سهم این بخش از تولید ناخالص داخلی کشور به یک و نیم درصد رسیده است. او توضیح می‌دهد که سهم بخش تلکام از تولید ناخالص داخلی در حدود ۴ درصد است و در این زمینه تقریبا ایران در اندازه متوسط جهانی قرار دارد؛ اما در بخش استارت‌آپی حداقل جای رشد ۱۰ درصدی وجود دارد.

جهرمی عامل اصلی نرسیدن او به برنامه داشتن پنج یونیکورن را نوسانات نرخ ارز اعلام کرد و گفت: «تغییر و نوسانات نرخ دلار اثرات زیادی روی ارزش شرکت‌های استارت‌آپی گذاشت و باعث شد ارزش این شرکت‌ها کاهش پیدا کند و این درحالی است که اگر چالش نوسانات ارز نبود امروز ۵ یونیکور نداشتیم.» به گفته او حالا تنها یک شرکت نزدیک به یونیکورن شدن است و به جای ۲۰ هزار استارت‌آپ خورد تنها ۵ هزار استارت‌آپ در سامانه نوآفرین ثبت‌نام کرده‌اند.

انحصار و رانت بلای اکوسیستم استارت‌‌آپی

وزیر ارتباطات در ادامه سخنان خود یکی دیگر از مشکلات پیش روی اکوسیستم استارت‌آپی را انحصار دانست. جهرمی در این زمینه گفت:‌ «در این اکوسیستم انحصار وجود داشت. چون که این اکوسیستم‌ها برای مباحث مالی خود نیازمند اپراتورها بود و هرکسی که به اپراتورها نزدیک‌تر بود می‌توانست رشد کند. این اکوسیستم آفت زده شده بود، آفتی داشت به نام ارزش‌افزوده. پول‌هایی به این سیستم می‌آمد که پولهای درستی نبود.» به گفته جهرمی تا سال گذشته گردش ارزش افزوده ۲ هزار و ۲۰۰ میلیارد تومان بوده که حالا این میزان به ۴ میلیارد تومان رسیده است. او معتقد است تلاش‌هایی او باعث جمع شدن ارزش افزوده و جلوگیری از رشد این گونه فعالیت‌های ناسالم در بازار شده است. جهرمی توضیح داد: «هیچ وزیری جلوی اقتصاد به این بزرگی را نمی‌گیرد و آن را ناپدید نمی‌کند. ما به این دلیل جلوی این کار را گرفتیم که این فضا یک فضای انحصاری و رانت بود و تنها در دست عده‌ای خاص بود. خیلی‌ها از دست من به خاطر این کار ناراحت شدند و گفتند تو جلوی اشتغال را گرفتی؛ اما این فعالیت‌ها رانت بود.»

جهرمی در ادامه به مشکلات تامین منابع مالی و رانت در این بخش اشاره کرد و توضیح داد: «خود دانش‌بنیان‌ها یک نوع رانت رسمی است که دولت به این شرکت‌ها ارائه می‌کند. یعنی امکانات برای گروهی خاص بود. اکوسیستم به لوکوموتیو احتیاج دارد؛ اما شرکت‌های خرد و کف بازار هم نیاز به حمایت دارند. بنابراین طرح نوآفرین را برای ایجاد عدالت در این حوزه ایجاد کردیم. البته این کار را می‌توان به توزیع عادلانه رانت هم تعبیر کرد؛ چرا که همین حمایت هم نوعی رانت است که از سمت دولت ارائه می‌شود تا شرکت‌ها بتوانند بزرگ شوند.» جهرمی می‌گوید همانطور که با جمع کردن ارزش افزوده تلاش کرده تا انحصار در این بخش را از بین ببرد، از سمت دیگر هم سعی کرده با سیاست‌هایی مانند راه‌اندازی صندوق نوآفرین جلوی رانت‌ها در این فضا را بگیرد.

بخش قابل توجه‌ای از مشکلات شرکت‌های استارت‌آپی در چند سال گذشته مربوط به فیلترینگ بی‌مورد آنها بوده که باعث ضررهای جبران‌ناپذیری به آنها شده است. جهرمی در این برنامه اعلام کرد که با یک لایحه مشخص با کمک معاونت حقوقی ریاست‌ جمهوری جلوی فیلترینگ بی‌مورد کسب‌وکارها را نیز بگیرد. جهرمی در این زمینه گفت: «استارت‌آپ یعنی ایجاد خلاقیت و همیشه مقابل این خلاقیت یک مقاومت‌هایی وجود دارد. عمده این مقاومت‌ها هم از سمت دستگاه اجرایی یعنی دولت است. برای حل این مشکل هم از دولت مصوبه گرفتیم و امروز دیگر دولت شاکی استارت‌آپ‌ها نیست و شکایت دولت از این بخش متوقف شده است.» براساس اظهارات او  روز قبل از دریافت این مصوبه، ۱۲۸ شرکت حمل و نقل با شکایت وزارت راه تعطیل شدند اما در نهایت آنها جلوی این گونه تعطیلی‌ها را گرفتند.

مشکلات ورود به بورس

با شدت گرفتن تحریم‌های بین‌المللی، بسیاری از شرکت‌های خارجی همکار با شرکت‌های داخلی از بازار کشور خارج شدند و  در ادامه آن میزان سرمایه‌گذاری خارجی در این اکوسیستم هم کاهش پیدا کرد. از سمت دیگر بسیاری از سرمایه‌گذاران داخلی نیز به خاطر شرایط ناپایدار اقتصادی تمایل به سرمایه‌گذاری در بخش‌های مختلفی به جز اکوسیستم استارت‌آپی را داشتند. در این وضعیت بسیاری از صاحب‌نظران اقتصادی ورود شرکت‌های استارت‌آپی به بورس را بهترین گزینه برای جذب سرمایه آنها اعلام کردند. بیش از یک سال از گمانه‌زنی ورود شرکت‌های بزرگ استارت‌آپی کشور به بورس می‌گذرد و هنوز هیچ‌کدام از این شرکت‌ها وارد این بازار سرمایه نشده‌اند. وزیر ارتباطات برخی نگرانی‌های حاکمیتی برای ورود این شرکت‌ها به بورس را عامل کند پیش رفتن این طرح می‌داند.

یک نگرانی از سمت برخی دستگاه‌ها در برابر بزرگ شدن اقتصاد شرکت‌هایی که وابستگی به نهادهای حکومیتی ندارند وجود دارد. از برخی سرمایه‌دار بزرگ در کشور می‌ترسند
محمدجواد آذری جهرمی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات

جهرمی در این زمینه گفت: «شرکت‌های استارت‌آپی مانند آپ وارد بورس شدند و این نشان می‌دهد می‌توانند این شرکت‌ها وارد بورس شوند. با این‌حال در این زمینه دو بحث وجود دارد. یکی بحث دارایی‌های نامشهود این شرکت‌هاست و بورس روی ارزش شرکت‌ها حساس است. این یک بحث منطقی است برای رفع آن راه‌حل هم وجود دارد.» او با اشاره به بحث دیگر در این زمینه ادامه داد: «یک نگرانی از سمت برخی دستگاه‌ها در برابر بزرگ شدن اقتصاد شرکت‌هایی که وابستگی به نهادهای حکومیتی ندارند وجود دارد. از برخی سرمایه‌دار بزرگ در کشور می‌ترسند. این یک بحث سنتی است که در نظام حکومتی ایران بوده است. کسی که می‌خواهد بزرگ باشد طبیعتا باید به جایی وصل باشد.» براساس اظهارت او کسی که متصل باشد کارش پیش می‌رود و آنکه متصل نباشد هم کارش پیش نمی‌رود.

او مشکل دیگر در این زمینه را هم بحث‌های امنیتی در مورد سرمایه‌گذاری خارجی در این شرکت‌ها اعلام کرد و گفت: «برخی نگرانی‌ها هم این است که این سرمایه‌گذار خارجی که آمده و سرمایه‌گذاری کرده بحث‌های امنیتی برای آن مطرح است. نمونه‌هایی مانند سرآوا را دیده‌ایم و با آن همه آشنا هستیم. من نمی‌توانم بگویم این مسائل که مطرح شده درست است یا غلط؛ اما هرچه هست مانع رشد بازار ما شده است. همه تلاش حکومت‌ها تلاش برای بزرگ کردن اقتصادشان است که در نهایت رفاه برای مردم را به دنبال دارد.» جهرمی افزود: «سازمان فناوری اطلاعات برای حل مشکلات ورود شرکت‌های استارت‌آپی به بورس جلسه‌های متعددی برگزار و پیگیری‌های لازم را انجام داده است که خیلی هم رسانه‌ای نشده است.» به باور او در نهایت این مشکل هم حل خواهد شد؛چرا که باید پذیرفت که این اکوسیستم در حال ایجاد تغییر در رویکرد‌های سابق است. او ابراز امیدواری کرد که با ورود تپسی به بورس، راه برای ورود شرکتهای استارت‌آپی دیگر به بازار سرمایه نیز باز شود.

مشکل همیشگی اینترنت بی‌کیفیت

وزیر ارتباطات در بخشی دیگر از سخنان خود به گلایه همیشگی کاربران از اینترنت بی‌کیفیت اشاره کرد. او اعلام کرد که مشکل عمومی در شبکه ارتباطی کشور نیست و بخشی از نبود کیفیت در اینترنت به خاطر فیلترینگ و مخابرات است، موردی که پیش از این هم به آن بارها اشاره کرده است. جهرمی با اعلام اینکه زیرساخت‌های توسعه اینترنت خانگی خوب نیست گفت: «زیرساخت اینترنت خانگی مطلوب نیست و در مقابل فشار کاستی این شبکه به روی شبکه موبایل انتقال پیدا می‌کند و درنهایت مشکلات این شبکه نیز بیشتر می‌شود.» او یکی دیگر از دلایل کیفیت پایین در اینترنت ثابت را انحصار در شبکه مخابرات کشور اعلام کرد. به گفته جهرمی این مشکل نیز به زودی حل خواهد شد. آنطور که او توضیح داد با تصویب لایحه دوفوریتی خروج مخابرات از انحصاری که در اختیار دارد، به زودی مشکل کیفیت اینترنت حل خواهد شد.