راه‌اندازی اولیه لینوکس Mint قسمت سوم؛ معرفی Administration

اگر مطالب مربوط به نصب سیستم‌عامل لینوکس روی لپ‌تاپ‌های قدیمی را دنبال کرده باشید، به خاطر دارید که در قسمت اول کار با این سیستم‌عامل، منوی Cinnamon و دسته‌بندی‌های آن را معرفی کردیم. سپس در قسمت دوم از این سری، سایر دسته‌بندی‌ها را معرفی کرده و همچنین چگونگی ویرایش این منو و ظاهر آن را توضیح دادیم. حالا در سومین قسمت از مبحث آشنایی اولیه با لینوکس مینت، به معرفی زیرشاخه‌های دسته‌بندی Administration در منوی Cinnamon خواهیم پرداخت. دسته‌بندی Administration ابزار مدیریت سیستم را درون خود جای داده است. مطلب بعدی که در مورد زیرشاخه‌های دسته‌بندی Preferences است، آخرین قسمتی است که در مورد این منو صحبت می‌کنیم.

ابزار Backup یا تهیه نسخه پشتیبان اولین زیرشاخه از این دسته‌بندی است. وقتی روی این ابزار کلیک کنید صفحه‌ای باز می‌شود که به شما امکان تهیه نسخه پشتیبان از فایل‌های شخصی و یا مجموعه نرم‌افزاری را می‌دهد. همچنین از طریق این صفحه می‌توانید نسخه‌های پشتیبان قبلی را بازیابی یا Restore کنید.

نرم‌افزار Boot Repair گزینه بعدی است که برای اصلاح بوت سیستم از آن استفاده می‌شود. یکی از مزیت‌های لینوکس مینت این است که می‌توانید از آن به عنوان یک نسخه لایو بدون نصب روی دستگاه استفاده کنید. به همین دلیل اگر دستگاه شما مشکل بوت پیدا کند و سیستم‌عامل شما دیگر بالا نیاید، می‌توانید با یک نسخه از توزیع‌های مختلف لینوکس مانند مینت، به وسیله ابزار Boot Repair، بوت دستگاه خود را مجددا تنظیم کنید.

گزینه سوم Disk Usage Analyzer برای تجزیه و تحلیل فضای مصرف شده توسط پوشه‌هاست. خیلی از مواقع پیش آمده که یکی از درایو‌های هارد پر شده و ما نمی‌دانیم این حجم مصرف شده در کدام پوشه قرار دارد. این نرم‌افزار به ما کمک می‌کند تا از میزان فضای اشغال شده توسط هر پوشه با ریز جزئیات اطلاع پیدا کنیم. در صفحه اول از این برنامه، تمامی درایو‌های داخلی و خارجی که به دستگاه متصل باشند نشان داده می‌شود. برخی از این درایو‌ها به‌صورت پیش‌فرض Mount شده‌اند و برخی هم به‌صورت پیش‌فرض Unmount هستند. برای فعال شده درایو مورد نظر و مشاهده میزان مصرف شده از فضای موجود در آن درایو، روی آن کلیک می‌کنیم.

پس از انتخاب درایو، همانند عکس با صفحه‌ای روبه‌رو می‌شویم که نمودار درختی سمت چپ آن و همچنین نمودار گرافیکی سمت راست آن قرار دارد. هر دو سمت صفحه، یک اطلاعات واحد را با دو روش متفاوت به نمایش گذاشته‌اند. کار با منوی سمت چپ که کاملا آشنا و مشخص است. اما منوی سمت راست متشکل از فضای سفید رنگ وسط، که نمایانگر کل دیسک انتخابی است و بخش‌های رنگی که نشان‌گر پوشه‌ها و زیرشاخه‌های موجود درون دیسک انتخابی است. اگر روی هرکدام از بخش‌های رنگی کلیک کنید، نمودار گسترده زیرشاخه‌های آن پوشه به نمایش در خواهد آمد. با کلیک روی منوی سفید رنگ وسط هم به همان شاخه بالایی بازگردانده می‌شوید.

نرم‌افزار بعدی یعنی Driver Manager ابزاری برای مدیریت و به‌روزرسانی درایور‌های نصب شده و درایور‌های مورد نیاز سیستم است. اطلاعاتی که در این صفحه نشان داده می‌شود کاملا به نوع سخت‌افزاری که در سیستم شما تعبیه شده بستگی دارد. در اینجا چند نمونه از محتوای متفاوت با توجه به سخت‌افزار متفاوت را نشان می‌دهیم.

نرم‌افزار GParted گزینه بعدی از لیست مدیریت سیستم است که برای پارتیشن‌بندی و مدیریت پارتیشن‌های هارد دیسک به کار می‌رود. اگر بیش از یک هارد به سیستم شما متصل باشد و یا حافظه جانبی را به دستگاه متصل کرده باشید، از گوشه بالا سمت راست از این نرم‌افزار، می‌توانید هارد دیسک مورد نظر برای اعمال تغییرات را انتخاب کنید. سپس در نوار پایین، نوع پارتیشن‌بندی هارد مورد نظر را مشاهده می‌کنید. در اینجا می‌توانید کل هارد و محتوای داخل آن را فرمت کنید، نوع Partition Table را عوض کنید و یا پارتیشن‌ها را کم و یا اضافه کنید. محتوا را به انتهای پارتیشن منتقل کرده و فضای خالی یک پارتیشن را به دیگری قرض دهید.

گزینه بعدی یعنی Install Linux Mint تنها در صورتی در این منو ظاهر می‌شود که شما در حال استفاده از نسخه Live لینوکس باشید. اگر لینوکس روی سیستم شما نصب شده باشد هرگز این گزینه را مشاهده نخواهید کرد.

گزینه بعدی یعنی Login Window امکان ویرایش و شخصی‌سازی پنجره ورود را به شما می‌دهد. در این منو می‌توانید تصویر بک‌گراند، تم، گزینه‌های قابل نمایش و تنظیماتی از این دست را تغییر داده و صفحه ورود را آنطور که دوست دارید ست کنید.

گزینه Logs نیز برای مشاهده لاگ سیستم کاربرد دارد. گزینه Power Statistics برای مشاهده جزئیات باتری لپ‌تاپ یا پاور کامپیوتر و همینطور وضعیت برق‌رسانی و شارژدهی دستگاه است.

از Printers برای مدیریت و اضافه کردن دستگاه‌های پرینتر استفاده می‌شود. Software Manager که پیش از این در منوی Favorite با آن آشنا شدیم برای نصب، حذف و مدیریت نرم‌افزار‌ها و اپلیکیشن‌ها است و Software Sources نیز برای انتخاب منبع یا سورس برای نصب و دانلود بسته‌های به‌روز‌رسانی و نرم‌افزار‌ها است. منابع لینوکس مینت Mirror‌هایی داخل ایران نیز دارد.

اما Synaptic Package Manager همانطور که از نامش پیداست، ابزار مدیریت بسته‌های نرم‌افزاری سیستم دبیان است که از واسط گرافیکی GTK+ بهره می‌برد و در محیط غیرگرافیکی ترمینال آن را با دستور apt می‌شناسیم. همانطور که اشاره کردیم لینوکس مینت یک توزیع بر پایه ابونتو و دبیان است. به همین جهت لینوکس مینت هم از سیستم مدیریت بسته‌های دبیان استفاده می‌کند. ساده‌ترین و پایه‌ترین امکاناتای که از طریق سیناپتیک به آن دسترسی پیدا می‌کنید، امکان نصب، حذف، ارتقا و یا نزول نسخه پکیج‌ها و نرم‌افزار‌های موجود در سیستم است. برای مثال در این تصویر مرورگر متن‌باز گوگل برای لینوکس یعنی کرومیوم، از طریق سیناپتیک روی دستگاه نصب شده است.

System Monitor ابزاری مشابه به Task Manager در محیط ویندوز است. از طریق این ابزار همانطور که از اسمش پیداست می‌توانید وضعیت پردازش‌ها، منابع و فایل‌های سیستمی خود را رصد کنید.

System Reports برای گزارش‌دهی سیستم به کاربر و کاربر به سیستم کاربرد دارد. از طریق این نرم‌افزار می‌توانید خرابی‌های موجود در سیستم را گزارش دهید تا در بسته‌های به‌روز‌رسانی بعدی برطرف شوند.

Terminal گزینه مهم و کاربردی بعدی است. ترمینال، کنسول و شِل نام‌هایی است که توسط کاربران در دنیای لینوکس به‌جای یکدیگر به کار می‌روند. در اینجا قصد نداریم تفاوت میان آن‌ها را بازگو کنیم. اگر نخواهیم خیلی وارد مباحث تخصصی و فنی شویم، ترمینال خود محیطی گرافیکی است که دستورات کاربر را از طریق خط فرمان دریافت می‌کند و آن‌ها را به سیستم‌عامل می‌فهماند.

Timeshift ابزاری برای ایجاد نقطه بازگشت است. به کمک Restore Point شما می‌توانید از سیستم خود یک کلون تهیه کنید تا در صورتی که به در آینده برای سیستم مشکلی غیرقابل حل پیش آمد، به نقطه کلون شده‌ای که قبلا ایجاد کرده‌اید بازگردید. Restore Point جایی است که فایل‌ها، نرم‌افزار‌ها و حتی تنظیمات شما در آن ذخیره شده است.

Update Manager بسته‌های به‌روزرسانی موجود را به کاربر نشان می‌دهد و امکان ارتقای بسته‌های موجود را فراهم می‌کند. در لینوکس از همان ابتدا برای به‌روز‌رسانی نسخه سیستم‌عامل، نیازی به نصب مجدد سیستم‌عامل نبود و به کمک همین نرم‌افزار، تمامی نرم‌افزار‌ها و حتی خود سیستم‌عامل به‌روزرسانی می‌شد. کاری که مایکروسافت پس از سال‌ها در نسخه دهم ویندوز تصمیم به انجام آن گرفت و حالا دیگر برای به‌روزرسانی ویندوز ۱۰ نیازی به نصب مجدد سیستم‌عامل نیست و از طریق گزینه Updates در تنظیمات، نسخه فعلی آن به‌روزرسانی‌های لازم را دریافت می‌کند.

گزینه آخر یعنی Users and Groups برای مدیریت کاربرانی است که در حال استفاده از سیستم‌عامل هستند. همچنین می‌توان از این طریق کاربران جدید با سطح دسترسی متفاوت ایجاد کرد.

در مطلب بعدی، آخرین دسته‌بندی از منوی Cinnamon یعنی دسته‌بندی Preferences را معرفی می‌کنیم و در آنجا مطالب مربوط به منوی Cinnamon پایان خواهد یافت.