تاثیرات همه‌گیری ویروس کووید-19 بر صنعت ICT

تردیدی نیست که همه‌گیری ویروس کرونا تاثیرات عمیقی بر جنبه‌های مختلف زندگی بشر گذاشته است. در این میان، صنعت ICT که امروزه می‌توان آن را سنگ‌بنای شماری از صنایع دیگر همچون بهداشت و درمان، آموزش، زنجیره تامین، صنایع تولیدی و… قلمداد کرد، در متن تحولات قرار گرفته است. بنا بر اهمیت موضوع، در این مقاله به دو جنبه مثبت و منفی تاثیرات همه‌گیری ویروس کووید-19 بر صنعت ICT می‌پردازیم. در ابتدا، تاثیرات منفی بحران جاری بر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMB) که با توجه به رویکرد دانش‌بنیان در کشور ما جایگاه مهمی در اقتصاد دارند پرداخته می‌شود. سپس تاثیرات مثبت همه‌گیری کووید-19 در ارتباط با فرصت‌های نوظهور در ICT و شتاب‌بخشی به روند گذار دیجیتالی (Digital Transformation) بررسی می‌شود. در انتها اقدامات رگولاتوری‌های ICT جهان در این خصوص مرور خواهد شد.

تاثیرات بر کسب‌وکارهای کوچک و متوسط (SMB)

موسسه مشاوره Analysys Mason محتمل‌ترین زمان را در مورد بازگشت بازار ICT به شرایط عادی، فصل آخر سال جاری میلادی (2020) پیش‌بینی کرده است. در این میان، SMBها که به دلیل تعطیلی‌ها و طرح‌های فاصله اجتماعی شدیداً تاثیر پذیرفته‌اند خسارات زیادی را از نظر درآمد حداقل تا ژوئن 2020 (خرداد 1399) متحمل خواهند شد. این خسارت‌ها برای برخی کسب‌وکارها معادل این است که چهار تا شش ماه بدون درآمد باشند. در این زمینه برآورد شده است درآمد جهانی SMBها به طور متوسط شش تا هشت درصد در سال 2020 کاهش یابد.
در ارتباط با هزینه‌های SMBها در حوزه ICT نیز تخمین زده شده است که مجموع هزینه‌ها در سراسر جهان حداکثر 7/2 درصد افزایش نسبت به سال 2019 خواهد داشت. این رقم نزدیک به 50 درصد کمتر از تخمین قبلی (2/5 درصد افزایش هزینه‌ها) است.

فرصت‌های ایجادشده در حوزه ICT ناشی از بحران کووید-19

به ‌رغم تمامی مشکلات ایجادشده ناشی از همه‌گیری ویروس کووید-19، فرصت‌هایی نیز در حوزه ICT پدیدار شده است که از جمله می‌توان به رشد پلتفرم‌های دیجیتالی و کلان‌داده‌ها در هوشمندسازی و نوسازی، آموزش آنلاین، خدمات درمانی آنلاین و سیستم‌های تجاری خودکار اشاره کرد (به نقل از
موسسه IDC).
در واقع شیوع ویروس کووید-19 ارزشمندی سیستم‌های ارتباطات و فناوری اطلاعات را نمایان ساخته است. به همین سبب، شرکت‌هایی که در گذار دیجیتالی پیشگام هستند آسیب‌پذیری کمتری نسبت به این ماجرا دارند. همچنین فناوری‌هایی که کسب‌وکارها را به صورت غیرحضوری مرتبط می‌سازند رشد بیشتری خواهند داشت و در نتیجه یکپارچه‌سازی خدمات آنلاین و آفلاین عمق بیشتری می‌یابد. از جمله فناوری‌های مرتبط می‌توان به موارد ذیل اشاره کرد:
پردازش ابری: برون‌سپاری فرایندهای پردازشی و ذخیره‌سازی و دسترسی آسان‌تر کارکنان به منابع شرکت در زمان دورکاری
هوش مصنوعی: خودکارسازی فرایندها و نیز تحلیل بهتر نسبت به شرایط موجود بر اساس داده‌های گردآوری‌شده
اینترنت اشیا: کسب اطلاعات بلادرنگ و دقیق از فرایندهای صنعتی و سازمانی به منظور مدیریت صحیح منابع
شبکه 5G: ارتباطات پهن‌باند با قابلیت اطمینان بالا برای برگزاری جلسات هماهنگی بین کارکنان و نیز پیاده‌سازی اینترنت اشیا بر بستر شبکه ارتباطات سیار

اقدامات رگولاتوری‌های ICT در مواجهه با کرونا

اقدامات مختلفی از سوی رگولاتورهای ICT سراسر جهان به منظور تسهیل شرایط بهره‌مندی از خدمات ارتباطات و فناوری اطلاعات در حال انجام است که از جمله می‌توان به تمدید خودکار پروانه‌های ICT و ارائه خدمات غیرحضوری به منظور کاهش تردد، تعلیق فرایند ترابردپذیری شماره‌های تلفن همراه (Mobile number portability) به مدت محدود، آزادسازی موقت یا افزایش باندهای فرکانسی مورد استفاده در شبکه ارتباطات سیار و همچنین افزایش نظارت بر کیفیت خدمات ارتباطی اشاره کرد (به نقل از موسسه مشاوره Cullen International).
در ایالات متحده آمریکا، FCC (رگولاتوری ارتباطات) مقررات جدیدی را برای باند شش گیگاهرتز پیشنهاد داده است که در نتیجه آن 1200 مگاهرتز برای استفاده بدون مجوز (Unlicensed) نظیر ارتباطات وای‌فای ضمن محافظت از سرویس‌های موجود فراهم شده است. همچنین می‌توان به آزادسازی موقت باند 700 مگاهرتز در برخی کشورها از جمله ایرلند، اردن، عربستان سعودی و تونس اشاره کرد که در افزایش ظرفیت ارتباطات پهن‌باند سیار در این مقطع حساس موثر بوده است. شایان ذکر است بسیاری از کشورها نظیر ایتالیا، سوئد و بریتانیا قبلاً باند 700 مگاهرتز را برای ارتباطات پهن‌باند به مزایده گذاشته‌اند.

جمع‌بندی

با آشنا شدن اکثریت مردم جهان با توانایی‌ها و قابلیت‌های شبکه اینترنت و خدمات وابسته به آن، در آینده میزان استفاده از این شبکه جهانی بیشتر خواهد شد و مفهوم کلیدی گذار دیجیتالی گامی رو به جلو خواهد برداشت. با این حال، رشد اقتصادی در سال جاری میلادی در اکثر کشورها کمتر از میزان پیش‌بینی‌شده خواهد بود و تاثیر منفی گسترده‌ای در ارتباط با حجم بازارهای مختلف از جمله بازار ICT و نیز مخارج ICT سایر صنایع مشاهده می‌شود. در این زمینه اقدامات نهادهای مقررات‌گذار می‌تواند ضمن کاهش آسیب‌ها، بهره‌مندی اصولی از فرصت‌ها را میسر کند.