انقلاب‌ها فرزندان خود را می‌بلعند؟

انقلاب صنعتی تاکنون به چهار نسخه تقسیم شده و دگرگونی‌های بزرگی را در بر می‌گیرد که در حوزه صنعت و تولید رخ داده است. صنعتی شدن به معنای استفاده از نیروی ماشین به جای نیروی انسانی است. در واقع ماشین‌ها در آغاز انقلاب صنعتی اول کم‌کم جای نیروی کار را گرفتند؛ مثلاً دستگاه ریسندگی جایگزین هزاران فردی شد که در کارگاه‌های ریسندگی مشغول کار بودند. تولید روندی فنی و انبوه به خود گرفت و به این ترتیب، صنعت 1.0 با سرعت زیادی مراحل ترقی را طی کرد و صنعت 2.0 مجال بروز یافت که مهم‌ترین عامل ظهورش انرژی الکتریسیته بود. صنعت 2.0 جای خود را به صنعت ۳.۰ داد که با اختراع و تولید دستگاه‌های متنوع الکترونیکی مانند ترانزیستور و مدارهای اتوماتیک یکپارچه، به میزان قابل ملاحظه‌ای کار فیزیکی انسان را کمتر کرد. در نهایت این تحول‌ها انقلاب صنعتی 4.0 یا انقلاب صنعتی چهارم را رقم زدند. انقلاب صنعتی چهارم یا Industry 4.0 که به آن تولید ۴.۰ (manufacturing 4.0) هم گفته می‌شود ترکیب فناوری اطلاعات و عملیات تولید و استفاده از فناوری دیجیتالی در تولید است و با بهره‌گیری از اینترنت اشیای صنعتی و فناوری‌هایی مثل دوقلوی دیجیتالی، بزرگ‌داده، ابر، تحلیل داده، هوش مصنوعی و یادگیری ماشین تولید را به معنی واقعی کلمه دگرگون کرده است. بر اساس گزارش موسسه IoT Analytics با عنوان «انقلاب صنعتی چهارم و تولید هوشمند در سال‌های ۲۰۱۸ تا ۲۰۲۳»، بازار این انقلاب و خدمات آن تا سال ۲۰۲۳ حدود ۳۱۰ میلیارد دلار ارزش خواهد داشت. در این میان برخی از منتقدان Industry 4.0 را حبابی می‌دانند که به زودی خواهد ترکید و در مقابل، عده‌ای دیگر از Industry 5.0 حرف می‌زنند که بیشتر از انقلاب صنعتی چهارم بر همکاری بین انسان و ماشین تمرکز دارد؛ به نظر آنها انقلاب صنعتی پنجم انسان‌گراتر از هر انقلاب صنعتی‌ای خواهد بود. شاید این انقلاب، همه انقلاب‌های...