رئیس سازمان فناوری اطلاعات: همه مراکز دولتی ذیل ابر دولت فعالیت می‌کنند

در برنامه هفتم توسعه تاکید شده است که ظرف یک سال سازمان فناوری اطلاعات با همکاری بخش خصوصی ملزم به اجرا و پیاده‌سازی پروژه ابردولت است؛ این پروژه پیشتر نیز در دستور کار سازمان فناوری قرار داشت، اکنون اجرای آن در چه مرحله‌ای است؟یکی از پروژه‌های مهم دولت، بحث تشکیل ابردولت و ارائه خدمات یکپارچه ‌ابری به همه دستگاه‌های دولتی است. در احکام برنامه هفتم خیلی مفصل به این پروژه پرداخته شده است و اقداماتی هم قبل از این در سازمان فناوری اطلاعات انجام گرفته بود، منتها این اقدامات به گونه‌ای نبود که ابر دولت شکل پذیرد بلکه در قالب ارائه سرویس از طریق شرکای تجاری بود، اما در برنامه هفتم توسعه به صورت مستقل موضوع ابر دولت مطرح شد و طبق این برنامه، پلتفرم ابر دولت باید ایجاد و زیرساخت‌های متناسب با آن تعبیه شود. متناسب با اجرای آن مراکز داده دستگاه‌های دولتی نیز تحت ارزیابی قرار می‌گیرد و اگر طی این ارزیابی‌ها مشخص شد که مراکز داده قابلیت یا استانداردهای لازم برای نگهداری داده‌ها را ندارند، داده‌هایشان باید به ابر دولت منتقل شود. ما متناظر با آن باید زیرساخت‌های لازم را آماده کنیم، ظرف چند ماه گذشته بخشی از زیرساخت‌های لازم فراهم و تجهیزات در مرکز داده نصب شده و آماده میزبانی دستگاه‌ها هستیم.

مشخص شده چه دستگاه‌هایی باید داده‌هایشان را به ابر دولت منتقل کنند و اتصال چه دستگاه‌هایی الزامی نیست؟تمام دستگاه‌های دولتی در قالب ابر دولت باید سرویس بگیرند. بعد از ارزیابی مشخص می‌شود که اگر مرکز داده‌ای ندارند، باید به ابر دولت مهاجرت کنند و اگر مرکز داده‌ای دارند و نیاز دارند مرکز داده را به‌روز کنند یا مرکز داده استاندارد است، می‌توانند نگه دارند اما در نهایت همه مراکز داده‌ای باید به ابر دولت متصل شوند؛ یعنی آن مراکز داده هم جزئی از ابر دولت محسوب می‌شود و زیرساخت‌های ابر دولت تحت پلتفرم واحد سرویس خواهد داد.

یعنی در نهایت دیگر دستگاه‌های دولتی مرکز داده مجزایی نخواهند داشت؟نباید داشته باشند، باید ذیل پلتفرم فعالیت کنند اما نحوه فعالیت بعد از ارزیابی مراکز داده دستگاه‌های دولتی مشخص خواهد شد. در اصل پس از ارزیابی، خدمات دسته‌بندی می‌شوند و دستگاه‌ها مطابق با آن دسته‌بندی از خدمات بهره می‌برند. طی چند ماه گذشته بخشی از تجهیزاتی که برای مراکز داده و ابر دولت خریداری شده بود ساماندهی شده‌ و الان آماده میزبانی برخی از دستگاه‌ها در این بخش هستیم. در بخش دوم نیز در حال ساخت مرکز داده مشهد هستیم که قرار است ذیل ابر دولت قرار گیرد.

پیشرفت فیزیکی خیلی خوبی در این بخش صورت گرفته و امیدواریم اوایل سال آینده از آن بهره‌برداری ‌کنیم و آن مرکز نیز به عنوان یکی از زیرساخت‌های لازم به ابر متصل می‌شود، در نهایت دستگاه‌های بیشتری روی این بستر قرار خواهند گرفت و به بستر ابر دولت منتقل می‌شوند. تمام تلاش‌مان این است که اگر منابع مالی مورد نیاز این طرح تامین شود، سال ۱۴۰۴ بخش عمده‌ای از پروژه ابر دولت تکمیل و مراکز داده دیگری نیز اضافه شود.

در واقع مراکز داده جدیدی نیز ساخته می‌شود و به همین مراکز داده اکتفا نخواهد شد؟بله، بخش خصوصی نیز اتفاقاً در حوزه ابر دولت مشارکت خواهد کرد و این موضوع در برنامه هفتم توسعه هم قید شده است. ما زیرساخت اولیه‌ای را فراهم می‌کنیم و از طریق فراخوان از بخش خصوصی‌ای که امکان تاسیس مراکز داده را دارد یا زیرساخت مورد نظر را در اختیار دارد دعوت می‌کنیم تا به ابر دولت متصل شود و بر اساس استانداردهایی که ممیزی می‌شوند فعالیت کند. در اصل بخش خصوصی اکثر منابع مورد نیاز را تامین می‌کند، پروژه ابر دولت در قالب یک مشارکت عمومی و خصوصی اجرا خواهد شد.

چند شرکت به طور جدی روی مراکز داده کار می‌کنند؛ مثل آسیاتک یا فناپ‌زیرساخت. از بستر آنها نیز استفاده خواهد شد؟جزئیات در فراخوان مشخص خواهد شد اما در نهایت بخش خصوصی به دو شیوه با ما همکاری خواهد کرد؛ ممکن است بخش خصوصی زیرساخت مرکز داده را داشته باشد و هنوز فعال نشده باشد و بخواهد آن را به ابر متصل کند. ممکن است مرکز داده فعال باشد اما بخواهد آن را به پلتفرم ابر دولت متصل کند. ما متناسب با آن ظرفیتی که وجود دارد با آنها مذاکره خواهیم کرد و سعی می‌کنیم مدل درآمدی مناسبی برای بخش خصوصی داشته باشد.

اگر ابر دولت تکمیل شود، بخش دولتی می‌تواند دوباره مرکز داده راه‌اندازی کند؟دولت برای راه‌اندازی هر مرکز داده جدیدی باید مجوز بگیرد. با این تصمیم می‌خواهیم فعالیت‌ها را متمرکز کنیم. مرکز داده کار تخصصی است و برای نگهداری، تامین برق و امنیت و موارد دیگر به نیروی تخصصی نیاز دارد، از همین رو ما سعی می‌کنیم از پراکندگی فعالیت جلوگیری کنیم.

یکی دیگر از موضوعاتی که سازمان فناوری طی سال‌های گذشته پیگیری کرده موضوع پیام‌رسان‌های داخلی است. از زمان آغاز فعالیت پیام‌رسان‌های داخلی سازمان فناوری اطلاعات نگاه حمایتی به آنها داشت و از منابعی که در اختیار داشت، به آنها کمک می‌رساند. آیا همچنان سازمان فناوری اطلاعات از این پیام‌رسان‌ها حمایت خواهد کرد؟البته نگوییم سازمان فناوری بلکه کل وزارت ارتباطات. وزارت ارتباطات و به نیابت آن سازمان فناوری اطلاعات و همچنین معاونت‌های مرتبط مکلف هستند تا حامی پیام‌رسان‌های داخلی باشند. خوشبختانه اخیراً این پیام‌رسان‌ها به بلوغ خوبی نیز رسیده‌اند و با تاکیدی که از سمت ریاست‌جمهوری و وزیر ارتباطات صورت گرفته است، باید زیرساخت مناسبی در اختیار این پیام‌رسان‌ها گذاشته شود. از همین رو در حال تعریف بسته‌های حمایتی مورد نیاز آنها هستیم. البته در حوزه‌های دیگر نیز درصدد تقویت آنها هستیم؛ برای مثال می‌خواهیم ارائه خدمات پرکاربرد دولتی را در اختیار آنها قرار بدهیم. ما هیچ‌وقت ارائه خدمات دولتی را در اختیار پیام‌رسان‌های خارجی قرار نمی‌دهیم از همین رو پیام‌رسان‌های داخلی می‌توانند در این زمینه اقدامات خوبی انجام دهند.

اتفاقاً این انتقاد به پیام‌رسان‌های داخلی وارد بود که اقدامی برای ارائه خدمات دولتی از طریق پلتفرم‌های خود انجام نداده‌اند.در حال انجام همین کار هستیم و اجرای آن جزو تکالیف ماست. اما پیام‌رسان‌ها باید زیرساخت‌های فنی مورد نیاز برای ارائه این سرویس‌ها را در بستر خود فراهم کنند البته ما نیز برای فراهم کردن این بسترها به آنها کمک خواهیم کرد. نکته دیگری هم که در جلسه شورای عالی فضای مجازی مطرح شد حرکت محتوا روی پیام‌رسان‌های داخلی است، بنابراین مصوبه تسهیم درآمدی بین صاحب پیام و صاحب پلتفرم به تصویب رسید که امیدواریم در این زمینه اکوسیستم خوبی شکل بگیرد و در نهایت به نفع تولیدکننده محتوا روی پیام‌رسان داخلی و همچنین صاحب پلتفرم باشد. یکی از کمک‌هایی که حاکمیت به پیام‌رسان‌های داخلی می‌کند مشخص کردن مدل اقتصادی و درآمدی آنهاست.

اگر پیام‌رسان‌ها به یک مدل اقتصادی برسند می‌توانند روی پای خود بایستند و به قولی دیگر چرخ‌شان می‌چرخد و نیازی به کمک ندارند و به عنوان پیام‌رسانی که به لحاظ مالی نیز استقلال پیدا می‌کند خودگردان‌ می‌شوند. البته این نافی کمک‌های وزارت ارتباطات نخواهد بود. ما مکلف هستیم از این پیام‌رسان‌ها حمایت کنیم اما بهتر است خود آنها نیز به یک بلوغ اقتصادی برسند.

هنوز به استقلال مالی نرسیده‌اند؟وضعیت‌شان متفاوت است. شاید برخی تاکنون دنبال مسائل اقتصادی یا مدل‌های درآمدی نبوده باشند یا خدمتی ارائه نمی‌کردند که بتوانند از آن درآمد کسب کنند. ما می‌خواهیم کمک کنیم خدماتی ارائه دهند تا در ازای ارائه آن بتوانند کارمزد بگیرند و با اپراتورها همکاری کنند.

شرکت قاصدک هم با هدف کمک به پیام‌رسان‌ها تشکیل شد، این شرکت قرار است چه کاری انجام دهد؟قاصدک کنسرسیومی با حضور پیام‌رسان‌های داخلی است که سازمان فناوری اطلاعات نیز بخش اندکی از سهام را بیشتر از آن نظر که بتواند به پیام‌رسان‌ها کمک کند در اختیار دارد. با اجرایی شدن اتصال متقابل پیام‌رسان‌ها با یکدیگر این شرکت تلاش خواهد کرد پیام‌رسان‌ها را بیشتر با یکدیگر هماهنگ کند و در نهایت با طراحی مدل درآمدی مشخص ارسال پیام و ارائه سرویس‌ها و خدمات دولتی روی آنها، برایشان به‌صرفه شود. البته ما اصراری به حضور در این کنسرسیوم نداریم و هر گاه آنها به بلوغ کافی رسیدند ما سهام‌مان را واگذار می‌کنیم و خارج می‌شویم.

پروژه توسعه دولت الکترونیکی یکی از پروژه‌های اصلی دولت الکترونیکی است. چند درصد یا چه مقدار از خدمات دولت در شرایط فعلی به صورت کامل الکترونیکی ارائه می‌شود؟تاکنون اقدامات خوبی برای توسعه دولت الکترونیکی و ارائه خدمات هوشمند صورت گرفته است اما برای اینکه مردم حس خوبی از دریافت خدمات دولت الکترونیکی داشته باشند، در حال بازتعریف خدمات الکترونیکی دولت با سازمان اداری و استخدامی هستیم تا ساده‌تر بتوانند به این خدمات دسترسی پیدا کنند و خدمات را کاملاً الکترونیکی دریافت کنند. برای این منظور سیکل کاملی از عرضه خدمات در نظر گرفته شده است تا چرخه اداره خدمات کامل مورد بررسی قرار گیرد؛ ایراد و اشکال ارائه خدمات الکترونیکی بررسی، در نهایت نقص‌های آن مشخص و میزان رضایت کاربران نیز سنجیده شود. در واقع کاری که می‌کنیم بازتعریف خدمات پرکاربرد دولت است تا مردم از دریافت آن به شکل کاملاً الکترونیکی رضایت داشته باشند.