چالش‌های پیش روی اکوسیستم استارت‌آپی

در آستانه سال جدید، اگر نگاهی بیندازیم به آنچه در دو سال گذشته در اکوسیستم استارت‌آپی ایران اتفاق افتاد، رویدادهای پرسروصدا و شور دوباره‌ای در اکوسیستم شاهد بودیم. در این مدت، سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ صنعتی در استارت‌آپ‌های فعال و بزرگ ایران به چشم آمد و خبرهای ورود به بورس و پذیرش برخی از استارت‌آپ‌های بزرگ در بورس و فرابورس، رویای دیرینه اکوسیستم استارت‌آپی ایران را پس از چند سال بی‌خبری محقق کرد.

این دو سال سرشار از خبرهای خوب برای اکوسیستم استارت‌آپی کشور بود. اما سوال اصلی این است که ادامه این موفقیت در سال‌های آینده چقدر ممکن است و چند استارت‌آپ دیگر وارد بورس خواهند شد یا چند استارت‌آپ کوچک و متوسط بعد از سرمایه‌گذاری شرکت‌های بزرگ صنعتی رشدهای چندصد برابری خواهند داشت، باید توجه داشت که چالش‌های زیادی پیش روی اکوسیستم استارت‌آپی ایران قرار دارد.

یکی از چالش‌ها کمبود نیروی تخصصی فنی است. این کمبود نیرو در چند سال پیش بیشتر در حوزه‌های فنی و برنامه‌نویسی محسوس بود، اما در دو سال گذشته به طور مشخص به حوزه‌هایی مانند مدیریت محصول و بازاریابی نیز سرایت کرده است؛ به عبارت دیگر، کمبود ورودی‌ها و خروج افراد حرفه‌ای از مارکت، به دلیل مهاجرت از ایران یا همکاری با شرکت‌های خارجی، باعث پیدایش شکاف زیادی در بازار شده است. به این ترتیب، چرخه انتقال دانش تا حد زیادی متوقف شده است.

چالش دیگر، کاهش حضور سرمایه‌گذاران خارجی در اکوسیستم استارت‌آپی ایران است. ورود این سرمایه‌گذاران نه‌تنها منابع مالی بلکه تخصص، تجربه مدیریتی و ارتباطات بین‌المللی را نیز به همراه دارد که می‌تواند به رشد سریع‌تر و مقیاس‌پذیری استارت‌آپ‌ها کمک کند. هرچند شرایط جذب سرمایه خارجی با موانعی همراه شده، اما این فرصت را فراهم آورده که سرمایه‌گذاران داخلی و صنعتی با نگاهی استراتژیک‌تر وارد این حوزه شوند و مدل‌های تامین مالی نوآورانه‌ای را توسعه دهند. در کنار آن، تقویت همکاری‌های منطقه‌ای و گسترش تعاملات با بازیگران اکوسیستم‌های مشابه در کشورهای همسایه می‌تواند راهکار مناسبی برای جبران این فاصله باشد و بستر سرمایه‌گذاری‌های مشترک و ورود دانش مدیریتی نوین را مهیا کند.

یکی دیگر از چالش‌ها این است که ما در بهترین حالت با توجه به ارزش‌گذاری‌های انجام‌شده، شاید تنها به تعداد انگشت دست استارت‌آپ داشته باشیم که بتوانند وارد بورس شوند. یک نگاه ساده به این واقعیت نشان می‌دهد که این استارت‌آپ‌ها غالباً بیش از ۱۰ سال پیش راه‌اندازی شده‌اند، بدین معنا که در حدود پنج شش سال گذشته، پایپ‌لاین ایجاد استارت‌آپ‌های جدید برای آینده بسیار کم بوده است. به این ترتیب، اگر سال آینده ۱۰ تا ۱۵ استارت‌آپ بزرگ ایران دیگر وارد بورس شوند، احتمالاً در سال بعد استارت‌آپ جدیدی نخواهیم داشت. این موضوع نشان می‌دهد باید به توسعه اکوسیستم استارت‌آپ و نسل‌های جوان و جدید توجه بیشتری شود.

برای تداوم این روند، ضروری است که بر توانمندسازی نسل جدید برای ورود به اکوسیستم استارت‌آپی تمرکز کنیم، تیم‌های نوآور و هسته‌های فناور جدید را از طریق برنامه‌هایی مانند کمپ‌های نوآوری و شتاب‌دهنده‌ها توسعه دهیم، و مسیر پایداری برای ورود استارت‌آپ‌های آینده به بازار سرمایه ایجاد کنیم. همچنین، ایجاد زبان مشترک میان سرمایه‌گذاران صنعتی و استارت‌آپ‌ها می‌تواند تعاملات موثرتری رقم بزند و سرمایه‌گذاری‌های هدفمندتری را به این حوزه جذب کند. با چنین رویکردی، می‌توان آینده‌ای پررونق‌تر را برای اکوسیستم استارت‌آپی ایران رقم زد، فرصت‌های بیشتری برای نوآوری و رشد ایجاد کرد و زمینه‌ساز جهشی بزرگ در اقتصاد دانش‌بنیان کشور شد.