فین‌تک‌ها پشت سد رگولاتوری

اگر قبول داشته باشیم که فین‌تک پیشران و محرک صنایع آنلاین دیگر است و بدون توسعه صنعت فین‌تک، صنایع آنلاین دیگر رشد چندانی نخواهند داشت، باید اعلام کنم که این صنعت در سال‌های گذشته به اندازه کافی رشد نکرده است. مهم‌ترین چالش فین‌تک‌ها در تمام سال‌ها رگولاتوری است. صنایع فین‌تک توانسته‌اند بر چالش‌های دیگر نظیر اعتماد کاربر، تحریم‌ها و… غلبه کنند، ‌اما هیچ‌گاه نتوانسته‌اند به اندازه‌ای که باید بر چالش‌های رگولاتوری غلبه کنند و پشت سد رگولاتورها متوقف شده‌اند.

در میان صنایع مختلف حوزه فین‌تک، پی‌تک یا همان پرداخت الکترونیکی و خدمات بانکی به همراه لند‌تک مهم‌ترین نقش را برای رشد صنایع دیگر بازی می‌کنند و پرداخت‌یارها به عنوان مهم‌ترین بازیگران صنعت پی‌تک در سال‌های اخیر نه‌تنها رشد نکرده‌اند، بلکه کوچک‌تر نیز شده‌اند. مهم‌ترین چالش‌های پرداخت‌یارها نیز سیاست‌های محدودکننده رگولاتوری است. در سال ۱۴۰۳ هفته‌ای نبوده که پرداخت‌یارها با چالش جدیدی مواجه نشده باشند. پرداخت‌یارها در سال‌های گذشته مجبور شده‌اند یک به یک خدمات نوآورانه خود را متوقف کنند.

اگر بخواهیم تعریفی از نوآوری به دست دهیم و به مشخصه‌های نوآوری در تعریف جهانی مراجعه کنیم، باید بگویم تعریفی وجود دارد مبنی بر اینکه نوآوری یعنی یک خدمت موجود یا ناموجود را سریع‌تر، بهتر یا ارزان‌تر به مشتری نهایی ارائه کنیم. اگر نگاهی به خدمات پرداخت‌یارها هم بیندازیم، مصادیق این تعریف را پیدا خواهیم کرد؛ به عنوان مثال، خدمات تسویه آنی یکی از آن مصادیق است که یک خدمت موجود یعنی تسویه را سرعت بخشیده بود. اگر نگاهی به تجربه‌های جهانی نیز بیندازیم، خواهیم دید که شرکت‌هایی مانند پی‌پال و استرایپ با همین تعاریف، خدمات مشابهی ایجاد کرده‌اند، خدمت تسویه بانکی موجود را ارتقا بخشیده‌اند و به صورت آنی با مشتری نهایی تسویه می‌کنند و برای این تسویه سریع‌تر نیز کارمزد بیشتری دریافت می‌کنند. اما باید بگویم این سرویس در ماه‌های اخیر در پرداخت‌یارها خاموش شده است و دیگر این خدمت را عرضه نمی‌کنند یا بسیار محدود شده است.

در سال‌های پیش ‌رو، اگر این چالش‌ها رفع نشود،‌ شاهد کوچک‌تر شدن صنعت پرداخت‌یاری خواهیم بود و چه‌بسا برخی از پرداخت‌یارهای کوچک‌تر از بین خواهند رفت. قطعاً رگولاتوری دغدغه‌هایی دارد که بر اساس آن محدودیت‌هایی اعمال می‌کند، اما متصور هستم که ایجاد محدودیت راهکار پاسخگویی به این دغدغه‌ها نیست. تصور من بر این است که مراجعه به دیتا و تصمیم‌گیری بر اساس دیتای موجود و سپس تنظیم‌گری طبق دیتا و نیاز بازار بهترین راهکار است. به تصور نگارنده، یک بار برای همیشه باید سند کلانی از سوی رگولاتور برای حوزه پی‌تک تهیه و ارائه شود تا محدودیت‌های هرروزه اعمال نشود و دست‌کم پرداخت‌یارها برای برنامه‌ریزی فرصت داشته باشند.

صنایع آنلاین در سال‌های اخیر تغییرات بسیاری پیدا کرده‌اند و نیاز بازار نسبت به سال ۹۲ که شاپرک ایجاد شد بسیار تغییر کرده است و قطعاً اسناد بالادستی بر اساس نیاز بازار باید تغییر کند. پرداخت‌یارها در طول این سال‌ها بنا بر نیاز بازار خدماتی عرضه کرده‌اند که در سندهای بالادستی طی سال‌های ۹۲-۹۳ که شاپرک راه افتاد و سال ۹۷ که سند پرداخت‌یاری ایجاد شد دیده نشده‌اند. این خدمات نه در شرکت‌های PSP و نه در بانک‌ها دیده نشده. پس تنها راهکار بازار مراجعه به پرداخت‌یارهاست و این اتفاق نیز طی سال‌های ۹۸ تا ۱۴۰۳ افتاده است و صنایع آنلاین با استفاده از خدمات پرداخت‌یارها رشد کرده‌اند.

این رشد می‌تواند به روند خود ادامه دهد یا با محدودیت‌های رگولاتور در همین‌جا متوقف شود.