افزایش تنش تجاری میان چین و قدرت‌های غربی؛ محدودیت‌های صادراتی پکن و تاثیر آن بر زنجیره تامین فناوری

به گزارش پیوست، چین در تلاش است تا کنترل خود را بر فناوری‌های پیشرفته داخلی افزایش دهد و از خروج دانش فنی حساس از کشور جلوگیری کند. رویکرد جدید چین ماحصل تنش‌های تجاری بین پکن و واشنگتن و همچنین افزایش اختلافات با اتحادیه اروپا است.

مقامات چینی اخیرا محدودیت‌هایی را بر صادرات برخی فناوری‌های کلیدی از جمله فرآیندهای استخراج لیتیوم و تولید باتری‌های پیشرفته اعمال کرده‌اند که می‌تواند تاثیرات عمده‌ای بر شرکت‌های فناوری وابسته به زنجیره تامین چین، از جمله شرکت‌های آمریکایی، داشته باشد.

خروج فناوری و نیروی کار؛ تمرکز محدودیت‌ها بر هند

برخی گزارش‌ها نشان می‌دهند که مقامات چینی ارسال تجهیزات فنی و مهندسان متخصص را به کشورهای دیگر دشوارتر کرده‌اند. در ماه‌های اخیر، شرکت‌های تایوانی فعال در چین، از جمله فاکس‌کان، بزرگ‌ترین تامین‌کننده اپل، با موانعی برای ارسال تجهیزات و نیروی کار فنی به هند مواجه شده‌اند. این اقدام در زمانی انجام می‌شود که اپل تلاش می‌کند وابستگی زنجیره تامین خود به چین را کاهش داده و تولید خود را در هند گسترش دهد.

یک مقام هندی که نخواست نامش فاش شود، می‌گوید چین از تاخیرهای گمرکی برای ایجاد موانع در مسیر صادرات تجهیزات و قطعات الکترونیکی به هند استفاده می‌کند. این محدودیت‌ها در حالی اعمال می‌شوند که بسیاری از شرکت‌های فناوری غربی، از جمله اپل، تلاش دارند مراکز تولید خود را از چین به هند و جنوب شرق آسیا منتقل کنند. اما گزارش‌ها حاکی از آن است که این سیاست‌ها بیشتر بر هند متمرکز هستند و پروژه‌های مشابه در جنوب شرق آسیا و خاورمیانه تحت تاثیر قرار نگرفته‌اند.

صنعت باتری تحت سلطه چین

چین در حوزه تولید باتری‌های پیشرفته و استخراج لیتیوم موقعیت مسلطی دارد و محدودیت صادرات این فناوری‌ها می‌تواند بر تولیدکنندگان باتری در کره جنوبی و ایالات متحده تاثیر بگذارد. وزارت بازرگانی چین اخیرا اعلام کرده است که صادرات فناوری‌های مرتبط با استخراج لیتیوم و تولید کاتدهای پیشرفته ( LFPفسفات آهن لیتیوم) به مجوزهای سختگیرانه‌تری نیاز خواهد داشت.

این تصمیم تاثیر مستقیمی بر شرکت‌هایی مانند CATL، بزرگ‌ترین تولیدکننده باتری‌های لیتیومی در جهان، خواهد داشت. این شرکت که کارخانه‌هایی در اروپا دارد، ممکن است مجبور شود واردات مواد اولیه و فناوری‌های مرتبط با تولید باتری را از چین ادامه دهد، زیرا انتقال کامل زنجیره تامین به کشورهای دیگر به دلیل محدودیت‌های جدید با چالش مواجه خواهد شد.

طبق گزارش‌ها، شرکت‌های کره‌ای مانند LG Energy Solution و SK On برای تولید کاتدهای LFP به تامین‌کنندگان چینی وابسته هستند. داده‌هایBenchmark Mineral Intelligence  نشان می‌دهد که چین در سال گذشته ۹۹ درصد از کاتدهای فعال LFP مورد استفاده در سراسر جهان را تولید کرده است. محدودیت‌های جدید می‌تواند این همکاری‌ها را تحت تاثیر قرار دهد.

یکی از مدیران ارشد یک شرکت کره‌ای فعال در صنعت باتری می‌گوید نگرانی‌های خود را به وزارت بازرگانی چین منتقل کرده‌ است و این محدودیت‌ها می‌توانند بر همکاری‌های تجاری بین شرکت‌های کره‌ای و چینی اثر منفی بگذارند.

پیامدهای محدودیت‌های چین بر زنجیره تامین ایالات متحده

با تشدید تنش میان پکن و واشنگتن و افزایش تعرفه‌ها در دولتی دونالد ترامپ، شرکت‌های آمریکایی به هدف اصلی دولت چین تبیدل شده‌اند. شرکت‌های فناوری آمریکایی که وابسته به زنجیره تامین چین هستند، بیشترین آسیب را از این محدودیت‌ها خواهند دید. چین بخش عمده‌ای از عناصر کمیاب و فناوری‌های مرتبط با تولید نیمه‌رساناها، باتری‌های پیشرفته و انرژی‌های تجدیدپذیر را در اختیار دارد و اقدام به محدود کردن صادرات این فناوری‌ها می‌تواند تولیدکنندگان آمریکایی را تحت فشار قرار دهد.

صنعت خودروسازی الکتریکی در ایالات متحده نیز ممکن است به دلیل کاهش دسترسی به مواد اولیه کلیدی مانند نئودیمیوم و دیسپروزیم که برای تولید آهنرباهای دائمی موتورهای الکتریکی استفاده می‌شوند، با چالش‌های جدی مواجه شود. چین در دسامبر ۲۰۲۳ محدودیت‌های صادراتی خود را گسترش داد تا فرآیندهای پالایش و تولید آهنرباهای دائمی را نیز شامل شود. این آهنربا‌های دائمی برای ساخت توربین‌های بادی، خودروهای برقی و تجهیزات الکترونیکی ضروری هستند.

یکی از مدیران یک شرکت آمریکایی که به دنبال ایجاد زنجیره تامین جایگزین برای عناصر کمیاب است، می‌گوید: «چین حدود ۹۵ درصد از آهنرباهای دائمی جهان را تولید می‌کند. این محدودیت‌های صادراتی جدید، باعث می‌شود که امکان متنوع‌سازی زنجیره تامین در برخی از این صنایع کاهش یابد.»

محدودیت‌های چین بر صادرات فناوری‌های پیشرفته به طور مستقیم بر شرکت‌های بزرگ آمریکایی مانند اپل، مایکروسافت و تسلا تاثیر می‌گذارد. اپل از جمله شرکت‌هایی است که بیشترین وابستگی را به زنجیره تامین چین دارد و مدت‌هاست برای انتقال تولید به هند برنامه‌ریزی کرده است، اما موانع ایجاد شده توسط دولت چین می‌تواند این انتقال را با چالش‌های جدی مواجه کند. اپل همچنین به دلیل محدودیت‌های رگولاتوری امکان عرضه قابلیت‌های هوش مصنوعی گوشی‌های خود را در چین نداشته است و به تازگی با همکاری علی‌بابا برای عبور از این محدودیت‌ها تلاشی را آغاز کرده است. همچنین گزارش‌ها به احتمال تفحص اپل از سوی رگولاتور‌های چینی اشاره می‌کنند.

سیاست‌‌گذاری‌های جدید چین از یک سو و محدودیت‌های جدید آمریکا و اروپا در سوی دیگر، نبرد استراتژیکی را در حوزه فناوری رقم زده است که ممکن است به شدت بر آینده نوآوری‌های جهانی تاثیر بگذارد.