آیا ریال دیجیتال کاربرد پذیر می‌شود؟

به گزارش پیوست، در پنل کاربردپذیری ریال دیجیتال و شفافیت مالی حاضران از نقش این شکل جدید پولی در افزایش نظارت بانک مرکزی بر سیستم مالی گفتند و همچنین از برنامه‌های آینده ریال دیجیتال به مفهموم پول قابل برنامه‌ریزی و به اصطلاح رنگی اشاره شد.

محمد مهدی تقی‌پور، مدیرعامل به‌پرداخت ملت در این پنل گفت: ریال دیجیتال نسخه دیجیتال ریال و با کاربرد در پرداخت خرد است که کاهش هزینه چاپ و توزیع را در پی دارد و به مقابله با فرار مالیاتی و پول‌شویی کمک می‌کند. CBDC با هدف افزایش کارایی و کنترل سیستم مالی شامل دو اهمیت عمده می‌شود. یکی ایجاد شفافیت و امنیت به دلیل زیرساخت بلاک‌چینی و دیگری استفاده از ظرفیت‌هایی مانند توزیع شدگی در رمزارزها برای رفع ضعف سیستم‌های سنتی.

او در مورد عرضه پول دیجیتال دیگر کشورها گفت: یوان دیجیتال با هدف کاهش وابستگی به دلار عرضه شد. کرون دیجیتال در سوئد با کاهش چشمگیر پول نقد همراه بود و امروزه حدود ۹۰ کشور در حال تحقیق و توسعه این شکل جدید پول هستند.

البته به گفته تقی‌پور: چالش اصلی این است که سند یکپارچه‌ای وجود ندارد و در این زمینه استاندادها نیاز به توسعه دارند. او با اشاره به ضرورت توسعه ریال دیجیتال برای پاسخ به تحریم‌ها و استقلال مالی گفت: چالش‌ها شامل کمبود زیرساخت و جلب اعتماد عمومی برای شهروندان و کسب‌وکارها می‌شود.

اثرات ریال دیجیتال مشخص نیست

محمد شیرجیان معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی نیز گفت: مهم‌ترین موضوع در توسعه پول‌های دیجیتال بیشتر از اینکه به پیچیدگی فناوری مرتبط باشد، موضوعات نهادی است‌. دلیل احتیاط سیاست‌گذار هم ناشناخته بودن اثرات این ابزار جدید است. او عرضه CBDC را بدل نظام‌های بانکی به رمزارزها عنوان کرد و گفت: رمزارز حاکمیت پول‌های دنیا را تحت تاثیر قرار داده است. اما مزیت‌هایی مانند کاربرد در قراردادهای هوشمند باعث شد CBDC هم از این فاکتورها بهره‌مند شوند.

به گفته شیرجیان: اگر این ابزار توسعه پیدا کند، با اشرافی که در اختیار بانک مرکزی قرار می‌گیرد این نهاد می‌تواند با سرعت بیشتری روی گردش پول تاثیرگذار باشد و قیمت‌ها را کنترل کند. چراکه امکان رصد وضعیت عرضه و مصرف پول به صورت کلی و بخشی فراهم می‌شود.

همچنین به گفته معاون سیاست‌گذاری پولی بانک مرکزی، برای ریال دیجیتال در حوزه نظام‌های پرداخت نگرانی‌هایی در مورد حریم خصوصی مطرح است اما می‌تواند فشار روی شبکه پرداخت را کاهش دهد.

پول کارت‌ها پول بانک‌های تجاری است

داود محمد بیگی، صاحب نظر حوزه بانکداری دیجیتال نیزگفت: پول موجود در کارت‌ها، عملا پول بانک‌های تجاری است و نه پول بانک مرکزی. به گفته بیگی: ۱۱۲ کشور در مرحله تحقیق و بررسی روی رمز پول یا CBDC هستند، ۵ کشور شکست خورده‌اند، ۴ کشور پروژه را اجرا و عملیاتی کرده‌اند و کشورهایی مانند چین و هند در مرحله آزمایشی هستند.

از نگاه بیگی اهمیت اعتماد مردم به این ابزار جدید بالاست اما به صورت کلی سه ویژگی در مورد این پول‌های دیجیتال در شکل‌گیری اعتماد موثر هستند. به گفته او، انتشار ریال دیجیتال به صورت کاملا متمرکز به دست بانک مرکزی انجام می‌شود. در موضوع توزیع، ریال دیجیتال توزیعی غیرمستقیم دارد و از طریق بانک‌ها پیگیری می‌شود و در بحث تبادل باتوجه به قانون بانک مرکزی امکان تایید تراکنش توسط بانک‌ها در نظر گرفته شده است.

این در حالی است که به گفته بیگی: اعضای شورای پول و اعتبار معتقد بودند بانک مرکزی باید حتما یکی از نودهای شبکه باشد و همین موضوع شبکه را به سمت تبادل متمرکز برده است. او در مورد اعتماد مردم به چین اشاره کرد و گفت: در چین پروژه یوان دیجیتال از ۲۰۱۴ شروع شده و در سال ۲۰۲۲ آخرین آمارها می‌گویند، ۱۴ میلیارد دلار تراکنش روی یوان دیجیتال انجام شده که برای مقایسه، اپ ویچت ۱.۶ تریلیون دلار در مدت زمان مشابه تراکنش داشته است.

هر تراول یک دلار

از نظر پیمان قربانی، قائم مقام موسسه اعتباری ملل، به واسطه حذف نشدن صفر از پول، انتشار مسکوک و اسکناس متوقف شده است. او گفت: زمانی هر هزار تومان ۱۴۳ دلار ارزش داشت و امروز تراول‌ها حدود یک دلار هستند که نشان می‌دهد نظام پرداخت در خدمت رسانی دچار مشکل است. این موارد باعث می‌شود ریال دیجیتال برای بانک مرکزی جذاب شود.

به گفته او: از نظام کارتی هم استفاده غیرمعمول می‌کنیم و PSPها باید هزینه‌های بالایی را برای تراکنش‌های خرد متحمل شوند. ریال دیجیتال می‌تواند تسهیل مبادلات و شناسایی را انجام دهند هرچند نباید روی شناسایی تاکید کرد.

همچنین به گفته قربانی: ریال دیجیتال می‌تواند باعث خروج سرمایه از کشور هم بشود و باید روی آن سقف مشخص کرد.

ریال دیجیتال ابزار دور زدن تحریم نیست

حسین یعقوبی مدیر پروژه ریال دیجیتال شرکت خدمات انفورماتیک نیز در این پنل گفت: انتظار چالش پذیرش را داشتیم و در سه ماه گذشته بیش از ۱۵۰ هزار کیف پول عادی و تجاری ساخته‌ایم که به واسطه آنها بیش از ۱۰۰ هزار تراکنش پردازش شده است. البته این میزان تراکنش در مدت زمان سپری شده (TPS) بسیار اندک است.

یعقوبی با اشاره به روند پرشتاب تعریف دارایی‌ها روی بستر بلاک‌چینی گفت: برای استفاده از این ظرفیت نیاز به بستری برای توکنایز و ابزار تسویه داشتیم. در مورد معماری شبکه هم ۳ راه داشتیم. یکی تک لایه، که بانک مرکزی همه کاره شبکه می‌شد و در نهایت به دلیل واسطه‌زدایی و درگیری مستقیم بانک مرکزی با مردم، این راه انتخاب نشد.

او دومین راه را معماری دولایه عنوان کرد که در آن بانک مرکزی ریال دیجیتال را منتشر و در اختیار بانک‌های تجاری قرار بدهد و بانک‌ها بتوانند روی بسترهای اتریوم یا ققنوس منتشر کنند. اما این روش هم به دلیل اینکه دیگر پول بانک مرکزی محسوب نمی‌شود انتخاب نشد.

یعقوبی معماری فعلی شبکه ریال دیجیتال را به صورت ترکیبی و توکن محور (UTXO) اعلام کرد که به این ترتیب هم ریال دیجیتال پول بانک مرکزی باشد و هم ردگیری و رهگیری پول را راحت کند.

همچنین به گفته او: مهم‌ترین ویژگی ریال قابلیت برنامه ریزی این پول است اما ریال دیجیتال ابزاری برای دور زدم تحریم نیست. ابزاری برای رقابت با رمزارز های جهان روا مانند بیت‌کوین هم نیست. بهره هم به آن تعلق نمیگیرد و می‌تواند گفت مشابه اسکناس است.

یعقوبی در مورد برنامه‌های آینده ریال دیجیتال هم گفت: برنامه آتی بحث توسعه کاربردپذیری و رنگی کردن پول است که API آن در اختیار بانک‌ها قرار گرفته است. پرداخت آفلاین را پیگیری می‌کنیم تا بدون اینترنت انجام پرداخت‌های خرد ممکن شود و نظام کارمزدی هم در حال تدوین است تا جذابیت ریال دیجیتال بالا رود.