پژوهشی در بنیادهای حقوقِ هوشِ مصنوعی (۶)؛ هوش مصنوعی و داستانِ مسئولیت

ایستگاه تازه و ریل دیرینه در یادداشت ماه گذشته اشاره کردم که سازمان ملل متحد در اولین قطعنامه خود پیرامون هوش مصنوعی به بهانه‌های متعددی تصریح کرده است که در همچنان بر همان پاشنه همیشگی می‌گردد و چنین نیست که ظهور فناوری نوین، یکباره تمام تجربه تاریخی بشریت از حقوق را ویران کند و وادار باشیم که سازه‌ای از نو بنا کنیم. بلکه قطار عقلانیت در همان ریل دیرینه خود مشغول پیمودن سفری تاریخی است و حالا به ایستگاه هوش مصنوعی رسیده و مسافر جدیدی را سوار خواهد کرد که زین پس همراه آدمی است. مثلاً ملل متحد بر این تاکید دارند که هرآنچه در حیطه آفلاین به عنوان حقوق انسانی شناخته شده باید در حقوق آنلاین هم محترم شمرده شود یا چنان‌که سابق بر این مساله شکاف دیجیتالی به عنوان دغدغه بین‌المللی شناخته شده، زین پس نیز مهم است که سیاست‌های کلان جهانی معطوف به کاستن از شکاف دیجیتال باشد و...؛ پس گرچه ما سلسله مقالات خود را پیش از تصویب این قطعنامه آغاز کرده بودیم اما این مشی نشان می‌دهد سِیْر علمی خود را به‌درستی پیش گرفته‌ایم. توجیه ما برای پرداختن به مبادی و بنیان‌های حقوقی این بود که هوش مصنوعی را نیز باید مبتنی بر مبانی حقوق فهمید و برای آن تنظیم‌گری و مقرره‌نویسی کرد. یادداشت پنجم به بند ۴۶ منتهی شد و در یادداشت ششم قصد دارم به موضوع «مسئولیت» بپردازم. در بند پایانی یادداشت سابق اشاره شد که ما نه با تولد هوشِ مصنوعی بلکه با بلوغ آن روبه‌رو هستیم. انبوهی از ابزارهای هوشمند در زندگی جاری ما مورد استفاده است. از تلفن‌های هوشمند تا ربات‌های دستیار منزل. از ماشین‌های هوشمند تا سلاح‌های خودکار. مساله اینجاست که همواره تمام ابزارهای هوشمند در امتداد اراده انسانی به کار گرفته شده؛ و حالا پرسشِ یادداشت ششم از «مسئولیتِ هوشِ مصنوعی» است. کلمه ناآشنایِ مسئول! ۴۷. کلمه مسئول،...