پژوهشی در بنیادهای حقوقِ هوشِ مصنوعی (۱۹)؛ مسئولیت بهای قدرت است

داستان زمانه نوشتن از حقوقِ هوش مصنوعی، در آن برهه که گوش‌ها شنوا به حقوق انسانِ طبیعی است، بیشتر به کمدی می‌ماند اما مگر کارکرد کمدی همین نیست!؟‌ مگر قرار نیست به عنوان تنها روزنه باقی‌مانده، لبخند محفوظ بماند تا مانع از یأس و دلسردی شود؟ پس زمان به بطالت نرفته اگر فرض کنیم که به نوزدهمین ماه از کمدی‌نویسی در باب «حقوق» رسیده‌ایم. اما در این شماره سخن از «مسئولیت» است و احتمالاً شما هم با من موافقید که پرداختن به «پاسخگویی» و مسئول بودن، کمدی را به تراژدی ختم می‌کند. مگر ژول ‌ورن زمانی که داستان بیست هزار فرسنگ زیر دریا را می‌نوشت، تجربه‌ای از این سفر داشت!؟ او نوشت تا ایده‌ای بماند برای نسل‌های بعد. من نیز از مسئولیت و پاسخگویی نهاد تنظیم‌گر به همان امید می‌نویسم که ژول ‌ورن از سفر زیر دریا می‌نوشت. در بررسی بنیادهای حقوقِ هوش مصنوعی رسیدیم به بایسته‌های تنظیم‌گریِ خوب. یعنی نهاد تنظیم‌گر اگر چه اصولی را رعایت کند می‌تواند به تنظیم‌گری خوب دست یابد؟ و در سه یادداشت گذشته، سه مؤلفه از تنظیم‌گری خوب را بررسی کردیم: ضرورت، تناسب و انصاف (به جدول صفحه بعد رجوع شود) اکنون در یادداشت نوزدهم به چهارمین رکن از تنظیم‌گریِ خوب یعنی پاسخگویی می‌پردازیم. این نوشتار در امتداد مباحث ماه‌های سابق، از شماره ۱۸۲ آغاز خواهد شد. اول- چیستیِ مسئولیت ۱۸۲. مسئولیت، بهای قدرت است. ۱۸۳. تفاوت آن‌کس که کالایی را از مغازه‌ای سرقت می‌کند با آن‌کس که کالا را خریداری می‌کند در قبول و پرداخت «بها» است. اگر من و شما بهای کالا را پرداخته باشیم، مشروعیتِ به‌دست‌آوری آن را داریم و در غیر این صورت،‌ دزد و غاصب کالا محسوب خواهیم شد. قدرتِ غیرپاسخگو، مسروقه و قدرتِ پاسخگو، مشروعه است. ۱۸۴. مسئولیت، مرز میان قدرتِ انسانی و قدرتِ طبیعی است. گاو بابت قدرت خود، پاسخگو به علف‌ها و مورهای لگدشده نیست؛ چون...