اقتصاد توکن؛ نبود فرصت قانونی و بستر مناسب کلاهبرداری

به گزارش پیوست، مطالعه اقتصاد به مردم برای درک محیط اطراف خود کمک می‌کند. با این روش مردم می‌توانند درکی از بقیه افراد، کسب‌وکارها، بازارها و دولت‌ها به دست بیاورند. به این ترتیب اقتصاد به مردم برای تشخیص درست و بهتر تهدید‌ها و فرصت‌ها کمک می‌کند و امکان تطبیق با شرایط راحت‌تر فراهم می‌شود.

در اقتصاد سنتی مواردی مانند تولید، توزیع یا مصرف کالا و خدمات بررسی می‌شود و اقتصاد توکنی به چگونگی ایجاد، مدیریت و گردش توکن‌های دیجیتالی می‌پردازد. درک این سازوکارها که به واسطه توکنومیکس (Tokenomics) فراهم می‌شود، برای هر کسی که درگیر یا علاقه‌مند به دنیای غیرمتمرکز ارزهای دیجیتال است، اهمیت دارد چون به صورت مستقیم روی ارزش، سودمندی یا پتانسیل یک دارایی دیجیتال تاثیر می‌گذارد.

توکنومیکس (Tokenomics) مطالعه مدل‌های اقتصادی پشت دارایی‌های دیجیتال است و شامل مواردی مانند عرضه کل، توزیع اولیه، دوره‌های واگذاری، مکانیسم‌های سوزاندن توکن یا ثبات اقتصادی می‌شود. به صورت کلی رابطه توکن و توکنومیکس (Tokenomics) به این صورت تعریف می‌شود که اگر یک توکن دارای کاربرد منطقی، عرضه محدود و تقاضای بالا باشد، این موارد روی ارزش آن تاثیر مثبت می‌گذارد.

به این ترتیب توکنومیک به عنوان طرحی اساسی و هدایت کننده در مسیر ارزش بالقوه یک توکن عمل می‌کند. با این حال، توکنومیکس تنها عامل مشخص کننده قیمت و ارزش نیست و روند‌ها، احساسات، نظارت یا پیشرفت تکنولوژی هم از جمله موارد تاثیرگذار هستند.

چرا توکنومیکس مهم است؟

با این ویژگی‌ها، توکنومیکس مفهومی است که باید هنگام تصمیم‌گیری برای سرمایه‌گذاری در نظر گرفت. چراکه پروژه‌هایی با انگیزه‌های اقتصادی هوشمندانه و دارای برنامه اقتصادی بلند مدت به نسبت دیگر پروژه‌ها موفق‌تر عمل می‌کنند.

همچنین مفهوم توکن می‌تواند با معادل‌سازی دارایی‌ها دنیای فیزیکی در فضای دیجیتالی، مزایای قابل توجهی بوجود بیاورد. پروژه مولدسازی اموال بانکی که روی بستر ققنوس پیاده‌سازی شده است، روی همین ویژگی متمرکز شده و با تقسیم‌پذیر کردن یک دارایی بزرگ بانکی (ملک) و توکن‌سازی هر جزء، دسترس‌پذیری را افزایش داده و می‌تواند امکان سرمایه‌گذاری خرد را برای افراد بیشتری فراهم کند.

ساختار اقتصادی ارزهای دیجیتال مشوق‌هایی را مشخص می‌کند که به تشویق سرمایه‌گذاران برای خرید و نگهداری توکن منجر می‌شود. این ساختار از دو بخش کلی تشکیل می‌شود. مشوق‌هایی که نحوه توزیع توکن‌ را مشخص می‌کند و کاربرد توکن که بر تقاضا تاثیر می‌گذارد.

پروژه‌های پانزی با سو استفاده از ناآگاهی یا شرایط اقتصادی نابسامان مانند تورم شدید، مشوق‌های غیرمنطقی و وسوسه کننده‌ای را ارائه می‌دهند. از جمله پروژه‌های پانزی معروف داخلی RGB  متعلق به کریپتولند است. پروژه‌ای که درنهایت هزاران مالباخته بجا گذاشت. اما در مقابل رعایت درست قواعد اقتصاد توکن می‌تواند قدرت تشخیص کاربران را بالا برده تا این پروژه‌ها کمتر قربانی بگیرند.

در بلاک‌چین‌هایی مانند بیت‌کوین، استخراج انگیزه اصلی برای اعتبارسنجی تراکنش‌ها در یک شبکه غیرمتمرکز است. یا در شبکه‌هایی مانند اتریوم امروزی، قفل کردن توکن‌ها به دست اعتبارسنج‌ها در یک قرارداد هوشمند، این وظیفه را برعهده می‌گیرد.

منابع محدود در همه بازارها یکی از مهم‌ترین دلایل افزایش قیمت است. برای مثال تنها امکان عرضه ۲۱ میلیون واحد بیت‌کوین وجود دارد و این محدودیت عرضه در مقابل افزایش روزافزون پذیرش بیت‌کوین به دلیل کاربرد بالقوه این دارایی دیجیتالی، از دلایل افزایش قیمت آن به شمار می‌رود. این مورد در NFTها می‌تواند به حد افراطی برسد و برخی عنوان‌های NFT تنها به یک عدد محدود می‌شود.

نظریه بازی

نظریه بازی‌ها به عنوان یکی از زیرمجموعه‌های علم ریاضیات تلاش می‌کند با تحلیل رفتار، نتایج و سناریو‌ها، تصمیم‌گیری موجوداتی که دارایی حق انتخاب هستند را پیش‌بینی کند. نظریه بازی‌ها در نهایت با تشخیص اولویت افراد درگیر بازی، کمیابی منابع یا اهداف افراد، احتمال وقوع هرکدام از این موارد را تا جای ممکن پیش‌بینی کند.

برای مثال در بورس، اقدامات و تصمیم سرمایه‌گذاران در واکنش به تحولات بازار یا رفتار و اقدامات دیگر سرمایه‌گذاران است. در فضای غیرمتمرکز، بسیاری از توکن‌های معرفی شده در دسته توکن‌های کاربردی تعریف می‌شوند و هدف خاصی را در یک اکوسیستم دنبال می‌کنند.

نظریه بازی در یک مفهوم اقتصادی فرض را بر منطقی بودن بازیگران می‌گذارد و باتوجه به مشوق‌ها به دنبال بهینه‌سازی انتخاب فرصت‌ها است.

اقتصاد توکن و حکمرانی

با حذف واسطه‌ها و نهادهای متمرکز، حکمرانی در فضای غیرمتمرکز نیاز به سازوکاری برای تجمیع نظرات ذینفعان و تصمیم‌گیری دارد. دولت‌ها این روزها نقش بزرگی در اقتصاد توکن ایفا می‌کنند و کاربران براساس میزان دارایی خود، حق رای پیدا می‌کنند تا بر قوانین و تصمیم‌ها تاثیر بگذارند. در این مدل، توکن‌های حاکمیتی کارکردی شبه سهام یک شرکت سهامی عام دارد، البته شرکتی بدون مدیرعامل. این توکن‌ها میزان قدرت دارنده توکن را مشخص می‌کند.

پلتفرم‌های دیفای که از طریق DAO (سازمان خودگران غیرمتمرکز) فعالیت می‌کنند به حاکمیت توکن متکی هستند و دارندگان می‌توانند در رای‌گیری‌ها شرکت کنند. از جمله معروف‌ترین پروژه‌های متکی به این روش، صرافی غیرمتمرکز یونی‌سواپ است. استفاده از این روش برای موفقیت یک پروژه از اهمیت بالایی برخوردار است و بی‌توجهی به آن به معنای تصمیمات حاکمیتی ضعیف بوده که در نهایت به شکست پروژه منجر می‌شود.

به این ترتیب، باوجود مشکلات اقتصادی و تورم شدید در ایران، اقتصاد توکن و توکن‌سازی به عنوان یکی از روش‌‌های افزایش امکان سرمایه‌گذاری برای افراد بیشتر و جذب نقدینگی موجود معرفی می‌شود. روشی که هنوز با موانع قانونی زیادی مواجه است و قبل از وضع قانون مشخص، پشت در بسته تعریف قانونی دارایی‌های دیجیتال قرار گرفته است.