نژاد آمریکایی آیفون، خط قرمز واردات

به گزارش پیوست، برای دومین سال، واردات و رجیستر آیفون در ایران ممنوع شد. قرارگاه مبارزه با قاچاق کالا و ارز در ابلاغیه‌ای از برخورد با عرضه آیفون ۱۴ و بالاتر و دانگل‌های آی‌کاس خبر داد که با توجه به عدم واردات قانونی این موبایل‌ها در تمام رویه‌های تجاری و مسافری و پستی با عرضه‌کنندگان این کالا برخورد می‌شود.

بر اساس داده‌های مختلف در سال ۲۰۲۳ فروش آیفون در ۵ کشور، ایران، سوریه، کره شمالی، کوبا و سودان ممنوع است.

صرف‌نظر از اینکه فروش آیفون در چه کشورهایی محدود است، می‌توان گفت دلایل متفاوتی از جمله تحریم‌های آمریکا، دلایل اقتصادی و حتی سیاسی در ممنوعیت استفاده از آیفون نقش دارد. به جز کشورهای فوق برخی کشورهای دیگر نیز مانند چین و روسیه هستند که واردات و فروش آیفون در آنها بدون مشکل انجام می‌شود اما استفاده از آیفون در آنها با محدودیت روبه‌رو است.

ایران دو سالی است که به طرفداران ممنوعیت آیفون در جهان پیوسته و با تمام قوا جلوی واردات آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن را گرفته است.  به‌طوری‌که علاوه بر ممنوعیت واردات آیفون در مبادی ورودی و گمرکی، از سال گذشته ورود آیفون ۱۴ و مدل‌های بعد از آن ممنوع و استفاده از آن به دیل عدم رجیستر در شبکه غیرممکن شد. امسال هم سرانجام آیفون ۱۵ به همین شکل پیش رفت.

رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس با انتقاد به ممنوعیت آیفون، در نامه‌ای به معاون اول رئیس‌جمهوری، ممنوعیت واردات گوشی‌های آیفون ۱۴ و بالاتر را که موجب ایجاد انحصار در بازار و همچنین زیان کسانی که از قبل این گوشی‌ها را وارد کرده بودند دانست.

دلایل غیرشفاف اقتصادی

مجتبی توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس در نامه‌ای، دلایل مخالفت خود را با ممنوعیت واردات گوش‌های آیفون ۱۴ و بالاتر برشمرده و خواستار شفافیت در روند تخصیص ارز به واردات تلفن همراه و رجیستری گوشی‌های شیائومی و سامسونگ شده است.

در این نامه، تصمیم ممنوعیت واردات گوشی آیفون در سال‌های گذشته را به دلیل جلوگیری از خروج ارز عنوان شده ادامه این تصمیم در شرایط کنونی که «روند درآمدهای ارزی بهبود نسبی یافته است» زیر سوال رفته است.

به دنبال انتشار این اخبار، حمیدرضا دهقانی‌نیا، سخنگوی ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز با اشاره به تداوم ممنوعیت واردات مسافری و تجاری آیفون‌های ۱۴ و ۱۵ گفت که پیرو ابلاغیه ستاد مبارزه با قاچاق کالا و ارز در هفته گذشته فرآیند جمع‌آوری گوشی‌های آیفون قاچاق ۱۴ و ۱۵ از بازار آغاز شده و این روند ادامه دارد و خللی در اجرای آن صورت نگرفته است.

بعد از نامه توانگر، رئیس کمیته اقتصاد دیجیتال مجلس و عضو شورای عالی راهبری فناوری و تولیدات دانش‌بنیان در شبکه اجتماعی ایکس از پیگیری رفع ممنوعیت واردات و رجیستری گوشی‌های آیفون ۱۴ و ۱۵ خبر داد و با اعلام پیگیری موضوع از سوی معاون اول رئیس جمهور گفت که چالش واردات تلفن‌همراه‌ آیفون با دستور سریع و‌ دغدغه‌مندانه د.مخبر به جریان افتاد.

اما شواهد نشان می‌دهد که امکان واردات و رجیستر آیفون بسیار پایین یا فعلا غیر ممکن است.

میوه ممنوعه در سرزمین‌ تحریم‌ها

آیفون در سوریه در سال ۲۰۱۱ و در جریان جنگ داخلی سوریه ممنوع شد. گفته می‌شود دولت سوریه در تلاش برای کنترل اشتراک‌گذاری فیلم‌های جنگ، آیفون را ممنوع کرد اما این موضوع به‌طور رسمی هیچ‌گاه مطرح نشده است. با این حال مانند تمام کشورهای دیگر، شهروندان سوری نیز از آیفون استفاده می‌کنند.

آیفون در کوبا به دلیل تحریم کوبا توسط ایالات متحده است که از سال ۱۹۶۲ این تحریم ها اعمال شده است. علاوه بر این، دولت کوبا به خود حق می‌دهد که گوشی های آیفون را از کوبایی هایی که گرفتار استفاده از آن می شوند مصادره کند؛ زیرا دولت آیفون را تهدیدی برای امنیت ملی خود می‌داند.

ممنوعیت استفاده از آیفون در کره شمالی چندان هم عجیب نیست. دولت این کشور علاوه بر انگیزه‌های اقتصادی و سیاسی، رویکرد استعمارستیز ده‌ها سال قبل را همچنان مقدس می‌داند. استفاده از تلفن همراه مانند آیفون در حال حاضر در کره شمالی ممنوع است که گفته شده این ممنوعیت به دلیل سوگواری ۱۰۰ روزه برای مرگ کیم جونگ ایل رهبر کره شمالی در سال ۲۰۱۱ اعمال شد و بعدا نیز ادامه پیدا کرد. افرادی که هنگام استفاده از این گوشی‌ها در کره شمالی دستگیر شوند به عنوان مجرمان جنگی مجازت خواهند شد. البته توریست‌ها می‌توانند گوشی خود را به کره‌شمالی ببرند اما امکان استفاده از آن را ندارند.

سیاست‌های آشنای چینی

در کشور چین هم شرایط با ایران تفاوت چندانی ندارد؛ چند ماه گذشته، برخی رسانه‌ها اعلام کردند استفاده از آیفون و سایر لوازم فناورانه خارجی در ادارات دولتی این کشور ممنوع است. دولت چین این گزارش‌ها را رد کرده است، اما واضح است که این کشور همیشه نسبت به فناوری‌های خارجی محتاط است.

آمریکا در سال‌های اخیر، دسترسی چین به فناوری‌های مهم نظیر تراشه‌های پیشرفته را محدود کرده است و پکن، به نوبه خود تلاش کرده است وابستگی به فناوری آمریکایی را محدود کرده و واردات از شرکت‌های آمریکایی مانند بوئینگ را کاهش دهد.

از طرفی هم نباید فراموش کرد که دولت چین برای توسعه صنعت خود و به خصوص تولید تراشه سرمایه‌گذاری کرده است؛ این سرمایه‌گذاری در حالی اتفاق افتاد که دولت آمریکا برای محدود کردن تولید تراشه در چین تلاش‌های بسیار زیادی کرد اما شرکت هوآوی که از حمایت مستقیم دولت چین برخوردار است، با عرضه نسل جدید گوشی های خود و همچنین معرفی تراشه‌های قدرتمند نشان داد این تحریم‌ها روی فناوری چین بی‌فایده بوده است.

اینها همه در شرایطی است که دولت چین، زیرساخت کافی و لازم را برای تولیدکنندگان داخلی فراهم کرده است به شکلی که از جهت اقتصادی مسئله واردات تاثیر آنچنانی نخواهد داشت. اما در ایران و چند کشور دیگر که واردت آیفون ممنوع است، امکان بومی‌سازی موبایل به دلیل نبود زیرساخت مقدور نیست؛ از طرفی واردات آیفون و بودن حق انتخاب خرید برای مردم ممکن نیست.

در همین خصوص وال استریت گفته بود که  با عرضه گوشی جدید شرکت هوآوی فروش محصولات اپل آسیب جدی خواهد دید.

به غیر از چین که به طور رسمی استفاده از گوشی های آیفون را بین کارمندان ممنوع اعلام کرده است، در کشورهای دیگر نظیر روسیه، ویتنام، هند، برزیل و اندونزی نیز مقامات یا شهروندان حق استفاده از آیفون ندارند.

روسیه و سایرین

اپل پس از حمله روسیه به اوکراین، از روسیه خارج شده است. علاوه بر این، دولت روسیه کارمندان دولت را از استفاده از آیفون برای مقاصد کاری منع کرده است. این ممنوعیت در سال ۲۰۲۳ به دلیل ترس از جاسوسی اعمال شد.

در نتیجه هیچ ممنوعیت رسمی برای فروش آیفون در روسیه وجود ندارد. با این حال، اپل پس از حمله روسیه به اوکراین از روسیه خارج شد و دیگر محصولات خود را در روسیه نمی‌فروشد. همچنین وب سایت رسمی و فروشگاه آنلاین آن نیز در این کشور در دسترس نیست.

با وجود این، هنوز امکان خرید آیفون در روسیه از طریق خرده فروشان غیر‌رسمی وجود دارد. با این حال، این آیفون‌ها احتمالاً گران‌تر از آیفون‌های خریداری شده از خرده‌فروشان رسمی هستند.

حجم بازار آیفون در جهان

طبق آمار Statista، در سال ۲۰۲۲، اپل ۲۳۷.۸ میلیون آیفون فروخته است. بیشترین حجم واردات آیفون در کشورهای ایالات متحده، چین، هند، ژاپن، آلمان، انگلستان، فرانسه، کره جنوبی، کانادا، استرالیا و برزیل است.
این کشورها بیش از ۸۰ درصد از کل واردات آیفون در سراسر جهان را تشکیل می‌دهند. ایالات متحده بزرگترین بازار واحد آیفون است که بیش از ۳۰ درصد از کل واردات آیفون و چین دومین بازار بزرگ است که بیش از ۲۰ درصد از کل واردات آیفون را به خود اختصاص داده است.

آیا جلوگیری از دسترسی راه‌حل عاقلانه‌ای است؟

تجربه‌های مرتبط با ممنوعیت کالاها و محصولات مختلف در کشور سابقه طولانی و مکرری دارند. اینکه استفاده از جدیدترین نسخه آیفون برای بخشی قابل توجهی از جامعه امکان‌پذیر نیست و حتی اهمیت هم ندارد، امری بدیهی است اما این ممنوعیت‌ها نتایج مشخصی دارند.

کاهش دسترسی به نوآوری و فناوری

آیفون‌ها از محبوب‌ترین و خلاقانه‌ترین گوشی‌های هوشمند موجود در بازار هستند. ممنوعیت آنها، مصرف‌کنندگان را از دسترسی به این محصولات محروم می‌کند. این موضوع می‌تواند منجر به سرخوردگی اجتماعی برای طبقات مشخصی از جامعه شود. علاوه بر این باید در نظر داشت طبقه نخبه جامعه در حوزه‌های علمی و اقتصادی به این موضوعات بیشتر اهمیت می‌دهند.

افزایش هزینه برای مصرف‌کنندگان و مشاغل

آیفون‌ها معمولاً گران‌تر از سایر گوشی‌های هوشمند هستند اما در مقابل دوام بیشتری دارند و استفاده از آنها، با قابلیت اطمینان بیشتری همراه است. ممنوعیت در انتخاب این محصولات می‌تواند مصرف‌کنندگان و کسب‌وکار‌ها را مجبور کند برای گزینه‌هایی با کیفیت و امکانات پایین‌تر در طول زمان بهای بیشتری بپردازند.

افزایش تهدید، آسیب و سانسور

برخی از کشور‌ها در تلاش برای کنترل اطلاعاتی که شهروندان خود به آن‌ها دسترسی دارند، آیفون را ممنوع کرده‌اند. ممنوعیت آیفون می‌تواند دسترسی مردم به اینترنت و سایر منابع اطلاعاتی را دشوارتر کند و همچنین می‌تواند جاسوسی از شهروندان را آسان‌تر کند. طبق گزارش شرکت‌های فعال در حوزه امنیت سیستم عامل iOS‌ در مقایسه با اندروید با تهدیدهای کمتری روبه‌رو است.

بی‌تاثیر بودن دلایل اقتصادی

تجربه‌های اقتصادی ثابت می‌کند با سرکوب یک درخواست، نمی‌توان آن را از بین برد بلکه این درخواست در ابتدا فشرده می‌شود و زمانی که تقاضای بازار افزایش یابد با حجم بیشتری روی محصولات دیگر سرریز خواهد شد. در نتیجه اهداف اقتصادی برای دولت‌ها برآورده نمی‌شود.